تحریریه زندگی آنلاین : با افزایش متوسط سن امید به زندگی و افزایش طول عمر مردم، توجه به سلامت دهان و دندان‌ها در دنیای امروز اهمیت دوچندانی یافته است. از سوی دیگر با توجه به تأکیدی که در دین مبین اسلام بر ارج نهادن به مقام و جایگاه سالمندان وجود دارد، توجه به سلامت دهان و دندان که میتواند تضمین کننده دوران سالمندی سالم تری باشد، باید در برنامه‌ریزی‌ها بیش از پیش مورد توجه قرار گیرد.
افزایش سن، معمولا با بروز بیماری‌های گوناگون همراه است و در این شرایط، افراد سالمند برای تامین سلامتی یا درمان بیماری‌ها، باید قادر به مصرف انواع گروه‌های غذایی اعم از منابع پروتئینی و ویتامین‌ها باشند تا به این ترتیب سلامتی خود را هرچه سریع‌تر به دست آورند.
بنابراین نقش دهان و سلامتی دندان‌ها در این سن بسیار مهم است. امروزه، این باور که دندان‌ها روزی خراب میشوند و روزی کشیده و یک روز هم جایگزین میشوند، از نظر علمی به طور كامل مردود است و با رعایت اصولی بهداشت فردی میتوان برای تمام عمر از دندان‌های سالم و زیبا لذت برد.
بیشتربخوانید:
یک توصیه مهم درباره مسواک زدن
مشکلات دندان و توصیه‌های دندانپزشکی برای سالمندان
دندانپزشکی سالمندان، شامل مراقبت‌هایی است که برای افراد مسن انجام می‌‌پذیرد. این مراقبت‌ها شامل تشخیص، پیشگیری و درمان عوارض دهان و دندان است که با افزایش سن ایجاد میشود.
سالمندان مانند سایر افراد در سنین مختلف نیاز به مراقبت‌های متفاوتی دارند. عمده‌ترین مشکلات مربوط به سالمندی در بخش دهان و دندان شامل بی‌دندانی یا از دست دادن بعضی از دندان‌ها است.
همچنین وجود بیماری‌های زمینه‌ای و مزمن، مدیریت درمان این بیماران را مشکل‌تر میکند.
پوسیدگی دندان: پوسیدگی دندان میتواند در هر سنی رخ دهد. با این حال به علت پسرفت لثه و التهاب آن، افراد سالمند در معرض خطر بیشتری از نظر پوسیدگی ریشه دندان و دچار خشکی دهان هستند.
براساس گزارشات موجود بین 29 تا 75درصد سالمندان دچار خشكی دهان هستند كه پوسیدگی‌ها را تشدید میکند.
استفاده از آدامس، لیموترش در حد مزه کردن با زبان، تغییر برخی داروهای مصرفی و استفاده مکرر از اب طبیعی جهت کاهش خشکی دهان مفید است.
پیوره (پریودنتیت): این مشکل هنگامی رخ می‌دهد که التهاب لثه، سبب جدا شدن لیگامان (نسج نگهدارنده) دور دندانی از لثه، شل شدن دندان‌ها و در نهایت افتادن دندان میشود.
برخی از افراد سالمند به علت بهداشت نامناسب دندان و پسرفت لثه، مستعد جدا شدن نسج نگهدارنده و افتادگی دندان هستند.
از مهم‌ترین علائم بیماری‌های لثه خونریزی، تغییر رنگ، بوی بد دهان، درد گنگ در فک‌ها، احساس درد بین دندان‌ها، تمایل به فرو بردن خلال دندان در بین دندان‌ها، آبسه، ترشح چرک، لقبی دندان‌ها و افزایش حجم لثه را میتوان نام برد.
ضرورت استفاده از نخ دندان: نخ دندان، وسیله‌ای است بسیار مناسب که با الیاف نایلونی ساخته شده و برای برداشتن پلاک دندان از ناحیه سطوح بیاری دندانی توصیه میشود.استفاده از این وسیله بین ۱۵ - ۲۰ درصد تمیزی دندان‌ها را تامین میکند.
بیشتربخوانید:
خوردن این میوه مثل مسواک زدن است
برنامه‌ای منظم برای مراجعه به دندانپزشک داشته باشید
بهترین روش برای پیشگیری از بیماری‌های لثه، رعایت دقیق بهداشت فردی و انجام جرمگیری حداقل یکبار در هر سال است.
توجه داشته باشید که حتما باید با روش صحیح مسواک بزنید تا کاملا مؤثر باشد.
در ملاقات سالانه با دندانپزشک درخصوص نحوه انتخاب مسواک مناسب، نحوه استفاده صحیح از مسواک، نخ دندان، دهانشویه و سایر نکات مورد نظر سؤال کنید و راهنمایی بخواهید.
آیا جرمگیری به دندان‌ها صدمه می‌زند؟ مینای دندان با داشتن بیش از ۹۶ درصد مواد معدنی، یکی از سخت‌ترین مواد موجود در جهان است که تنها الماس آن را تراش می‌دهد.
ابزارهای جرمگیری از آلیاژهایی ساخته شده‌اند که به سختی الماس نیست و نمی‌تواند مینای دندان را برداشته یا به آن صدمه بزند.
در عین حال هنگام جرمگیری نوک قلم با جرم روی دندان در تماس است و با رعایت اصول صحیح جرمگیری، هیچ خطری دندان و مینای آن را تهدید نمی‌كند.
بهترین ضد عفونی کننده دهان و دندان: آب نمک و جوش شیرین، بهترین ضد عفونی کننده دهان و دندان تلقی میشوند. محیط دندان به صورت طبیعی با انبوهی از آلودگی‌ها مواجه است.
این آلودگی‌ها به دلیل مقاومت طبیعی بدن، قادر به بیماری‌زایی نیستند اما به صورت انگل در دهان باقی می‌مانند.
جهت پیشگیری از فعال شدن این میکروب‌ها، ضدعفونی دهان با استفاده از آب نمک یا جوشی شیرین (کربنات سدیم) ضروری است.
استفاده از این مواد، باعث قلیایی شدن محیط دهان و جلوگیری از فعالیت میکروب‌ها میشود.
بیشتربخوانید:
قبل یا بعد مسواک زدن نخ دندان بکشیم؟
هرآنچه برای داشتن لثه‌هایی سالم باید بدانید
تأثیر آدامس در حفظ سلامت دهان و دندان
آدامس بدون قند، تأثیرات مثبت فراوانی در حفظ سلامت دندان‌ها دارد.
آدامس در هنگام جویدن، میزان ترشحات بزاقی را بالا برده و اسیدهای تشکیل شده را شسته و از بروز پوسیدگی دندان‌ها جلوگیری میکند.
مصرف آدامس برای سالمندانی که دچار خشکی دهان هستند میتواند روش مؤثری در تحریک غدد بزاقی برای ترشح بیشتر بزاق در دهان باشد.
آدامس به صورت مکانیکی در کاهش پلاک دندان نیز مؤثر است.
البته از جویدن ممتد آدامس باید خودداری کرد زیرا ممکن است عضلات فک، سایش دندان‌ها و مشکلاتی دیگر پدیدار شود. زمان مؤثر مصرف آدامس 30 دقیقه است.
چند توصیه مهم
- نخستین کار برای سلامت دندان‌ها، پیشگیری از بروز بیماری‌ها و درمان ان در مراحل اولیه است.
- دومین اقدام ضروری در این زمینه مراقبت صحیح، تغذیه صحیح و استفاده از مشتقات فلوراید (به صورت ژل، دهانشویه و خمیر دندان) است.
- سومین گام، مراجعات منظم به دندانپزشک برای معاینه و انجام خدمات پیشگیری است.
- برای از بین بردن زخم‌های داخلی دهانی که بیش از دو هفته بهبود نیافته است حتما به دندانپزشک مراجعه کنید.
برای از بین بردن میکروب‌های داخل دهان و فک و بهبود زخم‌های داخلی دهان، می‌توانید ساقه ریحان را بجوید که این کار نفس را هم معطر میکند.
سالمندی و خشكی دهان
خشکی دهان یکی از مشکلات شایع دوره سالمندی است که با مصرف کافی مایعات به ویژه آب ساده و کنار گذاشتن سیگار و سایر مواد دخانی میتوان عوارض آن را تا حد قابل توجهی کاهش داد.
خشکی دهان یکی از مشکلاتی است که موجب میشود جویدن و قورت دادن غذا سخت شده و مزه غذاها کمتر احساس شود. این مشکلی همچنین باعث سوزش دهان، کاهش اشتها و افزایش پوسیدگی دندان‌ها میشود.
علت خشکی دهان چیست؟
- افزایش سن موجب میشود به طور طبیعی ترشح آب دهان کم شود.
- مصرف داروهای مدر (زیاد کننده ادرار) یا داروهایی که برای ناراحتی‌های گوارشی، افسردگی و بی‌خوابی مصرف میشود.
- گرفتگی بینی و نفس کشیدن با دهان به‌خصوص هنگام خواب
- کشیدن سیگار
- اشعه درمانی، شیمی درمانی و بعضی داروها و بیماری‌ها هم می‌توانند از علل خشکی دهان باشند.
برای برطرف شدن خشکی دهان چه کنیم؟
- حداقل ۶ -۸ لیوان مایعات ترجیحاً آب ساده در طول روز بنوشید.
- در طول روز با نوشیدن کم کم و جرعه جرعه اب، دهان خود را مرطوب نگاه دارید.
- جویدن آدامس بدون قند، جهت افزایش فعالیت غدد بزاقی میتواند مؤثر باشد (در افرادی که دندان طبیعی دارند).
- قبل از خوردن غذا، دهان خود را با آب بشویید یا كمی آب بنوشید. خیس شدن دهان به راحت‌تر شدن عمل جویدن و قورت دادن غذا کمک میکند.
- استفاده از فلوراید و محلول‌هایی به عنوان بزاق مصنوعی (به توصیه پزشک) میتواند مؤثر باشد.
- از مصرف خودسرانه دارو پرهیز کنید.
- از كشیدن سیگار و سایر مواد دخانی نظیر قلیان، چپق و... خودداری کنید.
- مصرف میوه و سبزیجات تازه را افزایش دهید.
- از مصرف غذاهای خشك، حجیم، پرادویه، شور یا بسیار شیرین خودداری کنید.
- حداقل ۲ بار در روز از نخ دندان و مسواک استفاده کنید.
