آستانه معظفی كارشناس تغذیه
گیاه رازیانه از قدیم الایام مورد استفاده در طب سنتی بوده و برای درمان برخی بیماری‌ها مصرف می‌شود. رازیانه گیاهی است معطر – علفی، دوساله كه ارتفاع آن از 70 سانتی‌متر تا 2 متر متغیر است. این گیاه دارای برگ‌های نازك و نخی می‌باشد و گل‌های آن نیز به صورت خوشه‌ای زردرنگ در انتهای ساقه می‌باشند. این گیاه دارای نژادهای مختلف شیرین، تلخ و یا گس می‌باشد. رازیانه گیاه بومی مناطق مدیترانه است در فرانسه – اسپانیا – پرتغال و شمال آفریقا به حالت خودرو رشد میكند.
در ایران نیز در مناطق شمالی در دامنه كوههای البرز (گرگان، تبریز، كردستان، كرمان، خراسان) می‌روید. زمان جمع‌آوری آن قبل از رسیدن كامل هنگامی كه به حد كافی سفت شده به رنگ خاكستری مایل به سبز درآمدند می‌باشد.
اقدام دارویی رازیانه
میوه‌های خشك و رسیده‌ی رازیانه كه بخش دارویی گیاه محسوب می‌شود از فندقه به هم پیوسته تشكیل می‌شود.
مواد متشكله رازیانه
رازیانه دارای درصدی پروتئین، چربی، كمی مواد قندی، كلسیم، فسفر، آهن و ویتامین‌های A, C, K می‌باشد و نیز حدود 10 درصد روغن و 6-4 درصد اسانس دارد.
مصارف دارویی رازیانه
میوه‌ی رازیانه دارای نوعی اثر استروژنیك (هورمون زنانه) می‌باشد كه به افزایش وزن و جلو افتادن دوران قاعدگی دختران كمك میكند. گیاه رازیانه به دلیل وجود آنتول كه باعث كاهش اسپاسم گوارشی و همچنین تشدید ترشح شیره‌های گوارشی می‌شود منجر به بالا رفتن كیفیت هضم و در نهایت به عنوان یك محرك ملایم و از بین برنده‌ی سوء هاضمه و یبوست مورد استفاده است.
دم كرده‌ی رازیانه در رفع نفخ و گاز معده موثر است و می‌توان آن را با زیره‌ی سیاه و شیرین بیان نیز همراه كرد. كمك به رفع بوی بد دهان میكند. محرك اشتها نیز می‌باشد. ادرارآور نیز بوده و اوره را از بدن دفع میكند در نتیجه در درمان سنگ‌های كلیه موثر است.
با تحریك غدد شیری موجب افزایش شیردهی در درمان شیرده می‌شود. در كاهش درد دوران قاعدگی نیز موثر است. برای تسكین دردهای ناشی آرتروز، روغن رازیانه را در موضع درد بمالید. مصرف دم كرده تخم رازیانه سه روز پشت هم كمك به درمان سرفه، آسم، و امراض ریوی میكند و همچنین در حل مشكلات تنفسی نیز موثر است. كمك به تقویت دید چشم و درمان درد ملتحمه نیز میكند. در رفع تصلب شرایین یا انسداد رگ‌ها موثر است (به دلیل وجود كرومارین Coumarone كه رقیق‌كننده خون نیز می‌باشد) از رازیانه در طبخ گوشت و مرغ و در تهیه سس سالاد استفاده می‌شود. همچنین تخم رازیانه به عنوان ادویه خوشبو بخصوص در پخت نان مورد استفاده است.
اثرات جانبی رازیانه
تاكنون هیچ تاثیر منفی ناشی از مصرف رازیانه اعلام نشده فقط در موارد نادری دیده شده است كه رازیانه موجب آلرژی‌های پوستی و تنفسی شده است. همچنین به دلیل داشتن اثرات استروژنیك آن برای مبتلایان به بیماری‌هایی كه وابسته به هورمون استروژن می‌باشد توصیه نمی‌شود (مانند سرطان سینه Breast Cancer) البته تا زمانی كه میزان استروژن آن‌ها به طور كامل مشخص شود. از آنجایی كه طبیعت رازیانه گرم شناسایی شده برای افراد گرم مزاج چندان توصیه نمی‌شود.
طبقه‌بندی علمی رازیانه
فرمانرو: گیاهان
شاخه: گیاهان گلدار
رده: دو لپه‌ای
راسته: آپیالس
خانواده: چتریان
