دکتر مطهره میردامادی - متخصص اعصاب و روان
تحریریه زندگی آنلاین : وجه مشخصه این نوع اختلال کاهش مو و وجود موهای کوتاه و شکسته در کنار موهای بلند و طبیعی در نواحی دیگر است.
عادت کندن مو به‌طور تدریجی و ناخودآگاه شروع می‌شود و گاه در مرحله کوتاهی از عمر بروز می‌کند و ادامه نمی‌یابد، اما گاهی سال‌ها طول می‌کشد و به یک بیماری مزمن تبدیل می‌شود.متخصصان میگویند استرس‌های روانی در شروع این بیماری نقش بسزایی دارد و از همه بیشتر افسردگی و اضطراب مهم‌ترین بازیگردانان این تراژدی هستند.بیماران مبتلا ممکن است رفتارهای متفاوتی در نوع کندن مو بروز دهند، اما بیشتر آن‌ها حلقه مویی را دور انگشت خود می‌پیچند و بعد آن را می‌کشند و می‌کنند و معمولاً دردهانشان می‌گذارند. مکان کندن مو نیز متفاوت است.
بیشتربخوانید:
آیا شما هم وسواس دارید؟
احساس فرد قبل از کندن مو را این‌گونه تعریف می‌کنند :
فرد قبل از کندن مویش احساس تنش و اجبار فزاینده دارد و بعدازآن احساس رضایت و تسکین موقت می‌کند، اما پس از مدت کوتاهی دچار ناراحتی از انجام این کار می‌شود.کندن مو دردناک نیست، هرچند خارش و سوزش در نواحی مبتلا ممکن است وجود داشته باشد. موخوری نیز ممکن است متعاقب با وسواس مو کنی دیده شود. کندن مو ممکن است یک اختلال کاملاً خوش‌خیم باشد و یا ممکن است در زمینه اختلالات شدید روانی رخ می‌دهد. مو کنی ظاهراً در زن‌ها شایع‌تر از مردان است. عموماً در دوره کودکی و نوجوانی آغاز می‌شود. ولی در سنین بالاتر نیز ممکن است شروع شود.
عادت پیچیدن مو به دور انگشت اغلب در دوران کودکی ایجاد می‌شود. اگرچه در برخی موارد این عادت پس از مدتی از بین می‌رود ولی ممکن است زمینه‌ساز ابتلا به وسواس کندن مو باشد.درمان شامل مراجعه به روانپزشک است تا تشخیص دقیق داده شود . سپس درمان دارویی و روان‌درمانی آغاز می‌شود . درمان دارویی باید دوره خود را بگذراند. لذا باید به توصیه روانپزشک عمل کرده و درمان را تا زمان موردنیاز ادامه دهید.
بیشتربخوانید:
کرونا ابتلا به وسواس فکری را تشدید می‌کند؟
علائم وسواس کندن مو
بسیاری از اختلالات روان‌شناختی یا بهتر است بگوییم تقریباً اغلب اختلالات روان‌شناختی با علائم و نشانه‌های مهمی همراه است. وسواس کندن مو هم به‌طور کامل با نشانه‌های مشخصی همراه است که با دیدن آن‌ها می‌توان تا حدودی به وجود این اختلال پی برد.
البته باید این نکته را در نظر بگیرید که با دیدن هر علامتی نمی‌توان آن را به‌عنوان یک اختلال روان‌شناختی در نظر گرفت. بنابراین بهتر است این تشخیص تخصصی را به درمانگر بسپارید.
اما به‌طورکلی می‌توان نشانه‌های عمده‌ای را دید و به وجود یک اختلال شک کرد. مهم‌ترین نشانه‌ها و علائم بیماری تریکوتیلومانیا را می‌توان در موارد زیر دید:
کندن مکرر مو به‌ویژه موی سر، مژه وابرو و یا دیگر نقاط بدن. این نشانه زمانی که به‌طور تکرارپذیر و مداوم دیده می‌شود، نگران‌کننده است و خبر از یک مشکل روان‌شناختی در فرد می‌دهد.
احساس مداوم فشار و تنش عصبی که پیش از کندن مو انجام می‌شود.
ایجاد احساس خوشایند و رضایت‌بخش پس از انجام این عمل و کندن موها. درواقع فرد بعدازآن جام این کار یک احساس آرامش درونی در مقابل استرس و فشار خود می‌کند.
بازی کردن با مویی که کنده‌شده و یا مالیدن و کشیدن آن به‌صورت و لب‌ها. یعنی فرد با موی کنده‌شده خود مشغول می‌شود و تمام حواس خود را به آن معطوف می‌کند.
کاهش قابل‌توجه میزان و حجم موهای سر، مژه وابرو که به‌صورت کاملاً مشخص دیده می‌شود.
تصمیم چندباره برای ترک مو کندن و عدم موفقیت در آن.
اقدام به کندن پوست دست، جویدن ناخن گاز گرفتن لب‌ها در برخی افراد مبتلابه وسواس کندن مو.
مخفی کردن کندن مو از دیگر و تلاش برای انجام این کار در تنهایی.
دلایل کندن مو
باوجود شایع بودن اختلال کندن مو همچنان دلیل مشخصی برای این اختلال بیان‌نشده است. اما بااین‌حال می‌توان دلایل و زمینه‌های گوناگونی را برای این اختلال در نظر گرفت که در موارد زیر جای می‌گیرد:
ژنتیک و سابقه خانوادگی
ژنتیک تقریباً نقش مهمی را در ابتلا به بیماری تریکوتیلومانیا ایفا می‌کند. در حقیقت اکثر افرادی که به اختلال کندن مو مبتلا هستند، در نزدیکان خود نیز این اختلال را مشاهده می‌کنند. به همین دلیل زمانی که در ژنتیک یک خانواده این اختلال وجود داشته باشد، در افراد درجه‌یک خانواده هم دیده می‌شود.
استرس شدید و اضطراب
در بسیاری از موارد استرس و اضطراب شدید و فشارهای روانی مداوم باعث ابتلای افراد به اختلال کندن مو می‌شود و این حالت را در آن‌ها تشدید می‌کند.
سن
گاهی اختلال تریکوتیلومانیا در یک بازه سنی خاص اتفاق می‌افتد و تا پایان زندگی با فرد باقی می‌ماند.
این اختلال معمولاً در دوران پیش از نوجوانی یا در طول نوجوانی، اغلب در بازه سنی 10 تا 13 سالگی بروز می‌کند و اگر به‌موقع تشخیص داده نشده و درمان نشود، تا پایان عمر با فرد باقی می‌ماند.
اختلالات روان‌شناختی
مجموعه‌ای اختلالات روان‌شناختی هم می‌توانند بیماری تریکوتیلومانیا را ایجاد کنند. معمولاً افسردگی و اختلال وسواس اجباری به این اختلال هم منجر می‌شود.
عوارض اختلال کندن مو
اختلال کندن مو با عوارض و مشکلاتی همراه است که زندگی را برای فرد مبتلابه آن سخت‌تر می‌کند. پیامدهایی را که بیماری کندن مو به همراه دارد در موارد زیر جای می‌گیرند:
آسیب جسمی به پوست سر و موها
زمانی که فردی به اختلال کندن مو مبتلا می‌شود، با هر بار کندن موها در نواحی مختلف بدن، به پوست سر و بدن آسیب می‌رساند. این کار دربسیاری از موارد باعث بروز زخم و عفونت می‌شود و برای همیشه به ریشه موها آسیب می‌رساند.
بیشتربخوانید:
وسواس خرید
مشکلات گوارشی
برخی افراد مبتلابه تریکوتیلومانیا عادت دارند موهای کنده‌شده را بجوند یا بخورند. این کار باعث ایجاد گلوله‌های مو در دستگاه گوارش می‌شود. درنهایت این اتفاق موجب کاهش وزن شدید، تهوع و استفراغ و در موارد شدید، مرگ می‌شود.
مشکلات عاطفی
مبتلایان به این بیماری احساسات ناخوشایند بسیاری را مانند خجالت، تحقیر و شرم تجربه می‌کنند. در مواردی کاهش اعتمادبه‌نفس هم با این اختلال نمایان می‌شود و فرد از قرار گرفتن در جمع و ارتباط با افراد دیگر دچار نگرانی می‌شود. همچنین بروز شکل ظاهری خاص مانند تأسی در این اختلال، اعتمادبه‌نفس را برای رویارویی با افراد مختلف تحت تأثیر منفی قرار می‌دهد.
استرس و اضطراب، اعتیاد به الکل و مواد مخدر هم از دیگر عوارض ابتلا به این بیماری است.
بهترین زمان درمان اختلال کندن مو
بسیاری از افراد درباره بهترین زمان اختلال کندن مو سؤال می‌کنند. در این زمینه باید گفت از زمانی که علائم هشداردهنده این اختلال را مشاهده میکنید، بهتر است به دنبال درمان و مراجعه به روان‌درمانگر باشید.
متأسفانه هراندازه درمان این اختلال به تعویق بیفتد، درمان نیز سخت‌تر خواهد شد و علائم شدت پیدا می‌کنند. بنابراین به‌محض مشاهده علائم تریکوتیلومانیا به روانشناس، روانپزشک و درمانگر متخصص مراجعه کنید.
درمان کندن مو
هر بیماری و اختلالی درمان مشخص و مخصوص به خودش را دارد. اختلال کندن مو نیز با به‌کارگیری برخی از روش‌ها قابل‌بهبودی است و می‌توان علائم و نشانه‌های آن را به‌صورت چشمگیری کاهش داد.
اولین قدم برای درمان تریکوتیلومانیا مراجعه به یک متخصص حرفه‌ای است که با روش‌های اصولی به درمان این مشکل درون شما اقدام کند.
برای درمان این بیماری به تشخیص درمانگر متخصص می‌توان از روش‌های زیر کمک گرفت:
رفتاردرمانی
یکی از درمان‌های مؤثر درباره این بیماری، رفتاردرمانی است. استفاده از این روش با کمک آموزش رفتارهای معکوس به‌خوبی کمک می‌کند که موقعیت اضطرابی و فشار روحی را در خودتان شناسایی کنید. بنابراین در لحظه‌ای که تصمیم می‌گیرید برای رسیدن به آرامش و کاهش استرس موهای خود را بکنید، رفتار دیگری را جایگزین آن میکنید.
مثل مشت کردن دست‌ها، فشردن خمیربازی و ... .
روان‌درمانی
در بسیاری از موارد شناسایی ریشه اختلال و پذیرفتن آن نقش بسیار مؤثری را در درمان ایفا می‌کند. به همین دلیل انتخاب روان‌درمانی به‌عنوان یکی از راه‌های درمانی مهم در نظر گرفته می‌شود.
روان‌درمانی به شما کمک می‌کند که با کمک و مداخله یک درمانگر حرفه‌ای، علائم آزاردهنده درونی خودتان را پیداکرده و برای تغییر آن اقدام کنید.
مراحل روان‌درمانی
دستان خود را در موقعیت مذکور بیشتر کنترل میکنید.
معمولاً با کدام دست موهای خود را میکنید؟
معمولاً در چه موقعیت‌هایی موهای خود را میکنید (به‌طور مثال هنگام نگاه کردن در آینه، تماشای تلویزیون، هنگام مطالعه، نشستن در کلاس )؟
وقتی شروع به کندن موهای خود میکنید، بدن شما معمولاً در چه موقعیتی قرار دارد؟
معمولاً اول موهای مژه خود را می‌کشید، یا موهای ابرو یا موی سرخود را؟
قبل از شروع به کندن موها ، خود را دستخوش چه هیجان‌هایی می‌یابید؟
وقتی توانستید به این پرسش‌ها پاسخ دهید، در مسیر کسب آگاهی نسبت به زمان‌هایی قرارگرفته‌اید که مشکل شما در آن‌ها روی می‌دهد
یادگیری یک پاسخ معارض
قاعده اصلی در برگردان عادت، به‌صورت فریبنده‌ای ساده است: وقتی میل به انجام عادتی دارید، خود را وادار کنید تا به فعالیتی مشغول شوید که ازنظر جسمی شمارا از انجام آن عادت بازمی‌دارد؛ چراکه ماهیچه‌هایی که درگیر فعالیت پیشگیرانه هستند، با ماهیچه‌های درگیر در انجام آن عادت، متعارض‌اند. به‌عنوان پاسخ معارض در برابر وسواس مو کندن، حرکتی را انتخاب کنید که دست شمارا از حرکت به‌طرف سر، صورت یا چشم‌ها بازدارد. سپس به مدت دو دقیقه تا زمانی که این میل فروکش کند در همین وضعیت بمانید.
دارودرمانی
دارودرمانی از دیگر روش‌های مهم و در بسیاری از موارد، مؤثری است که بسیاری از درمانگران آن را پیشنهاد می‌کنند. یادتان باشد تشخیص دارودرمانی و تجویز داروها باید به کمک یک روانپزشک متخصص انجام بگیرد.
اگرچه همچنان داروی به‌خصوص برای درمان اختلال مو کندن معرفی نشده است اما داروهای ضدافسردگی و ضد اضطرابی برای کاهش علائم مخرب این اختلال بسیار کمک‌کننده است. به خاطر داشته باشید برای اثربخشی داروها، آن را به‌صورت مرتب و به‌موقع و طبق دوز مصرفی تعیین‌شده از سمت روانپزشک مصرف کنید.
