دكتر محمود عباسی؛ رئیس مركز تحقیقات اخلاق و حقوق پزشكی
به دلیل ماهیت پیچیده و انسانی مراقبت‌های بهداشتی، معضلات اخلاقی در حرفه بالینی غیرمعمول نبوده و ظرف یك دهه گذشته در محافل دانشگاهی و رسانه‌ای، توجه بیشتری را به خود جلب كرده است. بررسی معضلات اخلاقی در مراقبت‌های بهداشتی، موضوع مورد مطالعه اخلاق زیست پزشكی است. متون جامع فراوانی راجع به این موضوع در دسترس است كه تعدادی از آنها به عنوان مرجع مورد استفاده قرار می‌گیرند. این معضلات اخلاقی شكل برخی مسائل مهم را به خود گرفته‌اند، از قبیل تخصیص منابع، قتل ترحم‌آمیز و فناوری ژن، اما دیگر معضلات شخصی‌تر همچون راستگویی، مخالفت با پزشكان درباره هزینه‌های درمان و اولویت‌بندی مراقبت از بیماران نیز به عنوان موجبات دل نگرانی شدید جوامع گزارش شده‌اند.
اتخاذ تصمیاتی درباره این معضلات اخلاقی پیچیده است و معمولا هیچ پاسخ ساده‌ای وجود ندارد در غیر این صورت هیچ معضلی به وجود نمی‌آمد، اما مهارت یافتن در تصمیم‌گیری اخلاقی با توسعه و پالایش روند تصمیم‌گیری و آگاهی از انگیزه‌ها و ارزش‌هایی كه همراه با آن تصمیمات به عهده گرفته می‌شود امری ضروری است.
اینكه گفته‌اند قانون خوب و اخلاق خوب باید ریشه در اطلاعات خوب داشته باشد، در تجزیه و تحلیل معضلات اخلاقی و پارامترهای حقوقی، جنبه‌های مهم و ضروری اطلاعات هستند، اما ممكن است تنها ملاحظات نباشند. ارائه مبنایی معقول در تصمیم‌گیری بسیار فراتر از محدوده‌ای است كه برخی نظرات اصولی درباره اخلاق ارائه می‌شود و یك رشته منابع كه برخی علمی و برخی نظری هستند ارائه خواهد شد تا خواننده را به پژوهش عمیق‌تر مسائل قادر سازد. اخلاق رویكردی نظام‌مند است كه از عقل به عنوان توجیه اخلاقی آنچه كه باید یا نباید انجام شود استفاده می‌نماید. اخلاق، اصولی را مجسم می‌سازد كه قابل تعمیم و جهانی است.
بنابراین اخلاق به همه افراد و مفاهیم اخلاقی مربوط است و دستورالعمل‌ها باید به طور یكسان در مورد همه اشخاص اعمال گردد. اخلاق دارای وجهه‌ای غالب و فراعلم است. این رویكرد نظام‌مند انتخاب یك راهكار از میان تعداد جایگزین‌های دشوار و متضمن شناسایی، ارزیابی و گزینش ارزش‌هاست. شاید گفتن این امر منصفانه باشد كه تصمیم‌گیری اخلاقی به همان اندازه كه به یافتن پاسخ‌ها مربوط است به پرسیدن پرسش‌ها نیز مربوط است، به عنوان مثال، هنگامی كه شخصی به عمل جراحی نیاز دارد، نگرانی‌هایی وجود دارد كه بیمار و اطرافیانش خواستار رفع آنها هستند. آنها می‌خواهند كه از ماهیت و نتایج عمل جراحی خود دقیقا مطلع شوند، به طوری كه بتوانند انتخابی عاقلانه داشته باشند.
آنها می‌خواهند بدانند كه جراح و متخصص بیهوشی دارای صلاحیت لازم بوده و كادر پرستاری واجد صلاحیتی نیز دلسوزانه از آنها مراقبت می‌كنند. كلیه اطلاعات خصوصی مشترك بین آنها و كادر پزشكی و پرستاری محرمانه تلقی می‌شود و به نحو نامناسبی مورد بحث قرار نمی‌گیرد. برای رفع مناسب هر یك از این نگرانی‌ها، از كادر پزشكی و پرستاری مراقب این شخص خواسته خواهد شد كه به شیوه‌ای خاص رفتار نمایند (آنچه احتمالاً شیوه‌ای حرفه‌ای شناخته می‌شود). در اكثر موارد، در واقع چگونگی رفتار كادر پزشكی و پرستاری مهم خواهد بود و این رفتارها باید در چارچوب پارامترها و موازین اخلاقی انجام شود.
