زندگی آنلاین؛ مجله اینترنتی سبک زندگی

دکتر محمد علی نیلفروش‌زاده؛ متخصص پوست و مو

امروزه اگر به داروخانه‌ها یا فروشگاه‌های معتبر محصولات دارویی مراجعه کنید، با مجموعه وسیعی از انواع مکمل‌ها مواجه می‌شوید که ادعای بهبود در هر سطحی را دارند؛ از کمک به تحرک مفصلی گرفته تا افزایش درخشندگی موها و شفاف‌تر کردن پوست.

مکمل‌های کلاژن نیز که در قالب‌های مختلف به فروش می‌رسند، مدعی هستند پوست را جوان‌تر می‌کنند و مانع شکل گیری چین وچروک ها می‌شوند.

با این حال، خود کلاژن دقیقاً چیست و آیا خریدن مکمل‌های کلاژن ارزشش را دارد؟ در ادامه با مهمترین نکات درمورد کلاژن آشنا می‌شوید.

1- کلاژن نوعی پروتئین است. کلاژن، یکی از پروتئین‌های مهم است که ساختار پوست، مو، ناخن، بافت‌های همبند، غضروف‌ها و استخوان‌ها و مفاصل را در بدن تشکیل می‌دهد.

 این ماده به طور خاص از ترکیبات گلیسین، پرولین، هیدروکسی پرولین و آرژینین به وجود آمده و حدود 30 درصد از پروتئین‌های موجود در بدن انسان‌ها را شامل می‌شود.

2- فواید کلاژن فراتر از مسائل مربوط به زیبایی ظاهری است. کلاژن، استحکام و انعطاف پذیری ویژه‌ای به پوست می‌دهد و همین ویژگی است که باعث می‌شود پوست‌های جوانتر، پرتر و بدون خطوط ریز به نظر برسند.

با این حال، کلاژن فقط بر جلوه‌های ظاهری انسان‌ها تأثیر نمی‌گذارد و درواقع، مانند چسب نگهدارنده ای برای حفظ رباط‌ها، مفصل‌ها و استخوان‌ها کنار همدیگر عمل می‌کند.

بخشی از کلاژن‌ها نیز به عنوان پوشش محافظتی برای اندام‌های داخلی بدن مانند کلیه‌ها، نقش بسیار مهمی دارند.

3- بدن انسان همراه با افزایش سن، کلاژن کمتری تولید می‌کند همراه با افزایش سن، روند تولید کلاژن در بدن تخریب می‌شود و کیفیت پوست رو به ضعف بیشتر می‌رود.

همین مساله به شکل گیری چین وچروک ها، خطوط ریز و همچنین خشک شدن پوست منجر می‌شود.

قرار گرفتن در معرض عواملی مانند نور ماورای بنفش خورشید یا داشتن رژیم غذایی سرشار از قند و سیگار کشیدن، می‌توانند سطح کلاژن را در بدن کاهش بدهند.

کمبود کلاژن در بدن، علاوه بر اینکه پوست را پیر می‌کند، می‌تواند باعث سفت و متورم شدن تاندون‌ها و رباط‌ها شود.

4- بدن مردان دارای کلاژن بیشتری نسبت به بدن زنان است. روند کاهشی کلاژن در بدن از حوالی 25 سالگی شروع می‌شود و براساس بعضی برآوردها، انسان‌ها تا حدود 45 سالگی تقریباً 30 درصد از کلاژن بدنشان را از دست می‌دهند.

با این حال، پوست مردان ضخیم‌تر از زنان است و در نتیجه تراکم کلاژن نیز در بدنشان بیشتر است، درحالی که مردان و زنان به صورت همزمان با کاهش کلاژن در بدنشان مواجه می‌شوند، به نظر می‌رسد پوست زنان سریع‌تر از پوست مردان پیر می‌شود.

کاهش شدید سطح کلاژن در بدن زنان پس از یائسگی نیز روند پیری پوست را سریع‌تر می‌کند.

5- کرم‌های کلاژن احتمال چین و چروک های پوستی را کاهش نمی‌دهند ادعاهایی وجود دارند مبنی بر اینکه استفاده از کرم‌های کلاژن می‌تواند میزان کلاژن درون پوست را بیشتر کند و در نتیجه باعث کاهش نشانه‌های پیری پوست شود. 

با اینحال، مدارک علمی محدودی برای پشتیبانی از این ادعا در دسترس است، زیرا مولکول‌های کلاژن برای جذب شدن از طریق پوست واقعاً بیش ازحد بزرگ هستند.

بنابراین، این کرم‌ها احتما ل فقط به عنوان نوعی مرطوب کننده ساده عمل می‌کنند، نه بیشتر.

6- آزمایش‌ها در مورد مکمل‌های کلاژن محدود و کم شمار هستند بسیاری از مکمل‌های کلاژن حاوی مشتقات کلاژن (مانند پپتیدهای کلاژن) به جای کلاژن کامل هستند.

دکتر آنجالی ماهتو (متخصص پوست در مرکز The Cadogan clinic) در این مورد می‌گوید: من اغلب این استدلال را می‌شنوم که پپتیدهای کلاژن، بدن را طوری فریب می‌دهند که فکر کند کلاژن تجزیه شده و درنتیجه وادار به تولید کلاژن جدید شود، اما من با چنین استدلال‌هایی با احتیاط برخورد می‌کنم.

اول اینکه آزمایش‌های علمی معتبر، بی‌نقص و باکیفیت محدودی در راستای تأیید این ادعا انجام شده و ثانیاً بسیاری از مطالعات انجام شده نیز به خود تولیدکنندگان محصول اختصاص دارند و همین مساله پای منافع را وسط می‌کشد.

7- آیا مکمل‌های خوراکی کلاژن می‌توانند پیری پوست را کاهش بدهند؟ یافته‌های علمی بیشتر و دقیق‌تری درباره مکمل‌های خوراکی کلاژن وجود دارند که امیدوارکننده هستند.

یکی از تحقیقات در همین زمینه که شامل 114 نفر از زنان 45 تا 65 ساله بوده، نتایج جالب توجهی را نشان می‌دهد.

بر اساس یافته‌های این مطالعه، مصرف مکمل کلاژن به مدت 8 هفته، میزان چین و چروک های پوستی را 20 درصد کاهش می‌دهد و سنتز پوستی را هم تقویت می‌کند.

بعید است کلاژن خوراکی نیز مستقیم به پوست برسد چون در معده هضم خواهد شد.

با این‌حال، استفاده از مکمل‌های کلاژن باید با مصرف اسیدهای آمینه مناسب همراه شود تا بدن بتواند از آن‌ها برای ساختن کلاژن بیشتر کمک بگیرد. 

8- متخصصان درمورد اثربخشی مکمل‌های کلاژن اختلاف نظر دارند بعضی متخصصان نسبت به فوایدحاصل از مصرف مکمل‌های کلاژن یا نوشیدنی‌های مخصوصی که با اهداف ضدپیری طراحی می‌شوند، تردید دارند.

به گفته بعضی از آنها، کلاژن جزء پروتئین‌هایی است که در فرایندهای پروتئینی در روده‌ها به مولکول‌های کوچکتر مانند پپتیدها تجزیه و در ادامه به اسیدهای آمینه تبدیل می‌شود. مدارک علمی محدودی وجود دارند مبنی بر اینکه کلاژن پس از هضم بتواند به جریان خون برسد و در مقادیر قابل توجه به پوست منتقل شود.

به گفته متخصصان، مصرف مکمل کلاژن نیز تغییر چشمگیری در ساختار پوست ایجاد نمی‌کند. 

9- ممکن است کیفیت پوست افراد خیلی تحت تأثیر مکمل کلاژن نباشد زیباتر به نظر رسیدن پوست افراد مصرف کننده مکمل کلاژن یا نوشیدنی‌های مخصوص، واقعاً می‌تواند دلیل دیگری غیر از مصرف مکمل کلاژن داشته باشد.

در واقع افرادی که نوشیدنی‌ها یا مکمل‌های کلاژن را مصرف می‌کنند، معمولاً افرادی هستند که از پوستشان خیلی بهتر از دیگران مراقبت می‌کنند.

این افراد معمولاً کارهای مختلفی برای محافظت از پوستشان انجام می‌دهند، از جمله استفاده منظم از کرم‌های ضدآفتاب مرغوب و پیروی از رژیم غذایی استاندارد و سالم.

این عوامل معمولاً در تحقیقاتی که نتایج مثبت را نشان می‌دهند، نادیده گرفته می‌شوند.

با این‌حال، اگر در صرف کردن هزینه مالی برای خریدن مکمل‌های کلاژن مشکلی ندارید، بیشتر متخصصان می گویند مصرف این مکمل‌ها مانعی ندارد.

10- رژیم غذایی می‌تواند بر میزان کلاژن تولیدشده در بدن تأثیر بگذارد همانطور که اسیدهای آمینه باید از طریق مکمل‌ها به بدن برسند تا روند کلاژن سازی در بدن به درستی انجام بگیرد، دریافت این اسیدهای آمینه از طریق مواد غذایی پروتئینی مانند گوشت‌های قرمز، ماهی، تخم مرغ و مغزهای خام نیز ضروری است.

بسیاری از متخصصان تاکید دارند بهترین راه برای کمک به کلاژن سازی در بدن و تقویت روندترمیم غضروف‌ها، مفصل‌ها و بافت‌های همبند، داشتن رژیم غذایی سالم و سرشار از پروتئین‌های مفید است.

توجه داشته باشید رژیم غذایی سالم به دفع استرس و داشتن خواب کافی نیز کمک می‌کند که هر دو در داشتن پوست سالم و زیبا اثرگذار هستند.

به علاوه، دریافت ویتامین C هم به تولید کلاژن در بدن کمک می‌کند.