دانـــه‌هــای مـغــــزدار!
آجیل و دانه‌ها از خوردنی‌های پر طرفدار هستند و به گفته متخصصان تغذیه مواد مغذی فراوانی هم در خود دارند و مصرف آنها برای سلامتی بسیار مفید است. هزاران سال است كه از انواع دانه‌ها در همه قاره‌های جهان استفاده می‌گردد و غذای خوبی برای انسان‌ها است. دانه‌ها فاقد كلسترول هستند و چربی‌های غیراشباع در خود دارند كه می‌تواند خطر ابتلا به بیماری‌های قلبی- عروقی را كاهش دهد. دانه‌ها همچنین حاوی منیزیم هستند كه به استحكام ساختار استخوان‌ها كمك می‌كند. دانه‌ها كرومیوم هم دارند كه در كاركرد انسولین تاثیر دارد. روی نیز در دانه‌ها وجود دارد كه برای رشد و بهبود زخم‌ها لازم است. منگنز هم كه بدن را در برابر رادیكال‌های آزاد محافظت می‌كند، از جمله مواد مغذی موجود در دانه‌هاست.
دانه‌ها همچنین منابع خوب و غنی ویتامین E
هستند كه یك آنتی‌اكسیدان مهم است. دانه‌ها مانند همه غذاهای گیاهی، سرشار از فیبر و فیتوكمیكال‌ها هستند كه هر دوی این مواد از بدن در برابر ابتلا به سرطان و بیماری‌های مزمن محافظت می‌كند.
این ماده غذایی با ارزش را می‌توانید خام، بو داده یا به صورت پودر شده مصرف كنید. دانه‌ها انواع مختلفی دارند: بادام، فندق، دانه‌های برزیلی، گردو، پسته، بادام زمینی و شاه‌بلوط. دانه‌های سویا را نیز هنگامی كه خشك و بو داده باشد جزو دانه‌ها به شمار می‌آورند.
ملاحظاتی درباره دانه‌ها
آفلاتوكسین:
بادام زمینی از جمله دانه‌هایی است كه كپك‌های تولید كننده آفلاتوكسین بسیار به آن هجوم می‌آورد. آفلاتوكسین سمی است كه می‌تواند برای انسان سرطانزا باشد. این سم هم در بادام زمینی و هم در كره بادام زمینی یافت می‌شود.
ذرت، برنج، گندم، دانه‌های سویا و ذرت خوشه‌ای نیز می‌توانند حاوی آفلاتوكسین باشند. شركت‌های عرضه كننده بادام زمینی و فرآورده‌های آن مسؤول آزمایش آنها از نظر وجود آفلاتوكسین هستند كه مقدار این سم به اندازه خطرناكی نرسد. ولی، محققان درباره قرار گرفتن طولانی مدت بدن در برابر آفلاتوكسین نگران هستند.
آلرژی‌ها
بادام زمینی و دانه‌های درختی در ردیف 8 ماده آلرژی‌زای شایع قرار دارند. اگر والدین به دانه‌ها و حبوبات مانند عدس، لوبیا و نخود حساسیت داشته باشند، احتمال نشان دادن حساسیت به این مواد در فرزندان آنها نیز بیشتر خواهد شد. ولی، كسانی كه هیچ‌گونه پیشینه فامیلی آلرژی هم نداشته‌اند، ممكن است به این دانه‌ها حساسیت نشان دهند. آكادمی آسم و آلرژی امریكا توصیه می‌كند كه كودكان زیر سه سال آجیل نخورند.
ملاحظات زیست محیطی
آفت‌كش‌ها در تولید دانه‌ها به وفور استفاده می‌گردد. چند مثال از این دست عبارت است از:
اندوسولفان
مصرف این آفت‌كش در بسیاری از كشورهای جهان ممنوع است؛ ولی، هنوز هم در امریكا و هندوستان برای تولید برخی از انواع دانه‌ها استفاده می‌شود. این آفت‌كش برای كارگرانی كه در مزرعه كار می‌كنند و آنهایی كه نزدیك این مزرعه‌ها زندگی می‌كنند، خطرناك است. در دسامبر سال 2003، پژوهشی در هندوستان نشان داد پسرانی كه نزدیك این مزرعه‌ها زندگی یا در آنها كار كرده بودند، بلوغ دیررس داشتند. آزمایش‌ها روی حیوانات هم نشان داده كه این آفت‌كش روی سیستم اعصاب مركزی تاثیر می‌گذارد و می‌تواند به كلیه‌ها، كبد و بیضه‌ها آسیب برساند. همچنین، زندگی جانوران و ماهی‌ها را نیز تهدید می‌كند.
سیفلوترین
چند دهه است كه این آفت‌كش در كشت دانه‌ها استفاده می‌شود و ثابت شده كه به ارگانیسم‌های موجود در آب آسیب می‌رساند.
فسمیت
این آفت‌كش در كشت پسته استفاده می‌گردد و ثابت شده كه به زنبورهای عسل به شدت آسیب می‌زند.
آترازین
از این آفت كش به گونه‌ای گسترده در امریكا استفاده می‌شود. دیده شده كه ماهی‌ها و قورباغه‌ها از آن صدمه می‌بینند و می‌تواند بر باروری انسان نیز اثر منفی بگذارد.
دیازینون
این آفت‌كش به خاطر اثرش روی خاك معروف است و در كشت بادام زمینی از آن استفاده می‌شود و برای زنبورهای عسل و پرندگان بسیار سمی است. پس از این‌كه دانه‌ها برداشت شدند، آنها را با متیل برومید ضدعفونی می‌كنند كه یك آفت‌كش سمی است. به احتمال بسیار هنگامی كه دانه‌ها را می‌خورید، متیل برومید به شما آسیب نمی‌رساند. با وجود این، متیل برومید برای افرادی كه در مزرعه كار می‌كنند، بسیار خطرناك است. همچنین، به لایه اوزون هم آسیب می‌رساند.
روش‌های مقابله با مشكلات مربوط به دانه‌ها
از آفت‌كش‌ها دوری كنید
یكی از راه‌های پرهیز از آفت‌كش‌ها این است كه از دانه‌هایی استفاده كنید كه محصول درخت‌هایی هستند كه به روش ارگانیك پرورش داده شده‌اند. متأسفانه تعداد مزرعه‌هایی كه محصولات را به روش ارگانیك تولید می‌كنند، بسیار كم است. این مزارع در امریكا نیز بسیار اندك هستند. محصولات و غذاهای ارگانیك به شیوه‌ای پرورش داده می‌شوند كه هنگام رشد آنها از آفت‌كش‌های بدون ضرر یا با ضرر بسیار كم برای طبیعت استفاده می‌شود. پرورش محصولات و غذاهای ارگانیك پرهزینه است. محصولات ارگانیك با قیمت گران‌تر از محصولات معمولی روانه بازار می‌شوند و این یكی از دلایلی است كه مقدار تولید و پرورش آنها فراوان نیست.
نكته‌ای درباره خرید و نگهداری دانه‌ها
دانه‌ها به شكل‌های گوناگون عرضه می‌شوند. دانه‌هایی كه با پوست هستند را می‌توان به مدت طولانی نگه داشت و به سادگی فاسد نمی‌شوند، تنها باید آنها را در جای خنك و خشك نگهداری كرد. دانه‌های پوست كنده را به خصوص اگر بو داده باشند، به مدت طولانی‌تری می‌توان نگهداری كرد. اگر می‌خواهید بیش از 6 ماه نگاه‌‌شان دارید، آنها را در فریزر بگذارید. شما می‌توانید دانه‌ها را به شكل خرد شده هم بخرید. با این كار در وقت شما صرفه‌جویی می‌شود؛ ولی، هم گران‌ترند و هم این‌كه باید در نگهداری‌شان بیشتر دقت كنید، چرا كه امكان زودتر فاسد شدن آنها وجود دارد. توصیه می‌شود كه دانه‌ها را با پوست بخرید و خودتان آنها را خرد كنید. هر وقت دیدید كه نشانه‌ای از كپك روی دانه‌ها دیده می‌شود، فورا آنها را بیرون بریزید. دانه‌های درختی بر بادام زمینی ترجیح دارند و میزان سم آفلاتوكسین در آنها كمتر است.
