دکتر احمدرضا درستی؛ متخصص تغذيه و رژيم درمانی
چربیها علاوه بر اين که يکی از منابع مهم تامين کننده انرژی بدن هستند، ضمنا با خوشمزه و معطر کردن غذا در انتخابهای غذايی نيز نقش ايفا میکنند.وجود مقداری چربی در بدن از ضربه و تغییرات حرارتی بدن را محفوظ میدارد. بدن انسان به برخی از اجزای چربیها (اسيدهای چرب ضروری) به شدت برای حفظ سلامت خود نیاز دارد. با اين حال، همواره افرادی هستند که از مصرف چربی وحشت دارند و تصورشان اين است که هر مقدار حتی کمی از چربی موجود در غذاها، ممکن است به سلامتی آنان لطمه وارد آورد.
يادآوری میشود که اصولا داشتن رژيم غذايی فاقد چربی امکان پذير نيست.گوشتهای کاملا لخم و ظاهرا بدون چربی، همواره مقداری (حتی تا ده درصد) چربی پنهان دارند. دانه گندم حدود يک درصد چربی دارد.درخشندگی گندم و ميوه سيب بدليل حضور چربی در لايه رويی آنهاست. برخی سبزيجات حاوی مقادير بالايی چربی هستند.با اين توضيح، ما همواره مقداری چربی در غذای خود داريم و خواه ناخواه آنها را مصرف میکنيم.
بهتر است در ادامه، با چربیها بيشتر آشنا شويم. ملکولهايی در طبيعت وجود دارند که چون خاصيت اسيدی خفيفی دارند و از طرف ديگر،فقط در چربیها قابل حل شدن هستند،به آنها اسيد چرب گفته میشود. ملكول اسيد چرب از تعدادی كربن به هم پيوسته تشكيل میشود كه به آن زنجيره كربنی گفته میشود.ممكن است بين كربنهای موجود در زنجيره مزبور، فقط يك الكترون از هر كربن به اشتراك گذاشته شود كه به آن پيوند معمولی گفته میشود؛در حالی كه اگر بين دو كربن دو الكترون به اشتراك گذاشته شود به آن پيوند دوگانه گفته میشود.
از ترکيب ملکول سه ظرفيتی گليسرول (گليسرين) با يک اسيد چرب الی سه اسيد چرب، يک ملکول چربی حاصل میشود. اگر فقط يك اسيد چرب با گليسرول تركيب شده باشد،به ملكول چربی حاصل منوگليسريد گفته میشود.واضح است كه به تركيب گليسرين با دو و يا سه ملكول اسيد چرب، دی و تری گليسريد گفته میشود.بسته به تعداد كربن موجود در زنجيره اسيد چرب و همچنين با توجه به وجود و تعداد پيوند دوگانه در اسيدهای چرب موجود در چربیها،شكل چربی حاصل ممكن است در حرارت اتاق جامد و يا مايع باشد.بطور معمول به چربی كه در دمای اتاق مايع باشد،روغن گفته میشود.
اسيدهای چرب اشباع
اگر بين اتمهای کربن موجوددرزنجير اسيد چرب،هيچ پيوند دوگانه ای وجود نداشته باشد،به آن اسيد چرب اشباع شده يا
Saturated Fatty Acid) SFA)گفته میشود.ليست اسيدهای چرب اشباع شده موجود در غذاها در جدول زير آمده است.
منبع غذايي
|
نام اسيد چرب اشباعي
|
تعداد کربن
|
کره
|
بوتيريک
|
۴ کربنه
|
کره
|
کاپروئيک
|
۶ کربنه
|
نارگيل
|
کاپريليک
|
۸ کربنه
|
نارگيل
|
کاپريک
|
۱۰ کربنه
|
نارگيل، هسته خرما
|
لوريک
|
۱۲ کربنه
|
نارگيل، کره
|
مريستيک
|
۱۴ کربنه
|
روغن خرما، چربی حيواني
|
پالمتيک
|
۱۶ کربنه
|
کره کاکائو، چربی حيواني
|
استئاريک
|
۱۸ کربنه
|
بادام زميني
|
آراشيديک
|
۲۰ کربنه
|
بادام زميني
|
بهنيک <p align="center" style="text-ali |