دکتر محمد علی نیلفروش زاده؛ متخصص پوست و مو
شركت در ورزشهای مختلف قسمتی از زندگی سالم محسوب میشود ولی تعدادی از مشكلات پوستی ممكن است از این فعالیتهای ورزشی ناشی شوند.
ورزشكاران به عات افزایش رطوبت و تعریق یا مالش و كشش پوست و یا در معرض عوامل آسیب رسان واقع شدن مانند سرما، نور خورشید و عفونت دچار مشكلات پوستی میشوند.
مواردی كه به علت مواجهه با آب و هوا ایجاد میشوند عبارتند از: سرما زدگی، پوست خشك، آفتاب سوختگی و تاول زدگی (fever blisters).
با خشك و تمیز نگه داشتن پوست و محافظت از آن میتوان از ایجاد بسیاری از این موارد پیشگیری كرد.
افزایش تعریق و رطوبت
تعریق یكی از شایعترین علل ایجاد مشكلات پوستی ناشی از ورزش است. پوست مرطوب محیط مناسبی برای رشد و افزایش ارگانیسمهای نرمال پوست است.
برای مثال بوی پا تا حد زیادی به علت وجود باكتریهایی است كه در محیط مرطوب رشد میکنند.
تینه آ کروریس (قارچ کشاله ران) یا jock itch و پای ورزشكاران (تینه آپدیس) در محیطهای مرطوب بیشتر ایجاد میشوند.
برای جلوگیری از تجمع رطوبت باید هنگام ورزش جورابهای ساخته شده از مواد صناعی جاذبالرطوبت پوشید و جورابها را مرتب عوض كرد تا پاها خشكتر باقی بمانند پس از ورزش باید پاها را شست و خشك كرد و در بین دفعات تمرین و ورزش بهتر است هم پاها و هم كفشها را در معرض هوای آزاد قرار داد.
برای جلوگیری از jock itch باید پوست قسمت رانها را تا حد ممكن خشك نگه داشت و لباس زیر و شلوار لطیف و سبك پوشید و در اولین فرصت پس از تمرین ورزش باید حمام كرد و لباسها را عوض كرد.
عفونتهای پوستی
پوشیدن مجدد لباسهای مرطوب از تعریق خطر ایجاد فولیكولیت را افزایش میدهد كه یك عفونت باكتریال فولیکولهای مو است.
این عفونت میتواند در خیلی از ورزشها دیده میشود بخصوص ورزشهایی كه در آنها تماس مستقیم با پوست وجود دارد.
در این میان كشتی گیران بخصوص مستعد هرپس سیمپلكس و یك عفونت باكتریال شبیه آن به نام زرد زخم یا impetigo هستند.
عفونتهای شبیه زرد زخم و فولیكولیت باكتریال نیز میتواند از طریق سطوحی مثل تشك و وزنهها منتقل شوند.
كورك یك عفونت پوستی است كه معمولاً از یك فولیكول مو و توسط باكتریهای شایع ایجاد میشوند. كشتی گیران بخصوص در معرض ایجاد كورك هستند زیرا تنشان عرق كرده و سپس در تماس با وسایل ورزشی قرار میگیرد كه ممكن است حامل باكتری باشند و به این ترتیب عفونت سایر افراد را به دیگران منتقل میکنند.
در حالیكه كمپرس گرم میتواند درد را از بین ببرد. ورزشكاران باید در صورتی كه كورك خود به خود تخلیه نشود توسط درماتولوژیست معاینه شود.
افرادی كه مستعد fever blister هستند باید از یك balm نرم كننده لب پیش از بیرون رفتن از منزل استفاده كنند و بعد از آن را به دفعات تجدید نمایند.
بعضی افراد كه به شكل شایع دچار تب خال میشوند ممكن است بخواهند با پزشكشان در مورد استفاده از آسیكلوویر برای پیشگیری مشورت كنند.
مالش یا اصطكاك
اصطكاك یك علت شایع دیگر مشكلات پوستی است. Chafling اغلب در مناطقی از پوست كه در معرض اصطكاك لباس یا قسمتهای دیگر پوست قرار میگیرند، دیده میشوند.
تاولها به شكل مشخصی در مناطق ضخیمتر تحت فشار مثل كف دستها و پا شنه دیده میشوند.
اصطكاك لباس میتواند سبب تحریك و حتی خونریزی از نوك سینهها شود كه به آن Joggers nipples گفته میشود.
لباسهای نرم از آکریلیک سبك را میتوان برای جلوگیری از این حالت استفاده كرد.
Bras اصطكاك را كاهش میدهد. مردان میتوانند از بانداژ كشی دور سینهها برای محافظت از آنها استفاده كنند.
آكنه مكانیكا
آكنه مكانیكا شكلی از آكنه است كه در اثر گرما، فشار، بستگی و اصطكاك در ورزشكاران ایجاد میشود.
این آكنه معمولاً در مناطقی مانند شانهها، پشت و سر كه با پوششهای محافظ پوشانده میشود ایجاد میگردد.
لباسهایی از جنس صناعی محكم یا تجهیزات و لوازمی مثل كلاه و پدهای شانه سبب ایجاد آكنه مكانیكا در بازیكنان فوتبال و هاكی میشوند.
پیشگیری و درمان آكنه مكانیكا عبارت است از پوشیدن یك تی شرت تمیز كتانی یا جنسی كه رطوبت پوست را به شكل یكنواخت جذب كند، شستن مناطق مذكور بلافاصله پس از فعالیت ورزشی و استفاده از یك لوسیون كراتولیتیك مثل لوسیون حاوی اسید سالیسیك ورزورسینول كه مستقیماً روی راشها استفاده شود.
تاولها
اغلب فعالیتهای ورزشی با تحرك همراهند كه سبب افزایش حرارت و اصطكاك پوست و لوازم ورزشی میشود مثل راكت تنیس، کفشها، پارو یا پدال و سایر آن.
این اصطكاك همراه با تعریق به ایجاد تاولهایی منجر میشود كه میتوانند کاملاً دردناك بوده و توانایی ورزشكار را برای رقابت و فعالیت كاهش دهند.
برای جلوگیری از ایجاد تاول ورزشكار باید پوست خود را نرم نگه دارد تا اصطكاك كاهش پیدا كند.
بازیكنان تنیس اغلب از وازلین برای پاهای خود استفاده میکنند و یك مطالعه نشان داده است كه استفاده از ضد عرق در پا قبل از ورزش میتوانند از ایجاد تاول جلوگیری كند.
استفاده از پودرها و اسپریهای ضد عرق حاوی كلرهیدرات آلومینیم یا كلراید آلومینیم راههای ارزانی برای كاهش رطوبت است مصرف شبانه هگزا هیدرات كلراید آلومینیم 20% (Dry sol) خشكی بیشتری فراهم میکند.
روش دیگر برای جلوگیری از ایجاد تاول شامل پوشیدن جورابهای آکریلیک بیش از جورابهای نخی است زیرا جورابهای آکریلیک سبب حذف اصطكاك و پاک شدن تعریق از پوست میشوند و به این ترتیب پوست را تا حد ممكن خشك نگه میدارند.
پاشنه پوشها نیزمی توانند به كاهش اصطكاك در منطقه پاشنه كمك كنند.
لایهای بودن جورابها یا جورابهای مخصوص دو لایه میتواند تقسیم نیرو را به حداقل برساند.
برای ورزش كفشهای مخصوص بخرید و هنگام امتحان كردن کفشها مطمئن شوید كه جوراب مخصوص ورزش یا پاشنه پوش را پوشیدهاید.
کفشهایتان را بعد از ظهر یا غروب امتحان كنید زیرا در طول روز پاها ورم کردهاند. پیش از خرید کفشها دور مغازه قدم بزنید و پس از خرید یك تا دو ساعت همان كفشها را در منزل بپوشید تا بفهمید در كدام قسمتها پاهایتان احتمالاً ناراحت است، در مورد دستها هم همین موارد صادقند.
در صورت امكان از دستكش استفاده كنید، مناطق در معرض تاول را بپوشانید و از پودریا مواد ضد عرق برای كمك به خشك ماندن دستها استفاده كنید و فعالیت بدنی خود را بتدریج افزایش دهید.
آفتاب سوختگی
شاید یكی از آسیب رسان ترین اثرات ورزش در فضای آزاد خطر مواجهه بیش از حد با اشعه ماوراء بنفش خورشید است كه میتواند ایجاد سرطان و پیری زودرس كند.
بازیكنان بیس بال، گلف و تنیس اغلب در وسط روزه كه اشعه خورشید بیشترین شدت را دارد بازی میکنند.
چندبار آفتاب سوختگی بد در دوره طفولیت میتواند فرد را مستعد ابتلا به سرطان پوست كند. اسكی بازان و کوهنوردان نیز باید بدانند كه هر چه ارتفاع بالاتر باشد آفتاب سوختگی سریعتر ایجاد میشود.
آكادمی درماتولوژی آمریكا استفاده از یك ضد آفتاب با SPF معادل 15 یا بالاتر را حتی در روزهای ابری و امتناع از مواجهه با نور خورشید بین ساعت 10 صبح تا 4 بعد از ظهر را تا جای ممكن توصیه میکند.