زندگی آنلاین؛ مجله اینترنتی سبک زندگی

دكتر سید مهدی میرغضنفری؛ پزشك و دكترای تخصصی فیزیولوژی

در طب سنتی همواره باید در مواجهه با هر مورد یا استفاده از هر روش سلامتی یا خوردنی و نوشیدنی سه شاخصه را مدنظر داشت: كیفیت، كمیت و زمان. مثلاً‌در مورد غذاخوردن باید توجه نمود چه غذایی، به چه میزان و چه موقع باید مصرف شود؛ یا در مورد خواب و بیداری چه مقدار خواب، با چه شرایطی و در چه زمانی باید داشت و... نیز به همین ترتیب (فعالیت‌های بدنی، دفعیات بدن، رویدادهای روانی و ...).

اینكه فرد ارتباط میان استحمام با غذاخوردن مانند خوردن یا آشامیدن در زمان استحمام و یا قبل و بعد از آن را بداند، اهمیت زیادی دارد. در اینجا ابتدا به خواص و اثرات استحمام از دیدگاه طب سنتی می‌پردازیم.

 احادیث در مورد نكوهش خوردن غذاهای رنگارنگ                                             

  پیامبر اكرم (ص): كسانی از امت من پدید خواهند آمد كه در آسایش زاده می‌شوند و در آن تغذیه می‌گردند. همت آنان، گونه‌های خوراك و نوشاك است؛ بر مركب‌های گوناگون سوار می‌شوند و یكدیگر را [فقط] به زبان می‌ستایند. آنان بدهای امت من هستند.

در این احادیث، خوردن غذاهای رنگارنگ منع شده است كه یکی از تفاسیر آن ممکن است این باشد که در یك وعده، چند جور غذا خورده نشود. از دیدگاه طب سنتی استفاده از خوردنی‌ها و نوشیدنی‌های مختلف در یک وعده بسیار مضر و مختل کننده هضم و اخلاط تولید شده می‌باشد.

از جنبه معنوی هم شاید منظور این باشد که همت و توجه اصلی و اولویت ما نباید خوردن و نوشیدن باشد؛ زندگی را نباید بر این مبنا تنظیم کرد. خوردن برای زنده و سالم ماندن و انجام تکالیف و بندگی خداست نه این که زندگی برای خوردن و لذت بردن از انواع رنگارنگ خوردنی‌ها و نوشیدنی‌ها باشد. این حدیث در عصر امروز مصادیق فراوانی دارد و امید است که مورد توجه و رعایت قرار گیرد.

یكی دیگر از مفاهیم حدیث ذكر شده می‌تواند این باشد كه افزودنی‌های مختلف به غذا اضافه نشود و غذا خیلی اصطلاحا رنگارنگ نگردد. از دیدگاه طب سنتی نیز غذا هرچه ساده‌تر مصرف شود و طبیعی‌تر باشد، بهتر است؛ البته گاهی ادویه‌جات اضافه می‌شود كه مقدار آن در فصول مختلف و در غذاهای مختلف متفاوت است.

امروزه به دلیل تحریك اشتها، تنوع‌طلبی، تبلیغات، فروش و ... غذاها به مقدار زیادی با رنگ‌ها، افزودنی‌ها و... تزئین می‌شوند. آراستن غذا پسندیده است، اما باید توجه شود كه از چه افزودنی‌هایی استفاده می‌شود. به كار بردن رب‌ها، سس‌ها و انواع مختلف ادویه و سبزیجات متضاد هم در یك غذا خیلی مناسب نیست و بهتر است غذاها به صورت ساده مورد استفاده قرار گیرند.

 حضرت علی(ع) در كتاب معتبر اصول كافی: هر كس در دل خود درخت علاقه به انواع غذاها را بكارد، میوه انواع بیماری‌ها را می‌چیند. در این حدیث هم از تنوع طلبی زیاد در غذاها منع شده است.

 احادیث در مورد پرخوری                                                                                        

 حضرت علی(ع): كم هستند كسانی كه غذای بیش از نیاز خورده باشند و بیماری همدم آنها نشده باشد. با توجه به این حدیث، با پرخوری حتما فرد دچار بیماری خواهد شد.

 حضرت علی‌(ع) در نهج‌البلاغه: چه بسا خوردنی كه مانع خوردن‌ها می‌شود. در این حدیث زیبا به این نكته اشاره شده كه اگر فرد زیاد بخورد، در آینده به سبب بیماری، دیگر نمی‌تواند چیزی بخورد.

 اثرات استحمام از دیدگاه طب سنتی                

حمام باعث می‌شود حرارت و رطوبت در بدن افزایش یابد، منافذ پوستی باز شوند، مواد (اخلاط) موجود در بدن مخصوصاً خلط بلغم و سودای اضافی (مازاد بر نیاز بدن) كه سنگین و سفت هستند و حالت ژله‌ای دارند، شل و رقیق شده، در بدن شروع به حركت کرده، تحلیل روند و از طریق عرق، منافذ پوستی، شستشو و سابیدن بدن، خارج شوند و در واقع پاكسازی اساسی در بدن انجام گردد.

استحمام كردن در زمان قدیم و حال متفاوت است. در قدیم، شخص چندین ساعت در حمام توقف می‌کرد و حمام 4 قسمت نسبتا مجزا داشت كه از خارج به داخل قرار داشته و هر بخش دارای درجه ای از حرارت و رطوبت می‌بود (تقریبا شبیه استخرهای امروزی که دارای دو نوع سونا و دو نوع جکوزی است).

قسمت بیرونی شامل رخت‌كن بوده، خانه دوم دارای آب خنك برای شستن پا بود تا بدن كم‌كم با شرایط حمام وفق پیدا كند. خانه بعدی دارای آب گرم بوده و در خانه مرکزی، حرارت و خشكی، مانند سونای خشك یا بخار بوده است. این در حالی است كه عمده حمام‌های امروزی دارای یک بخش هستند و بیشتر حالت شستشوی سریع بدن را دارند.

اگر استحمام کمی ( مثلا حداقل در حد یكساعت) طول بكشد، اثرات ذکر شده برای استحمام در طب سنتی را تقریبا خواهد داشت.

كلا حمام به نوعی سبب دفع مواد زائد از بدن می‌شود. افرادی كه كم ورزش می‌كنند، می‌توانند از حمام‌های معرق (كه شرایط مانند سونا دارند) استفاده كنند تا رطوبت‌ها و مواد زائد آنها تا حدودی دفع شود.

 رابطه غذا خوردن با استحمام                          

خوردن و آشامیدن در حمام و بلافاصله قبل یا بعد از استحمام، از دیدگاه طب سنتی ممنوع و مضر است. گفته یا شنیده می‌شود كه در حمام‌های قدیم، افراد می‌خوردند و می‌آشامیدند. این امر اگر در محیط اصلی حمام بوده، اشتباه است...

برای خواندن بخش دوم- تغذیه در طب سنتی- اینجا کلیک کنید.

برای خواندن بخش سوم- تغذیه در طب سنتی- اینجا کلیک کنید.

برای خواندن بخش چهارم- تغذیه در طب سنتی- اینجا کلیک کنید.

برای خواندن بخش پنجم- تغذیه در طب سنتی- اینجا کلیک کنید.