زندگی آنلاین؛ مجله اینترنتی سبک زندگی

الهه عسگری : دانشجوی کارشناسی ارشد تغذیه - دانشگاه علوم پزشکی  تهران

  تحریریه زندگی آنلاین : چاقی یکی از شایع‌ترین بیماری‌های تغذیه‌ای در سراسر جهان است. به گزارش سازمان جهانی بهداشت (WHO) در سال 2010، در مورد بیماری‌های غیر واگیر 8/2 میلیون نفر از اضافه‌وزن / چاقی سالانه رنج می‌بردند. سازمان جهانی بهداشت (WHO) چاقی را به عنوان شاخص توده بدنی- نسبت وزن (کیلوگرم) به قد (متر) (BMI) 30 یا بیشتر از 30 کیلوگرم بر متر مربع تعریف می‌کند. چاقی، مشکلات سلامتی مانند دیس‌لیپیدمی، ‌هایپرگلایسمی، فشار خون بالا و بیماری‌های قلبی عروقی، دیابت نوع 2 و سرطان در بدن ایجاد می‌کند.

بیشتربخوانید:

از خواص شگفت انگیز چای سیاه چه میدانید؟

 از نظر فیزیولوژیکی، چاقی ناشی از عدم تعادل متابولیکی در اندام‌ها است و در این حالت تعادل بین انرژی مصرفی و انرژی دریافتی به‌هم خورده و افزایش تجمع چربی در بافت چربی رخ می‌دهد. برای درمان افراد چاق یا دارای اضافه وزن از رژیم غذایی با کالری محدود و افزایش فعالیت بدنی استفاده می‌شود، اما در دراز مدت، محدود کردن کالری ممکن است از لحاظ بیولوژیکی یا رفتاری مؤثر نباشد، بنابراین از داروهایی برای مهار چاقی استفاده می‌شود. داروهایی که معمولاً برای درمان چاقی در بازار موجود است و استفاده می‌شوند یا جذب چربی را در روده کاهش می‌دهند یا مهار کننده اشتها هستند که می‌توانند عوارض جانبی جدی مانند افزایش فشار خون، سردرد و بی‌خوابی و ... به همراه داشته باشند. به همین دلیل، پتانسیل درمان چاقی با چای سیاه مورد بررسی قرار گرفته است.

چای یکی از محبوب‌ترین نوشیدنی‌ها در سراسر جهان است و از نظر محبوبیت بعد از آب در جایگاه دوم قرار گرفته است. سالانه چند مگا تن چای در سراسر جهان تولید می‌شود. با فرآیندهای مختلف تولیدی، انواع مختلف چای آماده می‌شود.

 بیشتربخوانید:

فواید خوردن چای سیاه برای سلامتی

طی دهه‌های گذشته، پلی‌فنول‌های چای سیاه به دلیل خواص ضد چاقی آنها مورد مطالعه قرار گرفته است. در این مقاله ارتباط پلی‌فنول‌های چای سیاه و چاقی که در مقالات به آن‌ها اشاره شده، مورد بررسی قرار می‌گیرد. چای سیاه که معمولاً به آن «چای تخمیر شده» می‌گویند، تأثیر مثبت در کاهش وزن مدل‌های حیوانی دارد. در کاهش وزن بدن پلی‌فنول‌های چای سیاه نسبت به پلی‌فنول‌های چای سبز موثرتر هستند.

پلی‌فنول‌های چای سیاه تأثیر مثبتی در مهار چاقی از طریق 3 مکانیسم اصلی زیر دارند:

مانع از هضم و جذب و دریافت لیپیدها و ساکاریدها می‌شود، بنابراین باعث کاهش کالری دریافتی می‌گردد.

در این امر، عصاره چای سیاه موثرتر از عصاره چای سبز در ایجاد تغییرات امولسیون چربی‌ها است که دلیل آن وجود تی‌فلاوین‌ها (theaflavins) و تی‌روبیگین‌ها (thearubigins) در چای سیاه می‌باشد. پلی‌فنول‌های چای سیاه می‌تواند محتوای اسیدهای چرب مدفوع را افزایش دهد و از این طریق از چاقی ناشی از رژیم غذایی پرچرب جلوگیری کند.

بررسی‌ها نشان داده است؛ پلی‌فنول‌های چای سیاه اثر مهاری قوی‌تری نسبت به چای سبز بر روی آنزیم‌های آمیلاز و گلوکزیداز که در هضم ساکاریدها نقش دارند، دارد. یک مطالعه مقطعی نشان داد که عصاره چای سیاه 25 درصد جذب کربوهیدرات را کاهش می‌دهد.

افزایش متابولیسم چربی با فعال کردن پروتئین کیناز فعال شده با AMP برای کاهش لیپوژنز (ساخت چربی) و افزایش لیپولیز (تجزیه چربی)، و کاهش تجمع چربی‌ها با مهار تمایز و تکثیر پیش سلول‌های چربی.

پلی‌فنول‌های چای سیاه به طور قابل توجهی وزن بدن، حجم کل چربی احشایی و چربی کبد در موش‌های تغذیه شده با آن را کاهش می‌دهند. پروتئین کیناز فعال شده با

AMPK) AMP ) به‌علت اثر ضد چاقی که دارد؛ یک هدف عمده برای تی‌فلاوین‌های

بیشتربخوانید:

چرا بعد از نوشیدن چای سیاه حالت تهوع می گیریم؟

(theaflavins) چای سیاه که اثرات ضد چاقی دارند، است. در واقع پروتئین کیناز فعال شده با AMPK) AMP) نقش مرکزی در تنظیم متابولیسم سلولی بر عهده دارد و باعث افزایش اکسیداسیون اسیدهای چرب کبدی و کتوژنز شده و سنتز کلسترول، سنتز اسیدهای چرب و سنتز تری‌گلیسیریدها را کاهش می‌دهد.

مهار فرآیندهای پاتولوژیکی (آسیب‌شناختی) چاقی و بیماری‌های همراه چاقی با کاهش استرس اکسیداتیو. استرس اکسیداتیو در فرآیندهای ایجاد چاقی و عوارض بیماری‌های ناشی از آن (به عنوان مثال، دیابت، تصلب شرایین) شرکت می‌کند. بسیاری از مطالعات اپیدمیولوژیک نشان داد که چاقی باعث افزایش استرس اکسیداتیو سیستمیک در انسان می‌شود.

نشانگرهای زیستی آسیب اکسیداتیو در افراد چاق بالاتر است و با شاخص توده بدن (BMI)، میزان چربی بدن، اکسیداسیون LDL (کلسترول بد خون) و سطح تری‌گلیسیرید (TG) ارتباط مثبتی دارد. در ضمن، نشانگرهای دفاعی آنتی‌اکسیدانی با وزن چربی بدن و چاقی شکمی ارتباط معنادار منفی دارد و از طرفی استرس اکسیداتیو باعث پیشرفت چاقی می‌شود.

پلی‌فنول‌های چای سیاه فعالیت ضد چاقی بسیار عالی و بدون عوارض جانبی دارند.

خلاصه مکانیسم‌هایی که پلی‌فنول‌های چای سیاه با آن عمل می‌کنند شامل، مهار هضم، جذب و دریافت لیپید و ساکارید، افزایش متابولیسم چربی و مهار فرآیندهای پاتولوژیک چاقی و بیماری‌های همراه با چاقی از طریق کاهش استرس اکسیداتیو است. پلی‌فنول‌های چای سیاه مانع از امولسیون قطرات و فعالیت لیپاز پانکراس، آمیلاز و گلوکزیداز (آنزیم‌های مؤثر در هضم چربی‌ها و کربوهیدرات‌ها) می‌شود. علاوه بر این، پلی‌فنول‌های چای سیاه ممکن است دریافت مواد غذایی و در نتیجه دریافت انرژی را کاهش دهد. پلی‌فنول‌های چای سیاه باعث کاهش لیپوژنز (ساخت چربی‌ها) و افزایش لیپولیز (تجزیه چربی‌ها) می‌شوند. به‌علاوه، پلی فنول‌های چای سیاه از تکثیر و تمایز پیش سلوهای چربی و در نتیجه تجمع چربی جلوگیری می‌کند. چای سبز میکروب‌های دستگاه گوارش را تحت تأثیر قرار می‌دهد و از این طریق اثرات ضد چاقی اعمال می‌کند، ولی در مورد چای سیاه و اثرات آن بر میکروب‌های دستگاه گوارش تنها مطالعات آزمایشگاهی انجام شده است و هیچ مطالعه‌ای در مورد ارتباط اثرات ضد چاقی چای سیاه از طریق اثر آن بر میکروب‌های دستگاه گوارش انجام نشده است. باید توجه داشت که در مقایسه با چای سبز، در مورد اثرات ضد چاقی چای سیاه مطالعات کمتری انجام شده است و مطالعات بیشتری در این زمینه لازم است.

لازم به یادآوری است که اثرات یادشده چای سیاه و چای سبز برروی کاهش چاقی زمانی تأثیر خود را بر فرد اعمال می‌کنند که با رعایت تعادل  و تنوع مصرف غذا و اصطلاحاً داشتن رژیم غذایی مناسب و همچنین  فعالیت بدنی مناسب توأم باشند، بدیهی است مصرف چای سیاه ‌همراه با مصرف غذای فراوان و کم تحرکی نخواهد توانست تأثیری بر کاهش چاقی به‌جای بگذارد.