برلیانت بزرگمهر؛ محقق و مشاور تغذیه و رژیم درمانی
تعطیلات نوروز موقعیت بسیار خوبی جهت استراحت و تمدد اعصاب و فراهم نمودن اوقاتی خوش و شاد در زندگی است؛ اما با كمال شگفتی شاهد هستیم كه گاهی اوقات در ایام عید و پس از پایان تعطیلات نوروزی، بعضی افراد دچار عوارض و اختلالاتی می‌شوند كه آنان را به بستر بیماری می‌اندازد و یا باعث رنج و آزار آنان می‌گردد؛ حتی در برخی موارد موجب بیماری‌های سخت و لاعلاج می‌شود. در هر حال این عوارض، چه شدید و چه خفیف، زندگی را برای بسیاری از هموطنان‌مان تلخ می‌كند.
- یكی از شایع‌ترین اختلالاتی كه در ایام نوروز و نیز پس از پایان تعطیلات عید گریبانگیر بسیاری از افراد می‌شود، افزایش وزن و چاقی است.
- عارضه معمول دیگری كه در این ایام بسیاری از افراد را آزار می‌دهد، یبوست است كه غالبا تا مدت‌ها اثرات آن در شخص به جا می‌ماند.
- یكی از عوارض خطرناك و مهلكی كه پس از تعطیلات عید در بعضی افراد به خصوص در سنین بالا مشاهده می‌شود و ارمغان تغذیه غلط در این ایام است، افزایش چربی‌های نامطلوب خون یا بالا رفتن فشارخون است.
- گاه با كمال شگفتی مشاهده می‌كنیم كه برخی افراد با وجود استراحت كافی و تفریح و گردش در ایام نوروز، دچار كاهش قدرت ایمنی بدن و ابتلا به سرماخوردگی‌های مكرر یا طولانی و نیز بیماری‌های عفونی دیگر می‌شوند.
- اختلالات گوارشی و نفخ و دل‌درد، سنگینی و پری معده، ترش كردن، اسهال و سایر عوارض دستگاه گوارش نیز از دیگر اختلالاتی است كه موجب افزایش وزن و چاقی می‌شود؛ به خصوص چون مصرف شیرینی هر بار به مقدار مختصر و به دفعات انجام می‌شود شخص متوجه تعدد مصرف آن نمی‌شود. در ایام تعطیلات عید چون افراد سرگرم دید و بازدید و تفریح هستند، روال طبیعی زندگی تغییر می‌كند؛
به عنوان مثال وزن كردن خود كه معمولا هر روز یا هفته‌ای چند بار انجام می‌شود، در این ایام متوقف می‌گردد و در نتیجه شخص متوجه افزایش وزن خود نمی‌شود. مصرف انواع آجیل نیز در این ایام مرسوم است. آجیل به علت داشتن چربی زیاد، جزء مواد پركالری به شمار می‌آید و هر 100 گرم آجیل تقریبا نزدیك به دو برابر 100 گرم برنج در بدن تولید انرژی می‌كند؛
بنابراین چنانچه در هر میهمانی مقدار كمی هم آجیل میل شود، در پایان هر روز مقدار زیادی كالری به بدن خواهد رسید؛ به خصوص كه معمولا آجیل حاوی مقدار زیادی نمك است كه علاوه بر آنكه به سلامت قلب و عروق لطمه می‌زند، موجب جمع شدن آب بدن و به عبارت دقیق‌تر افزایش آب می شود و بروز عارضه ادم (ورم) در شخص می‌شود.
مصرف شیرینی و آجیل صرفا منحصر به میهمانی‌ها و دید و بازدیدهای عید نیست؛ بلكه در سفرهای نوروزی نیز این مشكل به قوت خود باقی است؛ زیرا افراد ترجیح می‌دهند در طول مسافرت و ایام بیكاری برنامه غذایی عادی و مناسب روزانه خود را دنبال نكنند و معمولا به پرخوری و بدخوری و به قول معروف خوردن هله هوله می‌پردازند.
همچنین، مصرف غذاهای سرخ كرده و چرب در طول سفر یا در میهمانی‌های نوروزی از عوامل مهم بروز چاقی در افراد است.
در تعطیلات عید معمولا فرصت كافی جهت ورزش و پیاده‌روی دست نمی‌دهد و یا شاید افراد در این ارتباط دچار تنبلی می‌شوند و ترجیح می‌دهند اوقات خود را بیشتر به استراحت و تفریح بگذرانند كه این امر خود از عوامل مهم بروز چاقی در این ایام است.
- حتی گاهی پوسیدگی دندان‌ها، به خصوص در كودكان و سالمندان، پس از تعطیلات عید مشاهده می‌گردد.
هیچ یك از این عوارض، عادی و از پیامدهای طبیعی تعطیلات نوروزی نیست و صرفا به علت تغذیه نامناسب و شیوه غلط زندگی در این ایام در بعضی افراد بروز كرده و متاسفانه تعطیلات شیرین و خوش سال نو را بر بسیاری از هموطنان‌مان سخت و ناخوشایند می‌كند.
افزایش وزن و چاقی
در ایام نوروز، خانواده‌ها از تعطیلات استفاده كرده و اوقات خود را به دید و بازدید می‌گذرانند و بسیاری از دوستان و اقوامی را كه در طول سال به علت گرفتاری‌های روزمره فرصت ملاقات آنان را نداشتند، دیدار می‌كنند. البته این سنتی بسیار پسندیده و شایسته است، ولی از طرفی چنانچه اصول صحیح رعایت نشود؛ می‌تواند مشكلاتی ایجاد كند.
یبوست یا تاخیر در تخلیه كامل روده
یبوست امروزه بلای قرن محسوب می‌شود و اكثر افراد، به خصوص در شهرهای بزرگ و صنعتی به آن مبتلا هستند. در تعطیلات نوروز این مشكل در افراد مستعد تشدید شده و موجب آزار آنان و ابتلا به عوارض ناشی از آن می‌گردد.
یكی از مهم‌ترین علل ابتلا به یبوست، عدم یا كمبود مصرف فیبرغذایی، به خصوص سبزی و سالاد است؛ زیرا در ایام سفر، افراد به بهداشتی بودن این مواد در رستوران‌ها اطمینان ندارند. افرادی هم كه در این اوقات در شهر خود می‌مانند؛ و به سفر نمی‌روند، به علت دید و بازدید و سرگرمی‌های مخصوص عید، فرصتی برای شستشو و ضدعفونی‌كردن سبزی و سالاد پیدا نمی‌كنند و از خرید این مواد گیاهی غافل می‌شوند.
عامل مهم دیگر در بروز یبوست كمبود مصرف آب است. در ایام تعطیلات نوروز به علت مسافرت یا دید و بازدیدهای مكرر، توجهی به مصرف آب كافی نمی‌شود كه یكی از پیامدهای مهم آن یبوست است. همچنین، كمبود تحرك جسمی و ورزش و پیاده‌روی در این اوقات از علل دیگر بروز یبوست به شمار می‌آید.
برای خواندن بخش دوم - توصيه‌های نـوروزی برای تغذیه - اینجا کلیک کنید.
