دكتر سـید مهدی ميرغضنفری؛ پزشك و دكترای تخصصي فيزيولوژی، رئيس هيأت موسس انجمن تحقيقات طب سنتی ايران، دانشگاه علوم پزشكی تهران، عضو هيئت علمي دانشگاه علوم پزشكی ارتش
در حدیثی از پیامبر (ص) آمده است : برشما باد مصرف خیار، چراكه خدای متعال درمان هر دردی را در آن نهاده است. البته ذكر این نكته در اینجا لازم است كه گاهی اوقات معصومین بزرگوار ما برای تاكید به مفید بودن یك ماده از این تاکید استفاده فرموده‌اند و لذا منظور این نیست كه برای هر درد و بیماری فقط از این میوه استفاده شود. در احادیث دیگری كه هم از پیامبر(ص) و هم از امام صادق (ع) نقل شده توصیه شده است كه ته خیار هم با خیار مصرف شود كه دلیل آن شاید این است كه طعم تلخ، مزاج گرم دارد و خود خیار هم مزاج سرد دارد كه این عمل باعث تعدیل طبع آن می‌شود. همین استدلال برای مصرف همزمان خیار با نمك که مزاج گرمی دارد نیز صحیح است. در حدیثی ذكر شده است كه پیامبر(ص) خیار را با نمك میل می‌كردند. از امام صادق (ع) نیز نقل است كه دیده شده خیار را با خرما میل فرموده‌اند. در واقع این دو حدیث ناظر به مصلحات می‌باشند.
طبع سرد خیار با مزاج گرم نمك خنثی شده و هم هضمش آسان می‌شود و هم سردی آن گرفته می‌شود. خیار برای تسكین دادن حرارت بدن، صفرا و خون و التهابات بدن و كاهش زردی و یرقان و حرارت كبد مفید است. بنابراین باعث كاهش تشنگی می‌شود. خیار تا حدودی مدر است. خیار بطور موضعی نیز قابل استفاده است. به این صورت كه می‌توان خیار را لایه لایه كرده و روی پوست قرار داد. این كار برای پوست‌های خشك ملتهب گرم (اگزما) مخصوصا در افراد گرم مزاج و مكان‌های گرم و خشك بسیار مناسب است. این عمل باعث تسكین خارش و جوش‌های پوستی ناشی از حرارت نیز می‌شود.
خیار را می‌توان رنده نمود و داخل تشت یا وان آبی ریخت تا شخص در آن نشسته یا غوطه‌ور شود. این عمل برای كودكان و اطفال بسیار مفید و عملی است زیرا مزاج كودكان نسبت به بزرگسالان در بیشترین حد حرارت خود است و با افزایش سن حرارت بدن مخصوصا بعد از 40 سالگی كاهش می‌یابد. ازاین رو است كه انرژی برای دویدن و بازی و یادگیری مطالب در كودكان بیشتر است. بدیهی است با سبك زندگی غلط امروزی و مصرف فست‌فودها و تنقلات مضر (چیپس و پفك) یا سرخ كردنی‌ها و سس‌های تند، حرارت مزاج در اطفال بالاتر رفته باعث سوء مزاج، كم خوابی، بیش فعالی، کاهش تمرکز و افزایش پرخاشگری در كودكان می‌شود. اگر از تكه‌های خیار یا رنده شده آن در شربت‌ها استفاده شود، ضمن ایجاد تنوع و ظاهری زیبا، باعث خنك شدن مزاج شربت نیز می‌شود.
افراد با مزاج سرد باید در مصرف خیار احتیاط كنند. مصلح آن عسل یا خرما و یا ادویه‌جاتی مثل سیاهدانه و زنیان و یا نعناع می‌باشد. بدیهی است خیار هم نباید همراه غذا مصرف شود.
