دکتر پیمان غلام نژاد - کارشناس آزمایشگاه کنترل مواد غذایی
تحریریه زندگی آنلاین : تمایل به مصرف آب بسته‌بندی در دهه اخیر به‌شدت افزایش‌یافته است. مردم معتقدند که مواد معدنی موجود در آب‌معدنی برای سلامتی مفیدند و منابع آب‌معدنی ازنظر بهداشتی مشكلی ندارند. شایعاتی که در مورد آلودگی‌های آب‌لوله‌کشی منتشر می‌شود یا اخباری که در رسانه در مورد آلودگی آب سدها و رودخانه‌ها با فاضلاب‌ها و مواد سوختی به گوش می‌رسد ازیک‌طرف و کیفیت پایین آب بعضی از شهرستان‌ها به دلیل وجود املاح و رسوبات موجود در آب که لایه‌ای از رسوب در کتری‌ها و سماورها بجا می‌گذارد و اخیراً وجود نیتریت و نیترات در آب شرب ازجمله دلایل تمایل مردم به مصرف آب بسته‌بندی هست. دسترسی آسان، سهولت حمل‌ونقل، هزینه پایین و طعم و مزه مناسب بطری‌های آب نیاز به هرگونه تبلیغ این آشامیدنی را در رسانه‌ها از بین برده است.
آب اشامیدنی یا معدنی؟
بطری‌های آب موجود در بازار حاوی دو نوع آب آشامیدنی یا معدنی می‌باشند. طبق تعریف موسسه استاندارد آب آشامیدنی، آب گوارایی است كه عوامل فیزیكی, شیمیائی و بیولوژیكی آن در حدی باشد كه مصرف آن عارضه سوئی در کوتاه‌مدت و یا درازمدت در انسان ایجاد نكند. انجام جابجایی قبل از بسته‌بندی و پالایش آب آشامیدنی قبل از بسته‌بندی طبق استاندارد ملی ایران بلامانع می‌باشد. بسیاری از بطری‌ها یا ظروف بزرگ آب بسته‌بندی در مراکز فروش، حاوی آب آشامیدنی می‌باشند که خریداران بدون توجه به مندرجات روی بسته‌بندی آن را بجای آب‌معدنی خریداری می‌کنند.
بیشتر بخوانید:
7درمان تقلبی کرونا
* چاه‌های تأمین‌کننده آب، با عمق كمتر از 30 متر، منبع مهم آلودگی آب به نیترات می‌باشند. تخلیه حجم انبوهی از فاضلاب‌های کشاورزی و یا جاری شدن شیرابه‌های زباله مهم‌ترین منبع ورود نیترات به آب‌های سطحی محسوب شده و غلظت نیترات را در آب‌های سطحی تا چندین برابر مقدار آن در آب‌های زیرزمینی افزایش می‌دهند.
آب‌معدنی چه خصوصیاتی دارد؟
طبق تعریف موسسه استاندارد آب‌معدنی طبیعی، آبی است كه با آب آشامیدنی به دلایل زیر قابل‌تشخیص است:
آب‌معدنی محتوای املاح معدنی خاص و عناصر كمیاب می‌باشد. از منابع طبیعی مانند چشمه و نقاط حفاری‌شده از سفره‌های آب زیرزمینی به دست می‌آید، و كلیه اقدامات احتیاطی برای جلوگیری از هرگونه آلودگی یا تأثیرات خارجی روی كیفیت آن باید انجام گیرد. تركیبات آن در فصول مختلف سال از ثبات نسبی برخوردار است. تحت شرایطی كه ویژگی‌های آن تغییر نكند جمع‌آوری می‌شود. در نزدیک‌ترین محل ممكن به سرچشمه آب، تحت شرایط بهداشتی خاص، بسته‌بندی می‌شود.
هیچ‌گونه فرآیند پالایش، به‌جز جداسازی اجزاء ناپایدار، مثل تركیبات محتوی آهن، منگنز، سولفور وارسنیك روی آب‌معدنی صورت نمی‌گیرد. جداسازی اجزاء ناپایدار باید تحت شرایطی انجام شود كه در میزان تركیبات آب‌معدنی، تغییر اساسی ایجاد نشود. آب‌معدنی طبیعی باید در ظروف تمیز و غیرقابل نفوذ بسته‌بندی شود. ظروف شیشه‌ای مورداستفاده دربسته بندی آب‌های معدنی باید با استاندارد ملی مطابقت داشته باشد. ظروف یک‌بارمصرف برای بسته‌بندی آب‌های معدنی بایدازنوع مجاز برای مواد غذایی باشد. ظرفیت مجاز ظروف حداكثر 5 لیتر می‌باشد. با توجه به نگرانی‌هایی که در مورد ارتباط جنس بطری‌ها و خطر ابتلا به سرطان وجود دارد توصیه می‌شود از منجمد کردن بطری‌ها قبل از مصرف محتوی آن خودداری و پس از مصرف محتوی آن از پر کردن و استفاده مجدد در دفعات زیاد خودداری نمایید.
مخاطرات موجود در آب:
مواد شیمیایی شامل سموم و باقیمانده آفت‌کش‌ها، فلزات سنگین، فلوئور، نیترات، نیتریت، سختی کل، کلسیم، منیزیوم، منگنز، آهن، روی، مس، سولفات، کلرور و آمونیاک باید در آب آشامیدنی، بسته‌بندی و لوله‌کشی شهری در حدی باشد که با مصرف 5/2 لیتر آب روزانه در یک فرد 70 کیلویی، سلامت او به خطر نیفتد. تأثیر نیترات موجود در آب آشامیدنی بر سلامت اولین بار در یك مقاله علمی پس از مشاهده سیانوز در اطفال گزارش شد. علت این مشكل استفاده از آب حاوی نیترات در تهیه غذای اطفال بود. طبق بعضی از گزارشات، نیترات موجود در آب آشامیدنی عامل سقط‌جنین خودبه‌خودی و نقایص جنین است. نیترات در خاک‌های حاوی باکتری‌های تثبیت‌کننده نیتروژن، گیاهان در حال پوسیدن و كود حیوانی وجود دارد. كودهای نیتروژنه، صنایع و اتومبیل‌های تولیدكننده نیتروژن از دیگر منابع نیترات می‌باشند. نیترات به خاك نفوذ كرده و برای ده‌ها سال در آب‌های سطحی باقی می‌ماند. چاه‌های تأمین‌کننده آب، با عمق كمتر از 30 متر، منبع مهم آلودگی آب به نیترات می‌باشند. نیترات محصول نهایی تثبیت هوازی ترکیبات نیتروژن دار و به‌عنوان پایدارترین ترکیب اکسیژن‌دار آن‌ها محسوب می‌شود که به مقدار زیاد در آب محلول است. ازنظر شیمیایی این ترکیب واکنش‌پذیر نبوده و تنها میکروب‌ها قادر به احیای آن به نیتریت هستند. تخلیه حجم انبوهی از فاضلاب‌های کشاورزی و یا جاری شدن شیرابه‌های زباله مهم‌ترین منبع ورود نیترات به آب‌های سطحی محسوب شده و غلظت نیترات را در آب‌های سطحی تا چندین برابر مقدار آن در آب‌های زیرزمینی افزایش می‌دهند.
بیشتر بخوانید:
پیشگیری از کرونا با تغذیه مناسب
برچسب‌گذاری:
عبارت آب‌معدنی یا آشامیدنی بر روی بسته‌بندی، شماره پروانه ساخت از وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشكی، سری ساخت، زمان ماندگاری یا تاریخ انقضا، شرایط نگهداری مناسب (مثلاً نگهداری دور از نور خورشید) باید بر روی برچسب بسته‌بندی درج شود. ذكر خواص درمانی تحت هر عنوان و استفاده از هرگونه عبارت یا تصاویر گمراه‌کننده بر روی برچسب بسته‌بندی ممنوع است.
نتیجه:
وجود املاح معدنی خاص و عناصر کمیاب تنها در آب‌معدنی متصور است و بنابراین هنگام خرید به تفاوت آب‌معدنی و آب آشامیدنی توجه کنید. وجود فلزات سنگین و آلودگی‌های شیمیایی در انواع آب‌ها ممکن است وجود داشته باشد. گاها لوله‌کشی‌های فرسوده و زنگ‌زده داخل منازل منبعی برای افزودن بعضی از آلودگی‌های به آب شرب می‌باشد.
نوشیدن آب بسته‌بندی در سفرهای شهری و بین‌شهری جهت رفع تشنگی و تأمین آب و املاح بدن توصیه می‌شود و از نوشیدن نوشیدنی‌های رنگی فاقد شماره پروانه ساخت از وزارت بهداشت که حاوی رنگ‌های مصنوعی و انواع آلودگی‌های میکروبی می‌باشد و بجای آب‌میوه، به فروش می‌رسد اکیداً خودداری نمایید. قبل از خرید آب‌های بسته‌بندی، کیفیت ظاهری آن را از بیرون بسته‌بندی بررسی نمایید تا از عدم وجود اجسام خارجی، جلبک و کدورت رنگ آب در این بطری‌ها مطمئن شوید.
بیشتر بخوانید:
چگونه سیستم ایمنی بدن خود را مقاوم کنیم؟
