زندگی آنلاین؛ مجله اینترنتی سبک زندگی

نوشابه‌های انرژی زا يا انرژی گير

نوشابه‌‌های انرژی‌‌زا هم به خاطر نوع بسته بندی و هم به خاطر تبلیغات گسترده‌‌ای که در مورد آنها انجام می‌شود، توجه طیف وسیعی از جوانان و نوجوانان و مخصوصا ورزشکاران را به خود جلب کرده‌‌اند.

مواد اصلی

نوشابه‌‌های انرژی‌زا در واقع حاوی مواد انرژی‌زا هستند که مهم‌ترین مواد اصلی این نوشابه‌‌ها را آب، کربوهیدرات و کافئین تشکیل می‌دهد. از دیگر مواد تشکیل دهنده این نوشابه‌‌ها می‌توان به افدرین، اسید آمینه تورین، جنسینگ، ویتامین‌‌های گروه B، دانه‌‌های گوارانا، کراتین و دانه‌‌های جینکو اشاره کرد. به طور مثال افدرین ماده محرکی است که روی اعصاب مرکزی بدن اثر می‌گذارد و اثرات مخربی روی کارکرد قلب دارد.

كافئین

اما مضرات اصلی نوشابه‌‌های انرژی‌‌زا به محتوای بالای کافئین آنها باز می‌گردد. یک قوطی از نوشابه‌‌های انرژی‌‌زا به طور متوسط 60 تا 80 میلی‌گرم کافئین دارد که در برخی از انواع آن به 360 میلی‌گرم کافئین می‌رسد؛ در حالی که یک قوطی از نوشابه‌‌های گازدار معمولی حاوی 18 تا 48 میلی‌گرم کافئین است.

 البته باید اشاره کرد که کافئین به خودی خود ماده مضر و خطرناکی نیست و اثرات مثبتی مانند رفع خستگی، افزایش تمرکز و بالا بردن عملکرد جسمی‌و ذهنی دارد؛ اما این در صورتی است که مصرف کافئین در حد اعتدال باشد. مصرف بیش از حد کافئین باعث بیخوابی شده و به شدت خواب افراد را به هم می‌ریزد و با ایجاد تغییرات متابولیسمی ‌در بدن باعث بالا رفتن ضربان قلب و اختلال در فعالیت چشم‌‌ها می‌شود.

 همچنین، کافئین کبد را وادار می‌کند که قند بیشتری را وارد جریان خون کند که در واقع انرژی کاذب این نوشابه‌‌ها به علت افزایش قند خون است که با تحمیل بار کاری اضافی به کبد همراه است. کافئین سبب اختلال در کار کلیه‌‌ها و ایجاد پلی اوری یا پرادراری می‌شود. حال تصور کنید که یک قوطی از نوشابه‌‌های انرژی‌‌زا توسط یک ورزشکار مصرف شود و پس از نوشیدن آن فرد به انجام فعالیت ورزشی بپردازد.

در این صورت، پلی‌اوری ناشی از مصرف کافئین و تعریق حاصل از فعالیت ورزشی باعث افت شدید آب بدن شده و نه تنها، ورزشکار از به اصطلاح انرژی این نوشابه‌‌ها استفاده نمی‌کند بلکه به علت کاهش آب بدن دچارافت کارایی ورزشی می‌شود.

چه كسانی نباید از نوشابه‌های انرژی‌زا استفاده كنند؟

کودکان، زنان باردار، افرادی که به کافئین حساسیت دارند، بیماران قلبی و افراد مبتلا به دیابت و پرفشاری خون نباید از نوشابه‌‌های انرژی‌‌زا استفاده کنند.

مصرف بیش از حد

وجود دو ماده کافئین و گوارانا در نوشابه‌‌های انرژی‌‌زا سبب می‌شود که در صورت مصرف زیاد و طولانی مدت باعث ایجاد اعتیاد به مصرف این نوشابه‌‌ها ‌شود. مصرف بیش از حد کافئین باعث افزایش تعداد ضربان قلب و ایجاد ریتم‌‌های نامنظم قلبی می‌شود که خود را به صورت تپش قلب نشان می‌دهد و در افراد مستعد یا مبتلا به بیماری‌‌های قلبی - عروقی می‌تواند سبب بروز سکته‌‌های ناگهانی شود. همچنین کافئین باعث از بین رفتن ناهماهنگی عضلات و اختلال درحفظ درجه حرارت بدن می‌شود که هر دو این موارد در بسیاری از ورزش‌‌ها حایز اهمیت است. کافئین زیاد باعث ایجاد دلهره و نگرانی و بروز حالت‌‌های عصبانیت و پرخاشگری می‌شود که می‌تواند در سنین جوانی و نوجوانی، خطر آفرین باشد.

چند نكته

 از دیگر مضرات نوشابه‌‌های انرژی زا، می‌توان به اثرات مضر این نوشابه‌‌ها روی سلامت دهان و دندان و لثه‌‌ها اشاره کرد. اسید‌‌های به کار رفته در نوشابه‌‌های گازدار از جمله نوشابه‌‌های انرژی‌‌زا باعث ساییدگی مینای دندان و بروز پوسیدگی‌‌های دندان‌‌ها می‌شود.

با وجود اینکه به نظر می‌رسد که میزان استفاده از نوشابه‌‌های انرژی‌‌زا در دنیا در حال افزایش است، اما به دنبال مرگ چند بازیکن حرفه‌‌ای در میادین ورزشی، برخی از کشورهای اروپایی مانند دانمارک، نروژ و فرانسه استفاده از انواع خاصی از این نوشابه‌‌ها را ممنوع اعلام کردند. در کشور انگلستان نیز فروش این نوشابه‌‌ها ملزم به درج اعلام‌‌های هشدارآمیز روی قوطی‌‌های این نوشابه‌ها است.

نکته دیگر آنکه ممکن است برخی بگویند که نوشابه‌‌های انرژی‌‌زا حاوی مواد مغذی مفیدی مانند ویتامین‌‌های گروه B، جنسینگ و سایر مواد گیاهی هستند. باید گفت که مقدار مواد مغذی موجود در این نوشابه‌‌ها کمتر از RDA یا مقدار مجاز توصیه شده است. از سوی دیگر مواد غذایی دیگری وجود دارد که به طور طبیعی منابع غنی این مواد مغذی به شمار می‌روند. پس باید مراقب بود که وجود چند ماده مغذی گول زننده، سرپوشی برای عدم توجه به مضرات این نوشابه‌‌ها نباشد.

در برخی از انواع این نوشابه‌‌ها ، محتوای نوشابه‌‌های انرژی‌‌زا با نوشابه‌‌های الکلی ادغام می‌شود. ترکیب کافئین و الکل از یک طرف زمینه مساعدی را برای شروع و یا تشدید بیماری‌‌های قلبی- عروقی ایجاد می‌کند و از طرف دیگر، حس هوشیاری حاصل از مصرف کافئین باعث می‌شود که فرد در مصرف الکل زیاده‌روی کند.

یک نکته قابل توجه آن است که نوشابه‌‌های انرژی‌‌زا و نوشابه‌‌های ورزشی از یکدیگر متفاوتند. نوشابه‌‌های انرژی‌‌زا حاوی کربوهیدرات و کافئین بالایی هستند، درحالی که نوشابه‌‌های ورزشی حاوی آب، حداکثر 8 درصد کربوهیدرات‌‌های ساده، ویتامین‌‌هایی مانند ویتامین C و املاحی مانند سدیم، پتاسیم، کلر و منیزیم است. مصرف این نوشیدنی‌‌های ورزشی درحین و بعد از ورزش با این هدف انجام می‌شود که مواد از دست رفته در طول ورزش را جایگزین و متعادل سازی کند.

بنابراین توصیه می‌شود اگر جزء افرادی هستید که از نوشابه‌‌های انرژی‌زا استفاده می‌کنید، این بار با دقت بیشتری به محتویات و مضرات نوشابه‌‌های انرژی‌زا توجه کنید و از خود بپرسید که چرا به انرژی بیشتری احتیاج دارید و آیا نوشابه‌‌های انرژی‌‌زا راه تأمین این انرژی است؟