زندگی آنلاین؛ مجله اینترنتی سبک زندگی

دکتر محمدعلی نیلفروش زاده؛ متخصص پوست و مو

عامل شپش حشره‌ای خون‌خوار است که هر نوع آن میزبان اختصاصی دارد و تمام طول عمر خود را بر روی بدن میزبان سپری می‌کند.

دو گونه شپش مربوط به انسان در این زیر گروه شناخته شده که عبارت‌اند از:

پدیکولوس هومانوس، ویتیروس پوبیس (شپش عانه)

پدیکولوس هومانوس خود  دارای دو زیر گروه پدیکولوس کاپیتیس (شپش سر) و پدیکولوس کورپوریس (شپش بدن) می‌باشد.

انتقال به‌صورت مستقیم بین افراد  و یا غیر مستقیم از طریق البسه، شانه، ملحفه (بسته به نوع شپش) صورت می‌پذیرد.

خارش مهم‌ترین علامت آلودگی است. بزاق و احتمالاً مواد دفعی شپش قادر به ایجاد التهاب و واکنش‌های حساسیتی می‌باشند.

بی بندوباری جنسی (در مورد شپش عانه)، سن، جنس و برخی خصوصیات مو  جزء علل مستعد کننده می‌باشد.

انواع بیماری

شپش سر

شایع‌ترین نوع آلودگی به شپش به‌ویژه در گروه سنی 11-3 سال است. انتقال از طریق تماس سر به  سر صورت می‌گیرد.

شپش تنه

شپش تنه نزد افراد مسن و بالغین زیادتر از اطفال دیده می‌شود. در واقع این شپش در درز لباس‌های زیرین به خصوص جایی که تماس مستقیم با پوست دارد مثل یقه، شانه، کمر و... زندگی و در آنجا تخم گذاری می‌کند.

انگل معمولاً روی پوست کمتر دیده می‌شود زیرا از پرز لباس‌ها می‌تواند خرطوم خود را وارد پوست کند.

شپش عانه (Pubic Lice)

خارش در هنگام عصر و شب مهم‌ترین علامت آلودگی است. از طریق جنسی انتقال می‌یابد.

درمان

داروهای مهار کننده استیل کولین استراز شامل مالات یون در ایزوپرپیل الکل 78 درصد

طریقه مصرف: به مدت 8 تا 12 ساعت روی سر بماند. درمان 10 روز بعد تکرار شود.

شامپو و محلول لیندان گاما بنزن هگزا کلرید یا  GBH

طریقه مصرف: با 30 - 40 میلی لیتر از شامپو لیندان روی موی سر خیس شده و 4 دقیقه بعد با آب ولرم با دقت شستشو داده شود. تکرار 7 - 10 روز بعد.

پرمترین (کرم 1درصد)

ابتدا روی سر مالیده شود. 10 دقیقه بعد با آب ولرم  شسته شود. 7 -10 روز بعد تکرار درمان شود.

کمپرس سرکه یا اسید فرمیک 8 درصد این ماده  به کنده  شدن تخم‌ها از مو کمک می‌کند.

البسه، حوله، روتختی، کلاه، روسری را باید با آب گرم شسته و اتو کرده و لوازم شخصی از قبیل شانه، برس، سنجاق سر را در آب گرم با حرارت بالاتر از 54 درجه به مدت 20 -10 دقیقه قرار دهید.

درمان  افراد دیگر خانواده و در مورد شپش عانه شرکای جنسی ضروری می‌باشد.

در صورت ابتلای مژه‌ها روزی سه بار و به مدت 8 روز از وازلین یا کرم پرمترین 1 درصد استفاده گردد.

در مورد شپش بدن داروئی در اولویت نیست. مراعات بهداشت فردی و تراشیدن موها و پاک نمودن البسه از آلودگی ضرورت دارد.

نکات کلی مربوط به بیماری شپش

- رعایت بهداشت فردی شامل: کوتاه کردن موی سر و عانه در درمان پدیکولوز مؤثر و کمک کننده می باشد و به ویژه در همه گیری‌های اجتماعی بهتر است انجام گیرد.

کلیه لباس‌ها و وسایل شخصی بیمار (ملافه‌ها، حوله، ...) بایستی ضدعفونی گردند. اتو کردن لباس‌ها بعد از شستشو توصیه می‌شود.

در صورتی که گندزدائی امکان‌پذیر نباشد جوشاندن البسه به مدت 30-20 دقیقه یا قرار دادن آنها داخل کیسه نایلون به مدت 4-2 هفته توصیه می‌شود.

- کنترل خارش؛ ابتدا باید اگزما درمان شود. از یک آنتی‌هیستامین (مثل هیدروکسی زین) نیز می‌توان استفاده کرد.

- باید دقت کرد که کلیه افراد خانواده در تماس باید مورد معاینه قرار گیرند و در صورت شک به آلودگی درمان شوند.

- درمان را باید 10-8 روز بعد مجدداً تکرار کرد.

- جهت جلوگیری از مسمومیت شامپوها را نباید بیش از دستور پزشک استفاده کرد.

- در صورتی که ماده شپش کش وارد چشم شود بلافاصله باید چشم‌ها را شست.

- تجویز کوتریموکسازول در موارد آلودگی‌های گسترده ضرورت پیدا می‌کند.