دکتر جعفر بایرامی؛ متخصص داخلی، استاد لیزر - دکتر حسین شمس؛ متخصص داخلی (ریه)، مدرس لیزر
آسم (asthma) یک بیماری التهابی مزمن است که با حملات انسدادی و برگشت پذیر افزایش تحریک پذیری مجاری تنفسی مشخص می‌شود.
ماست سل‌ها ائوزینوفیل‌ها – لنفوسیت‌های - t و نوترون‌ها نقش عمده‌ای در بروز التهاب در بیماری آسم دارند.
آسم یک بیماری التهابی رایج مزمن مجاری تنفسی هوای تحتانی است که ویژگی‌های آن عبارتند از:
علائم متغیر و عود کننده، انسداد برگشت پذیر جریان هوا و اسپاسم و انقباض برونش. نشانه‌های رایج آن عبارتند از:
خس خس، سرفه و تنگی نفس که به سه گانه آسم معروف است.
تصور بر این است که آسم از ترکیبی از عوامل ژنتیکی و عوامل محیطی ایجاد می‌شود.
تشخیص آن معمولاً بر اساس الگوی علائم، پاسخ به درمان در طول زمان و اسپیرومتری صورت می‌گیرد.
این بیماری از نظر بالینی با توجه به دفعات علائم، حجم بازدمی با فشار در یک ثانیه (FEV1) و بیشینه میزان جریان بازدمی طبقه بندی می‌شود.
آسم را همچنین می‌توان بر اساس عوامل تحریکی آتوپیک (بیرونی) یا غیر آتوپیک (درونی) طبقه بندی کرد.
بیماری آسم بیماری شایعی است که از هر ۱۵ کودک یک نفر و از هر ۲۵ بزرگسال یک نفر را مبتلا می‌کند.
بسیاری چنین می‌اندیشند که آسم بیماری است که از دوران طفولیت شروع می‌شود، اما ممکن است آسم در هر سنی بروز کند.
همچنین ممکن است در سال‌های نوجوانی بهتر شود و یا کاملاً از بین برود، اما نزدیک به ۴۰ درصد کودکان مبتلا به آسم هنوز در بزرگسالی نیز مشکلاتی خواهند داشت.
آسم اغلب در خانواده‌هایی با سابقه مثبت فامیلی رخ می‌دهد.
بسیاری از بیماران آسمی، دارای سابقه خانوادگی ابتلا به آلرژی می‌باشند و به طور کلی یکی از اقوام آنها، دچار بیماری آلرژیک مانند رنیت و آلرژی فصلی و یا اگزما می‌باشند بیماری آسم می‌تواند در هر سنی بروز کند.
بین چاقی و خطر ابتلا به آسم همبستگی وجود دارد و میزان هر دو آنها در سال‌های اخیر افزایش یافته است.
عوامل مختلفی می‌تواند در این میان نقش داشته باشد از جمله کاهش عملکرد تنفسی به علت تجمع چربی و این واقعیت که بافت چربی منجر به وضعیت مستعد ابتلا به التهاب می‌شود.
حمله آسمی یا asthma attack زمانی است که شدت بیماری آسم بیشتر از همیشه شده است. حملات ناگهانی آسم با شدت‌های متفاوت، ممکن است رخ دهند.
در هنگام حملات آسمی عضلات دور مسیر جریان هوا سفت شده و باعث باریک شدن این مسیر می‌شوند و در نتیجه هوای کمتری در مسیرهای هوایی جریان پیدا می‌کند التهاب در مسیرهای جریان هوا افزایش یافته و باعث باریک شدن بیشتر این مسیرها می‌گردد.
ترشحات مخاطی بیشتری در مسیرهای هوایی ترشح شده، این مسیرها را بیش از پیش باریک‌تر می‌کند.
در نتیجه حمله آسمی تنفس فرد بسیار سخت شده و یا در بعضی از موارد مسیر هوایی کاملاً بسته می‌شود. مراقبت و رسیدگی فوری در هنگام حملات آسمی لازم می‌باشد.
اسپیرومتری تشخیصی
اسپیرومتری برای کمک به تشخیص و درمان بیماری توصیه می‌شود. این تست، بهترین روش برای تشخیص آسم است.
اگردم سنجی که توسط این روش اندازه گیری می‌شود پس از تجویز داروی گشاد کننده برونش مانند سالبوتامول بیش از 12 درصد بهبود یابد، این امر موجب تأیید تشخیص می‌گردد.
با این حال ممکن است طبیعی باشد که این اتفاق در افراد دچار سابقه آسم خفیف رخ ندهد.
بررسی شطر غیبت انتشار ثانیه اول می‌تواند به متمایز کردن آسم از COPD کمک کند.
معقول است که اسپیرومتری هر یک یا دو سال یک بار برای پیگیری نحوه کنترل آسم شخص انجام شود.
علل و عوامل اصلی تحریکی و مسبب شروع و ماندگاری حملات اسم عبارتند از:
* مواد شیمیایی موجود در هوا یا غذا (عطر یک علت شایع حملات حاد)
* ذرات مو و یا پوست، گرد و غبار، شوره و فضولات حیوانات
* گرد و خاک و ذرات معدنی و شیمیایی
* انواع دودها بخصوص (دود تنباکو و سیگار)
* آلودگی هوا و آلایندها
* تغییرات آب و هوایی و فصلی (هوای سرد)
* گرده گلها و گیاهان و قارچ‌ها
* ورزش کردن (در بعضی افراد)
* درگیری و عفونت‌های ویروسی و باکتریایی مجاری تنفسی
* محتویات معده (ریفلاکس) که سبب تحریک مجاری تنفسی می‌گردد
* هرگونه هیجان و استرس سیستم ایمنی
* تغییرات هورمونی در زنان (دوران عادت ماهیانه خانم‌ها)
* مصرف بعضی داروها (آسپیرین، بتابلوکرها و دیگر داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی (NSAID)
* آلرژی به برخی غذاها مانند گوجه فرنگی، فلفل، رب، بادام زمینی، میگو و ... .
علایم و نشانه‌های بیماری آسم عبارتند از:
* تنگی نفس حملات سرفه و صدای خس خس سینه
* سفتی و سنگینی جدار قفسه سینه و برخی موارد درد قفسه سینه
* مشکل در خواب که به دلیل تنگی نفس، سرفه یا خس خس سینه ایجاد می‌شود.
بهترین راه پیشگیری و درمان آسم
درمان اصلی تورم مجاری تنفسی با کورتن است، اما چون آسم به درمان طولانی مدت نیاز دارد، باید از نوعی کورتن استفاده شود که اثرات مفید موضعی آن روی برونش‌ها ایجاد شود، اما جذب بدن نشود و عارضه جدی ایجاد نکند.
بنابراین می‌توان گفت سنگ بنای درمان آسم تجویز کورتن استنشاقی است که غالباً حداقل جذب در بدن را دارد و با مقادیر متعارف (اگر زیر نظر پزشک تجویز شود) کمترین عوارض جانبی را دارد.
* در عین حال تجویز داروهای طولانی اثر گشاد کننده برونش به صورت استنشاقی و ترکیباتی مثل قرص‌های مونته لوکاست، تئوفیلین و کورتن خوراکی با حداقل دوز لازم، گزینه‌های بعدی در بیمارانی هستند که با دوز کافی کورتن استنشاقی کنترل نمی‌شوند.
به جز در موارد نادر هیچ نیازی به استفاده از واکسن‌های تزریقی حساسیت زدایی (واکسن‌های درمان آلرژی) نیست.
روش‌های نوین درمانی لیزر تراپی
باتوجه به شیوع این بیماری و نیاز به مراقبت و درمان مستمر از بیماران لازم است از روش‌های آسان، پایدار و ساده به همراه دارو استفاده نمود، فتوتراپی از جمله این روش‌ها می‌باشد.
با توجه به اینکه بیماری آسم یک بیماری مزمن و کمپلکسی است که مجاری هوایی را درگیر نموده و با توجه به التهاب و همچنین اسپاسم برونش‌ها و افزایش ترشحات داخل مجاری تنفسی که همگی این عوامل سبب انسداد نسبی مجاری می‌گردد، علایم آسم ایجاد می‌شود. فتوتراپی دارای خاصیت ضد التهاب و ضد اسپاسم است.
از لیزرهای کم توان می‌توان جهت درمان و پیشگیری از حملات آسم به عنوان درمان جانبی و کمکی به همراه سایر داروها استفاده نمود و با توجه با عدم عارضه فتوتراپی لیزری و سهل و آسان بودن این روش می‌توان از آن استفاده نمود.
پروتکل‌های و روش‌های درمانی
* روش تابش مستقیم از روی قفسه سینه و از فضای بین دنده‌ای استفاده می‌گردد.
* روش لیزر اکو پانچر که از مسیرهای طبی سوزنی استفاده می‌شود.
* روش استفاده از نور لیزر در مسیر وریدی
بیشتر بخوانید:
دانشنامه آسم و آلرژی
