تاریخچه‌ی مارچوبه :
مارچوبه از زمان های قدیم مورد استفاده بشر بوده است. در اهرام ثلاثه مصر نقاشیهایی وجود دارد که در آنها این گیاه دیده شده. رشد این گیاه بیشتر در مناطق اروپایی و آفریقای شمالی است. از سال 2007 میلادی کشور پرو بزرگترین صادر کننده مارچوبه در جهان بشمار می‌رود، بعد از این کشور، کشورهای چین و مکزیک صادرات قویی در زمینه گیاه مارچوبه دارند.
مارچوبه یکی از سبزی‌هایی است که در تمام دنیا در فصل بهار برداشت میشود. البته زمان برداشت آن در مناطق آب و هوایی مختلف، متفاوت است. در برخی از مناطق دنیا در ماه فوریه معادل با بهمن و در برخی نقاط دیگر در جولای معادل با تیرماه برداشت میشود؛ اما اوج برداشت آن در اکثر نقاط جهان، در فصول فروردین و اردیبهشت‌ماه می‌باشد.
چرا مارچوبه گران است؟
کشت کم این محصول در ایران باعث شده که نوعی خوراکی گران قیمت به حساب بیاد. این گیاه نسبت به سبزی‌های هم خانواده خود به علت کم یاب بودن قیمت بالایی دارد.
كليات گياه شناسی مارچوبه:
مارچوبه گياهي است علفي و چند ساله كه ارتفاع آن تا چند متر مي رسد و داراي شاخه هاي نسبتا چوبي و صاف مي باشد.
مارچوبه بصورت وحشي در اكثر نقاط دنيا مي رويد برگهاي آن فلسي شكل بوده كه از كنار آنها شاخه هايي باريك و دراز و سبز رنگ بصورت دسته هاي 3 تا 8 تائي خارج مي شود. بعلت زيبا بودن اين گياه را بصورت تزئيني در باغچه ها مي كارند مار چوبه را در اوائل پائيز مي چينند.
اين گياه از قديم الايام مورد استفاده بشر بوده است و حتي در اهرام ثلاثه مصر نقاشي هايي وجود دارد كه مارچوبه را نشان مي دهد.
مارچوبه را مي توان بصورت مختلف مصرف كرد. بايد مارچوبه را با كمي آب و حرارات كم در ظرف هاي ضد زنگ پخت و تقريبا نيمه خام آنرا برداشت. آب مارچوبه را دور نريزيد و از آن براي سوپ استفاده كنيد زيرا داراي ويتامين و املاح مي باشد. وقتيكه مارچوبه مي خريد دقت كنيد تازه باشد. شاخه هاي مارچوبه تازه راست و نرم بوده و نوك آن نبايد باز شده باشد و اگر فلسهاي نوك آن باز باشد نشانه اين است كه گياه مدت زيادي مانده و كهنه شده است.
تركيبات شيميایی مارچوبه:
مارچوبه داراي آسپاراژين ف كوني فرين ، اينوزيت ، تانن ، اسدي گاليك ، آسپاراگوز ، و اسيد سوكسي نيك مي باشد دانه آن داراي 15 درصد مواد روغني مي باشد اين روغن زرد مايل به قرمز است .
درصد مواد موجود در مارچوبه بصورت زير است:
آب 90 گرم
پروتئين 2/5 گرم
چربي 0/2 گرم
مواد نشاسته اي 4/2 گرم
كلسيم 22 ميلي گرم
فسفر 60 ميلي گرم
آهن 1/1 ميلي گرم
سديم 2 ميلي گرم
پتاسيم 275 ميلي گرم
ويتامين آ 900 واحد
ويتامين ب 1 0/2 ميلي گرم
ويتامين ب 2 0/2 ميلي گرم
ويتامين ب 3 1/5 ميلي گرم
ويتامين ث 35 ميلي گرم
خواص مارچوبه:
مارچوبه گیاهی سرشار از اینولین، پورین، ویتامین C، بتاکاروتن، ویتامین E، روی، منیزیم، سلنیوم، آسپاراژین، آسپاراژیناز، تیامین، ریبوفلاوین، نیاسین، پانتوتنیک اسید، پیریدوکسین، اسیدفولیک، کولین و ... است.
گنجینه های معدنی که در مارچوبه ذخیره شده اند عبارتند از آهن، کلسیم، فسفر، منیزیم، منگنز، روی، سلنیوم و پتاسیم. مارچوبه حاوی مقادیر بسیار کمی کالری بدون کلسترول و همچنین سدیم پایین است. علاوه بر این، منبعی غنی از فیبر می باشد که برای بدن ضروری است.
از نظرطب قديم ايران مارچوبه گرم و خشك است بنابراين آنهايي كه سرد مزاج هستند بايد آنرا با عسل بخورند و آنهايي كه گرم مزاج هستند بايد آنرا با سركه بخورند.مارچوبه گياهي است ادرار آور و داراي خواص زيادي است.
از مهمترین "خواص مارچوبه":
1) خوردن مارچوبه ديد چشم را تقويت مي كند
2) مارچوبه برای تقويت نيروي جنسي مفيد است
3) مارچوبه ضعف مثانه را برطرف مي كند
4) براي تقويت قلب مارچوبه مفيد است
5) مارچوبه ملين است و يبوست را برطرف مي كند
6) مارچوبه تب بر است
7) مارچوبه بعلت داشتن كلروفيل خونساز است و كسانيكه كم خون هستند بايد از آن استفاده كنند.
8) مارچوبه به ساختن گلبولهاي قرمز خون كمك مي كند
9) وجود مواد مغذی در مارچوبه، به مبارزه با افسردگی، خستگی و کاهش درد قاعدگی کمک میکند.
10) مارچوبه برای زنان باردار مفید است
11) با مارچوبه میتوان روماتیسم مفصلی درمان کرد
12) رفع سندرم پیش از قاعدگی
13) برای مهار دیابت میتوان از مارچوبه استفاده کرد
14) مارچوبه به درمان سرع کمک میکند
15) مارچوبه باعف کاهش فشارخون میشود
16) یکی دیگر از مزایای استفاده از مارچوبه در رژیم غذایی شما این است که لکه‌های پوستی مانند آثار آکنه، جوش‌ها و علایم دیگر را کاهش می‌دهد
17) مارچوبه یک سبزی کم کالری است و به دلیل مقادیر بالای فیبر دارد که با کاهش اشتها و جلوگیری از پرخوری باعث لاغری و کاهش وزن افراد می شود.
18) برای پیشگیری و درمان انواع سرطان مغز استخوان، پستان، روده بزرگ، حنجره و سرطان ریه مصرف مارچوبه بسیار مفید می باشد.
19) مارچوبه خطر ابتلا به پوکی استخوان را کاهش دهد.
خرید مارچوبه:
به هنگام خرید بدنبال ساقه های سبز روشن باشید، شاخه های مارچوبه تازه صاف و نرم بوده و جوانه های آن نباید باز شده باشد ، اگر فلس های نوک آن باز باشد نشانه ی این است که گیاه مدت زیادی مانده و کهنه شده است.
نگهداری مارچوبه:
براي نگهدری مارچوبه آن را در پارچه ای مرطوب بپیچید و در یک کیسه ی پلاستیکی قرار داده و در یخچال نگهداری کنید ، گرما و خشکی مارچوبه را از بین می برد ، نگهداری مارچوبه به این ترتیب علاوه بر حفظ ویتامین های موجود در آن به حفظ حالت تردی آن نیز کمک می کند.
طرز استفاده از مارچوبه:
مارچوبه دارای طعمی خوشمزه است و می تواند به صورت خام، کباب شده و یا برشته مصرف شود. مارچوبه می تواند به ترشی ها، سالاد ها و سوپ ها اضافه شود. جوانه های این گیاه به عنوان پیش غذا بسیار لذیذ هستند و به روش های مختلف در سراسر جهان آماده می شوند. مارچوبه نیاز به پخت کمی دارد.
پیشنهادهایی برای گنجاندن مارچوبه در رژیم غذایی به روش های زیر:
1. استفاده از مارچوبه تازه در سالاد سبزیجات
2. مارچوبه پخته در پاستا، ماکارونی، لازانیا، پیتزا و...
3. اضافه کردن مارچوبه به املت، کوکو سبزی، خوراک مرغ و ...
4. اضافه کردن به انواع سوپ‌های سفید، سوپ سبزیجات و...
دم كرده مارچوبه:
چند شاخه مارچوبه را در داخل يك ليتر آبجوش بريزيد و مقدري هم رازيانه و جعفري به آن اضافه كنيد و بگذاريد مدت پنج دقيقه دم بكشد. از اين دم كرده بمقدر دو تا سه فنجان در روز براي تسكين و آرامش قلب استفاده كنيد.
تداخل دارویی
مارچوبه به دلیل مقادیر بالای ویتامین K که دارد ممکن است با برخی دارو های رقیق کننده خون مانند وارفارین تداخل داشته باشد.
اثرات جانبی و عوارض مارچوبه که باید از آنها آگاه باشید:
- خشکی دهان
- تحرک روده ای
- بوی بد مدفوع از اثرات مارچوبه
- التهاب چشم ها
- التهاب بینی با خارش
- قرمزی، و تورم چشم ها
- آبریزش بینی
- گرفتگی بینی
- خارش و تحریک گلو
- سرفه خشک
- کهیر روی پوست به همراه خارش
- ورم پوست با جوش، قرمزی و خارش
- سختی در تنفس
- تهوع
- سردرد
- سرگیجه
- گیجی
- نفخ شکم
موارد منع استفاده از مارچوبه:
- مارچوبه را نبايد آنهايي كه مبتلا به ورم مجاری ادرار هستند و يا اشخاص عصبي مصرف كنند.
- مارچوبه همچنين براي مبتلايان به رماتيسم و سنگ كليه خوب نيست.
- اگر نارسایی کلیه یا اختلالات قلبی شدید دارید به هیچ عنوان از مارچوبه استفاده نکنید.
منبع: بیتوته
