به قلم : دکتر مهران زمان زاده ؛ متخصص بیماری های غدد داخلی
تحریریه زندگی آنلاین : پیش دیابت چیست و چگونه باید کنترل شود؟ پیش دیابت در واقع یک پیش بینی برای دیابت است و می‌توان آن را به عنوان یک نشانه هشدار در نظر گرفت. پیش دیابت به این معناست که اگر تغییرات لازم در سبک زندگی اتفاق نیفتد، در آینده احتمال بروز دیابت نوع دو وجود دارد. در واقع پیش دیابت وضعیتی است که در آن سطح قند خون شما کمی بالاتر از حد طبیعی است و خطری برای سلامتی شما ایجاد نمی‌کند اما باید زیر نظر متخصص باشید تا پیش دیابت به دیابت تغییر وضعیت ندهد. در این مقاله قصد داریم اطلاعاتی درباره پیش دیابت برای شما بیان کنیم.
آشنایی با پیش دیابت
پیش دیابت یا Prediabetes یک وضعیت جسمی است که در آن سطح قند خون کمی بالاتر از حد طبیعی می‌رود. با این وجود این افزایش نسبی است و به اندازه ای بالا نیست که به عنوان دیابت نوع دو تشخیص داده شود. تقریبا 96 درصد بزرگسالان به آن مبتلا هستند که 80 درصد آنها اطلاعی نسبت به آن ندارند. این وضعیت یک عامل خطر مهم برای ابتلا به دیابت نوع 2 و همچنین سایر عوارض جدی سلامتی مانند بیماری قلبی و سکته است. در پیش دیابت، انسولین که هورمون تنظیم کننده قند خون است، به درستی کار نمی‌کند. بنابراین سلول های انسولین ساز در پانکراس تلاش می‌کنند انسولین بیشتری بسازند تا قند خون را کنترل کنند. ادامه یافتن این روند می‌تواند به مرور زمان موجب فرسوده شدن سلول های انسولین ساز و در نتیجه کم شدن میزان انسولین شود. بنابراین قندخون از محدوده طبیعی بالاتر می‌رود و فرد مستعد ابتلا به بیماری دیابت نوع دوم می‌شود.
بیشتربخوانید:
توصیه های ضروری برای پیشگیری از زخم پای دیابتی
چه افرادی کاندید ابتلا به پیش دیابت هستند؟
شناسایی افرادی که در معرض خطر ابتلا به پیش دیابت هستند برای اجرای راهکارهای پیشگیری و کاهش خطر ابتلا به دیابت نوع ۲ بسیار مهم است. افرادی که در ادامه به آن ها اشاره می‌کنیم کاندید مبتلا به پیش دیابت می‌باشند:
اضافه وزن بدن، به خصوص در اطراف شکم، عامل خطر اصلی برای پیش دیابت است. افراد با شاخص توده بدنی (BMI) 25 یا بالاتر در معرض خطر بیشتری هستند.
عدم فعالیت بدنی منظم می‌تواند به ایجاد پیش دیابت کمک کند. شرکت در فعالیت های هوازی با شدت متوسط در هفته این خطر را افزایش می‌دهد.
داشتن یکی از بستگان نزدیک، مانند والدین یا خواهر و برادر مبتلا به دیابت نوع ۲، خطر ابتلا به پیش دیابت را افزایش می‌دهد.
خطر ابتلا به پیش دیابت با افزایش سن، به ویژه پس از ۴۵ سالگی افزایش می‌یابد.
زنانی که در دوران بارداری به دیابت بارداری مبتلا بوده اند، در معرض خطر بیشتر ابتلا به پیش دیابت در مراحل بعدی زندگی هستند.
زنان مبتلا به PCOS که یک اختلال هورمونی می‌باشد، در معرض خطر بیشتری برای پیش دیابت هستند.
داشتن فشار خون بالا یک عامل خطر برای پیش دیابت است.
افرادی که سابقه بیماری قلبی یا سکته مغزی دارند بیشتر در معرض خطر ابتلا به پیش دیابت هستند.
بیشتربخوانید:
کاهش قند خون؛ عارضه شایع دیابت
چقدر زمان می‌برد تا پیش دیابت به دیابت تبدیل شود؟
Prediabetes یا پیش دیابت برای بسیاری از افراد تا سالها ممکن است هیچ تغییری نداشته باشد و به دیابت نوع دو تبدیل نشود. با این حال برخی از افرادی که مبتلا هستند پس از 5 سال به دیابت نوع دو مبتلا می‌شوند. دلیل آن هم عدم کنترل و عدم تحریک است. این اعداد می‌توانند برای بسیاری از افراد بسته به جنسیت، قومیت و وراثت متفاوت باشند. در صورتی که به پیش دیابت مبتلا هستید سعی کنید تحرک خوبی در طول روز داشته باشید و به طور پیوسته برای معاینه به متخصص داخلی مراجعه کنید. برخی از افراد مبتلا به Prediabetes با مقاومت انسولین روبرو می‌شوند. به همین دلیل نمی‌توانند وزن خود را کاهش دهند. این افراد برای کنترل و درمان باید زیر نظر متخصص داخلی باشند. معمولاً پزشک برای یک دوره موقت، داروهایی مانند متفورمین را تجویز می‌کند.
چه میزانی از قند خون نشانگر پیش دیابت است؟
میزان قندخون ناشتا در حالت عادی کمتر از ۹۹ میلی گرم باید باشد. وقتی سطح گلوکز در خون بین ۱۰۰ تا ۱۲۵ میلی گرم می‌باشد، شرایط پیش دیابت در آن فرد وجود دارد. اگر میزان قند خون بیش از ۱۲۶ میلی گرم برسد، این نشان دهنده وضعیت دیابت است. به طور عمومی سطح گلوکز خون کمتر از ۱۴۰ میلی گرم به عنوان نرمال شناخته می‌شود، در حالی که رنج ۱۴۰ تا ۱۹۹ میلی گرم اندیکاتوری برای پیش دیابت محسوب می‌شود.
برای اینکه پیش دیابت به دیابت نوع دو تبدیل نشود، چکار کنیم؟
برای جلوگیری از پیشرفت پیش دیابت به دیابت نوع ۲، مراحل مختلفی وجود دارد که می‌توان انجام داد. با تغییرات صحیح در سبک زندگی و مداخلات پزشکی، می‌توان از بروز دیابت نوع ۲ در افراد مبتلا به پیش دیابت پیشگیری کرد یا آن را به تاخیر انداخت. راهکارهایی که برای اینکه پیش دیابت به دیابت نوع دو تبدیل نشود می‌توان انجام داد شامل موارد زیر است:
به میزان زیادی آب بنوشید و مصرف نوشیدنی های دیگر را کاهش دهید.
مواد غذایی حاوی کربوهیدرات حاوی شکر را حذف کنید.
از مواد غذایی با کمترین میزان کربوهیدرات، همراه با میوه و سبزی استفاده کنید.
میزان کالری که از مواد غذایی دریافت میکنید را کاهش دهید.
افزایش میزان پروتئین در وعده های غذایی
روزانه به اندازه کافی یعنی چیزی حدود ۸ ساعت بخوابید.
مصرف سیگار را ترک کنید.
استرس را با مدیتیشن و یوگا کنترل کنید.
سعی کنید وزن بدن خود را حفظ کنید و اضافه وزن نداشته باشید.
زیر نظر یک متخصص داخلی باشید و داروها را طبق توصیه پزشک مصرف کنید.
با استفاده از دستگاه گلوکومتر میزان قند خون خود را کنترل کنید.
بیشتربخوانید:
وقتی علائمی در دهان شما می خواهد بگوید قند خونتان بالا است!
علائم پیش دیابت
پیش دیابت ممکن است علائم خاصی نداشته باشد. با این وجود شما با انجام آزمایش خون می‌توانید به علائم آن پی ببرید. بسیاری از افراد پس از انجام آزمایش و تشخیص Prediabetes بودن، متوجه می‌شوند که علائم آن را داشته اند اما متوجه نبودند. علائم Prediabetes می‌توانند مشابه دیابت نوع یک و دو باشند. به این ترتیب فرد دچار اشتباه می‌شود و فکر می‌کند که مبتلا به دیابت است. این علائم عبارتند از:
سرگیجه و احساس سنگینی از ناحیه سر
حالت تهوع
تمایل به مصرف شیرینی جات
تاری دید
خستگی و ضعف
پیش دیابت چگونه تشخیص داده می‌شود؟
روش های مختلفی برای تشخیص پیش دیابت وجود دارد که هر کدام مزایا و محدودیت های خاص خود را دارند. متداول‌ترین آزمایش‌هایی که برای تشخیص پیش دیابت استفاده می‌شوند شامل آزمایش گلوکز پلاسما ناشتا (FPG)، تست تحمل گلوکز خوراکی (OGTT) و آزمایش A1C است. هر آزمایش سطح قند خون را به روش های مختلف اندازه گیری می‌کند و اطلاعات ارزشمندی در مورد خطر ابتلا به دیابت نوع 2 در فرد ارائه می‌دهد. در ادامه توضیحاتی درباره روش های تشخیص پیش دیابت بیان می‌کنیم:
آزمایش گلوکز پلاسمای ناشتا (FPG)
تست FPG سطح قند خون را پس از یک شب ناشتا اندازه گیری می‌کند. فرد باید حداقل 8 ساعت قبل از آزمایش ناشتا باشد. خون صبح ها گرفته شده و سطح قند خون ناشتا اندازه گیری می‌شود. سطح قند خون ناشتا بین 100 تا 125 میلی گرم در دسی لیتر نشان دهنده پیش دیابت است. سطح 126 میلی گرم در دسی لیتر یا بالاتر در دو آزمایش جداگانه نشان دهنده دیابت است.
تست تحمل گلوکز خوراکی (OGTT)
OGTT شامل روزه گرفتن یک شبه و سپس نوشیدن یک محلول شیرین است. سطح قند خون قبل از نوشیدن محلول و دوباره 2 ساعت پس از آن اندازه گیری می‌شود. سطح قند خون بین 140 تا 199 میلی گرم در دسی لیتر 2 ساعت پس از نوشیدن محلول نشان دهنده پیش دیابت است. سطح 200 میلی گرم در دسی لیتر یا بالاتر در دو آزمایش جداگانه نشان دهنده دیابت است.
تست A1C
آزمایش A1C با ارزیابی درصد هموگلوبین گلیکوزه شده (قند پوشانده شده) میانگین سطح قند خون را در 2-3 ماه گذشته اندازه گیری می‌کند. سطح A1C بین 5.7٪ و 6.4٪ نشان دهنده پیش دیابت است. سطح 6.5٪ یا بالاتر در دو آزمایش جداگانه نشان دهنده دیابت است.
درمان پیش دیابت
برای درمان پیش دیابت در برخی موارد دارو تجویز می‌کند، اما باید بدانید که در مرحله پیش دیابت، دارو درمانی به تنهایی کمک کننده نیست. بله حتما باید فرد سبک زندگی سالمی نیز داشته باشد و به پزشک مراجعه کند. رایج ترین روش های کنترل و درمان پیش دیابت عبارتند از:
غذای سالم بخورید
برای درمان پیش دیابت یک رژیم غذایی مناسب داشته باشید. این رژیم غذایی باید شامل مصرف میوه ها، سبزیجات، آجیل، غلات کامل و روغن زیتون باشد. هر یک از این مواد غذایی با چربی سالم و فیبری که دارند به کاهش وزن شما کمک می‌کنند.
فعال باشید
برای افراد Prediabetes فعالیت بدنی مانند یک دارو عمل می‌کند. با ورزش و انجام فعالیت های بدنی سالم، قند خون شما کمتر می‌شود. در پی آن بدن، انسولین را به طور موثر استفاده می‌کند. سالم ترین فعالیتی که می‌توانید در طول روز داشته باشید، دو ساعت پیاده روی یا ورزش است.
وزن اضافی خود را کاهش دهید
با کاهش ۵ الی ۷ درصد از وزن خود، می‌توانید خطر ابتلا به دیابت نوع دو را به طور قابل توجهی کاهش دهید. با این کار شما وزن خود را در یک محدوده سالم حفظ خواهید کرد و عادات غذایی و ورزشی سالم تری خواهید داشت.
مصرف سیگار را قطع کنید
افراد مبتلا به Prediabetes می‌بایست مصرف سیگار را قطع کنند. سیگار نه تنها سلامتی ریه شما را به خطر می‌اندازد، بلکه سطح قند خون شما را نیز ممکن است افزایش دهد.
برنامه دارویی خود را پیگیری کنید
در صورتی که متخصص برای کنترل وضعیت Prediabetes شما دارو تجویز کرده است، بهتر است آن را به طور مرتب مصرف کنید. متفورمین یکی از داروهای اصلی برای کنترل کلسترول و قند خون می‌باشد.
