دكتر سید مهدی میرغضنفری
آیا تنوع در غذاخوردن خوب است یا نه؟ در پاسخ باید گفت در یك وعده غذایی بهتر است حتی المقدور تنوع نداشته باشیم. یعنی در یك وعده غذا باید از خوردن چند نوع غذا پرهیز كرد. گاهی دیده می‌شود سر سفره چند نوع غذا وجود دارد كه یا تازه پخته شده‌اند و یا از قبل مانده‌‌اند. همچنین ممكن است از خوردنی‌های مختلف کنار غذا مانند سبزی، سالاد، دوغ، ماست و شربت و یا ادویه‌جات مختلف (مانند نمك، فلفل و ...) در سر سفره استفاده شود كه این امر از نظر طبی پسندیده نیست، بلكه مضر و ناپسند است و توصیه نمی‌شود.
در احادیث هم این موضوع ذكر شده است. خط مشی ائمه بزرگوار ما نیز همین بوده است، همانطور كه حضرت علی(ع) بسیار ساده زندگی می‌كردند و یك نوع غذا (مثلا نان و یا شیر) میل می‌فرمودند. این امر غیر از فواید معنوی، از نظر جسمی و طبی نیز پسندیده است، زیرا در صورت مصرف یك نوع غذا، معده و قوای هاضمه و جاذبه بدن، به خوبی عمل می‌كنند، آنزیم لازم برای آن نوع غذا ترشح می‌شود و بدن خود را برای آن غذا تنظیم می‌كند.
سیستم گوارش و غدد مرتبط با آن (مثل غدد بزاقی، پانکراس و ...) برای هر نوع غذایی با توجه به نوع و ترکیبات آن، نوعی (ترکیبی) خاص از شیره گوارشی شامل اسید یا آنزیم های هضم کننده پروتئین، چربی، هیدرات کربن و ... را آماده و به داخل لوله گوارش ترشح می نماید تا آن خوردنی به خوبی و بهینه هضم و سپس جذب شود.
در علم امروز هم فیزیولوژی گوارش این امر را اثبات كرده است كه اگر فرد غذاهای حاوی كربوهیدرات، چربی و یا پروتئین بخورد، چه آنزیم‌هایی برای هر كدام ترشح می‌شود. بعضی از غذاها زودتر و برخی دیرتر هضم می‌شوند. اما اگر چند نوع غذا با هم وارد معده شود، سیستم هضم و جذب بدن اصطلاحاً دچار «تحیر» می‌شود و نمی‌داند چه كار كند. هر غذایی هضم خاص خود را دارد و آنزیم‌ها و اسیدهای خاص آن غذا باید ترشح شود.
ماندگاری غذاهای مخلوط در معده خیلی بیشتر از غذاهای ساده است، بنابراین افرادی كه ادعا می‌كنند دچار سوء‌هاضمه هستند و بعد از خوردن غذا، ساعت‌ها غذا در معده باقی می‌ماند و گرسنه نمی‌‌شوند و طعم و بوی متعفن غذا را نیز هنوز در معده، مری و دهان حس می‌كنند، یكی از مهم‌ترین علت‌های آن، خوردن غذاها و چاشنی‌های مختلف در یك وعده است (مانند چلوكباب، ماست، سبزی، پیاز، سماق، آب، و...) كه این امر در عصر امروز، اتفاق شایعی است كه در بسیاری از منازل و مخصوصا مهمانی‌ها و رستوران‌ها اتفاق می‌افتد و كاملا ناپسند است.
تنوع غذایی در كل زندگی
تنوع غذایی در تعداد وعده‌‌های پراكنده و در كل زندگی توصیه می‌شود. مثلا اگر فردی ظهر برنج بخورد، شب می‌تواند از سوپ یا نان و ماست استفاده كند، نه اینكه این مواد را هم‌زمان بخورد. مخصوصاً در مواردی این موضوع منع شده كه هر دو، غذای مطلق انسان باشند، مثلاً فرد برنج و گوشت بخورد كه هر دو غذا هستند و توصیه می‌شود جدا جدا مصرف گردند، ولی امروزه خیلی به این مساله دقت نمی‌شود و حتی ممكن است به همراه آنها نان هم خورده شود كه این امر باعث سنگینی بیش از حد غذا و سخت شدن هضم می‌شود.
بنابراین باید حداقل فقط از نان یا برنج همراه با گوشت استفاده شود. امروزه هم در بعضی از مناطق یا روستاها دیده می‌شود كه یك وعده غذایی مثلا فقط نان گندم خوب پخته شده می‌باشد یا در یك وعده غذا فقط از برنج با مقداری روغن یا مقداری كشمش استفاده می‌كنند كه البته این مواد افزون شده هم بی‌حكمت نیستند مثلا می تواند به دلیل گرم كردن مزاج برنج (كه تقریبا سرد است) باشد.
خوردن چند جور غذا در یك وعده
ممكن است در اینجا این سوال پیش بیاید كه خوردن چند جور غذا در یك وعده كه مصلح هم هستند، چه حكمی دارد؟ این امر غلط است. مصلح برای مواردی است كه انسان یك نوع غذا بخورد و برای راحت‌تر شدن هضم یا كاهش عوارض آن از ماده دیگری استفاده كند، مثلاً اگر غذایی چرب مانند كباب بخورد.
ریختن سماق بر روی آن مفید است، زیرا ترشی سماق، باعث كاهش چربی‌كباب و شكستن پیوندهای چربی می‌شود یا خوردن ترشی همراه با آبگوشت مفید است یا بعضی از انواع گوشت‌ها كه در سركه یا آبلیمو خوابانیده می‌شوند به دلیل كاهش سنگینی و سفتی گوشت و راحت‌تر شدن هضم آن است، بنابراین در صورت وجود دو ماده (و نه بیشتر)، مصلح مطرح می‌شود.
استفاده از مصلح هم همیشه لازم نیست و فقط در مواردی كه عارضه‌ای دیده می‌شود باید از مصلح استفاده نمود، وگرنه انسان باید از ابتدا از غذای خوبی استفاده كند كه نیازی به مصلح نداشته باشد...
برای خواندن بخش دوم- باید ها و نبایدهای تنوع غذایی- اینجا کلیک کنید.
برای خواندن بخش سوم- باید ها و نبایدهای تنوع غذایی- اینجا کلیک کنید.
برای خواندن بخش چهارم- باید ها و نبایدهای تنوع غذایی- اینجا کلیک کنید.
