زندگی آنلاین؛ مجله اینترنتی سبک زندگی

بسته‌بندی؛ ضامن بهداشت و سلامت

رشد روزافزون جمعیت، نیاز به توجه ویژه دولت‌ها در تامین و تولید بیشتر مواد غذایی مورد نیاز كه امروزه تحت عنوان «امنیت غذایی» مطرح می‌‌شود، دارد. از سویی مواد غذایی دارای دو ویژگی اساسی می‌باشند:

الف: فصلی بودن تولید

ب: فساد پذیر بودن

این در حالیست كه انسان‌ها به منظور رفع نیاز تغذیه‌ای و تداوم حیات خود، احتیاج به مصرف مواد غذایی در طول سال دارند. بدین لحاظ بسته‌بندی مواد غذایی از اهمیت خاصی برخوردار است.

بسته‌بندی چیست؟

بسته‌بندی محافظی است كه علاوه بر حفظ سلامت كالا از تولید تا مصرف، سبب جلب مشتری نیز می‌شود. البته امروزه از بسته‌بندی برای اطلاع رسانی در خصوص ویژگی‌های كالا نیز استفاده می‌شود. به همین منظور شما می‌توانید از شكل ظاهری كالا، رنگ، حجم، اندازه، ظرفیت و سایر ویژگی‌های كالا مطلع شوید.

بسته‌بندی و بهداشت:

یكی از راه‌های حفظ بهداشت مواد غذایی، بسته‌بندی آنهاست، زیرا بسته‌بندی علاوه بر جلوگیری از نفوذ میكروارگانیز‌م‌ها در مواد غذایی، از ارتباط بی‌دلیل و دست‌كاری خریدار با مواد غذایی نیز جلوگیری می‌كند. بدین ترتیب كه بسیاری از آلودگی‌های فردی از طریق تماس دست با مواد غذایی، دستگیره‌ها، حوله‌ها، با دست فرد دیگر و سایر موارد منتقل می‌شود، لذا مناسب است به منظور جلوگیری از انتقال آلودگی از فرد به مواد غذایی، از دست زدن فرد آلوده به ماده غذایی جلوگیری شود كه بسته‌بندی خود یكی از راه‌های جلوگیری از این گونه تماس‌ها می‌باشد. ضمنا گاهی اوقات مشاهده می‌شود كه در برخی از فروشگاه‌ها، همزمان علاوه بر مواد غذایی نظیر سبزیجات (كه برگ‌های آن می‌تواند به شدت آلوده باشد)، سایر مواد غذایی مانند گوشت، مرغ و یا ماهی (كه به شدت فسادپذیر هستند) نیز به فروش می‌رسد، لذا در چنین فروشگاه‌هایی بسته‌بندی مواد غذایی سریع فاسد شدنی (نظیر گوشت، مرغ و ماهی) از آلودگی این مواد جلوگیری می‌نماید.

بسته‌بندی و ضایعات:

میكروارگانیزم‌ها، اصلی‌ترین عامل ضایعات موادغذایی، محسوب می‌شوند. میكروارگانیزم‌ها به منظور حیات خود نیاز به مصرف مواد غذایی دارند، لذا به عنوان رقیب انسان‌ها در دسترسی به مواد غذایی عمل می‌كنند. البته طی مصرف مواد غذایی توسط میكروارگانیز‌م‌ها، آن‌ ماده غذایی از رده مصرف انسانی خارج می‌شود كه لقب «ضایعات» را به خود می‌گیرد. پس مناسب است مواد غذایی از دسترس میكروارگانیزم‌ها خارج شوند كه یكی از راه‌های جلوگیری از ضایعات، بسته‌بندی مواد غذایی است، زیرا بسته‌بندی این مواد از دسترسی میكروارگانیزم‌ها به غذا جلوگیری می‌نماید. لازم به یادآوری است كه میكروارگانیزم‌ها در همه جا پراكنده می‌باشند. برخی از آنها برای حیات نیاز به اكسیژن دارند و برخی دیگر بدون نیاز به اكسیژن، حیات خود را ادامه می‌دهند. همچنین این میكروارگانیزم‌ها در دماهای مختلف قادر به ادامه حیات هستند، به گونه‌ای كه برخی از آنها دماهای زیر صفر درجه سانتیگراد و یا بالای 100 درجه سانتیگراد را تحمل می‌نمایند و در شرایط مناسب به رشد خود ادامه می‌دهند. از سویی، برخی از این میكروارگانیزم‌ها برای رشد و حیات خود نیاز به رطوبت بالا داشته و برخی به رطوبت پایین نیاز دارند، لذا مناسب است بسته‌بندی مواد غذایی به گونه‌ای انجام شود كه حتی‌الامكان موارد فوق را مدنظر قرار دهد و به این ترتیب تاحد ممكن از ضایعات سریع مواد غذایی جلوگیری نماید.

بسته‌بندی و سلامت كالا:

بسته‌بندی علاوه بر جلوگیری از ضایعات و حفظ بهداشت مواد غذایی، باید به گونه‌ای باشد كه سلامت كالا را مدنظر قرار دهد. به طور كلی مواد غذایی طی حمل و نقل دچار صدمات فیزیكی می‌گردند. همچنین مواد غذایی تحت تاثیر تغییرات جدی قرار می‌گیرند كه می‌تواند سبب افزایش رطوبت، نرم شدن و به هم چسبیدن مواد غذایی و یا كاهش رطوبت، خشك شدن و چروكیدگی موادغذایی گردد، لذا بسته‌بندی باید به گونه‌ای انجام شود كه ماده غذایی علاوه بر سلامت بهداشتی و فساد پذیری، از نظر سلامت ظاهری (از جمله عدم ضرب دیدگی، فرسودگی، پاره‌شدگی، نرم شدن، چروكیدگی و ... ) نیز مشكلی نداشته باشد تا خریدار، در زمان انتخاب مواد غذایی، آن را انتخاب كند.

بسته‌بندی و جلب مشتری:

همان‌گونه كه قبلا بیان شد، یكی از اصلی‌ترین دلایل بسته‌بندی مواد غذایی، جلب مشتری است، به گونه‌ای كه بسته‌بندی، چشمك زدن كالا (ماده غذایی) به مصرف كننده (خریدار) می‌باشد. لذا امروزه صنایع بسته‌بندی، به منظور جلب مشتری از رنگ‌ها، طرح‌ها و ابعاد خاص استفاده می‌نمایند تا در جوامع، اثرات قابل توجهی برای جلب مشتری داشته باشند. به عنوان مثال رنگ‌های قرمز با ویژگی تند در كشورهای عربی طرفداران بیشتری داشته و به كار بردن این رنگ در بسته‌بندی مشتری بیشتری را به هنگام خرید وسوسه می‌نماید. همچنین طرح روی بسته‌بندی نیز از عوامل موثر در جلب مشتری به هنگام انتخاب كالا می‌باشد.

بسته‌بندی مواد غذایی باید به گونه‌ای باشد تا مصرف كننده بتواند به آسان‌ترین روش از ماده غذایی بسته‌بندی شده استفاده كند، به عبارتی بسته‌بندی باید به راحتی باز و یا بسته شود تا مصرف كننده آن را انتخاب نماید. به ویژه آنكه مصرف كننده‌‌های امروزی انتظار دارند مدت زمان كمتری را صرف این قبیل كارها نمایند. بی‌شك بسته‌بندی‌هایی كه در هنگام استفاده از محتوای آن، راحتی مصرف كننده را مدنظر قرار ندهند، در انتخاب بعدی مورد استقبال قرار نخواهند گرفت. از سویی، امروزه ابعاد بسته‌بندی‌ها از عوامل مهم در انتخاب كالا توسط خریدار می‌باشد، به عنوان مثال، دستگیره‌های موجود در بسته‌بندی‌های شربت میوه در انتخاب آن شربت توسط خریدار مدنظر قرار می‌گیرد، زیرا خریدار تمایل دارد بطری شربت میوه را به راحتی و بدون زحمت خاصی حمل نماید.

بسته‌بندی و راهنمای مصرف:

بسته‌بندی یكی از راه‌های كمك به انتخاب كالا توسط خریدار است، به گونه‌ای كه مصرف كننده می‌تواند شكل كالای خود را از طریق بسته‌بندی، انتخاب نماید. بدین سبب اكثر تولید كنندگان سعی در كشیدن تصویر كالای درون بسته بر روی بسته‌بندی می‌نمایند، به عنوان نمونه تصویر بیسكویت‌ها بر روی بسته‌بندی بیسكویت و یا ... .

همچنین نوشتن ارزش تغذیه‌ای ماده غذایی بسته‌بندی شده، علاوه بر آگاهی دادن به خریدار، انتخاب كالا را تسریع می‌كند. همچنین امروزه مناسب است اطلاعات تغذیه‌ای ارائه شده بر روی بسته‌بندی‌ها، واقعیت بیشتری داشته باشند و یا اطلاعات كامل‌تری را در اختیار خریدار قرار دهند، به عنوان مثال در حال حاضر خریدار در هنگام انتخاب گوشت چرخكرده بسته‌بندی شده، نمی‌تواند درصد چربی گوشت چرخكرده را به دست آورد.

نوشتن شرایط نگهداری و یا شرایط پخت ماده غذایی بسته‌بندی شده بر روی بسته نیز می‌تواند كمك فراوانی به نحوه نگهداری و روش پخت خریدار نماید. ضمنا با توجه به گستردگی كاربرد مواد غذایی، با ارائه موارد مصرف، می‌توان به خریدار در انتخاب كالا كمك نمود. از دیگر مواردی كه بر روی بسته‌بندی ماده غذایی باید درج شود، میزان صحیح مصرف می‌باشد و یا اینكه نوشته شود این ماده غذایی بسته‌بندی شده برای مصرف چند نفر و یا چند سروینگ می‌باشد. همچنین درج زمان تولید و تاریخ انقضاء، به مصرف كننده در مصرف ماده غذایی با كیفیت و با ارزش غذایی بالا كمك شایان توجهی می‌نماید. ضمنا درج شناسنامه تولید كننده بر روی بسته‌بندی مواد غذایی، به مصرف كننده اطمینان می‌دهد كه كالای مورد نظر در محل قابل قبول و تحت نظر متولیان سلامت كشور، تولید شده است. پس بسته‌بندی خود می‌تواند به عنوان راهنمای مصرف كننده عمل كند و به او در انتخاب صحیح كمك نماید.

در حال حاضر، در كشور ما بیشتر مواد غذایی به ویژه محصولات كشاورزی، بدون بسته‌بندی عرضه می‌شوند. شاید یكی از دلایل آن افزایش قیمت بسته برای محصولات است. از سویی، استقبال از مواد غذایی بسته‌بندی شده، به دلیل عدم اطمینان از اطلاعات عرضه شده، كمتر می‌باشد. بنابراین بسیاری از خریداران، مواد غذایی را به صورت غیر بسته‌بندی شده خریداری و سپس در منزل به صورت اولیه بسته‌بندی می‌كنند و تا زمان مصرف در فریزر قرار می‌دهند، به همین دلیل، موارد زیر را باید مدنظر قرار دهند:

1- خروج هوا از بسته ماده غذایی.

2- درج تاریخ بسته‌‌بندی شدن ماده غذایی بر روی برچسب بسته‌بندی.

3- درج نوع ماده غذایی بسته‌بندی شده و تعداد مصرف كننده بر روی برچسب بسته‌بندی.