تحریریه زندگی آنلاین : سلولیت عبارت است از تغییرات ظاهری پوست که در اغلب خانم‌ها پس از بلوغ رخ می‌دهند. این تغییرات که به شکل «گودرفتگی» و «گرهی شدن» چربی‌های موضعی عمدتاً در نواحی لگنی، اندام‌های تحتانی (به‌ویژه در ناحیه ران‌ها) و شکم تظاهر می‌یابند، ناشی از فتقی شدن چربی زیرپوستی به درون بافت همبند رشته‌ای (فیبروتیک) است. ماحصل این تغییرات به پوست ظاهری شبیه به «پوست پرتقال» می‌دهد و هم از این روست که این بیماری، «نشانگان پوست پرتقال» نیز نامیده شده است. این بیماری را نباید با سلولایتیس cellulitis اشتباه کرد که التهاب منتشر بافت همبند همراه با آماس پوست و بافت‌های زیرجلدی و معمولاً ناشی از عوامل میکروبی است.
بیشتربخوانید:
سلولیت زیر ذره‌بین تغذیه
عوامل زمینه‌ساز:
برآورد شده است که حدود 85 درصد خانم‌های بالای 20 سال به درجاتی دچار سلولیت هستند. به دلیل همین وفور بالا در نزد خانم‌ها برخی از صاحب‌نظران، سلولیت را یک حالت عادی در خانم‌ها می‌دانند و نه یک بیماری. با توجه به اینکه سلولیت به‌ندرت در آقایان مشاهده می‌شود، به نظر می‌رسد عوامل هورمونی در ایجاد آن دخالت داشته باشند. در بین هورمون‌ها به‌ویژه نقش استروژن و انسولین مطرح شده ولی هیچ‌کدام به اثبات نرسیده است. جالب اینکه وقوع سلولیت در زمینه پُر وزنی و فربه‌ی بسیار بیشتر است ولی منحصر به آن نیست، به عبارت ساده‌تر امکان دارد خانم‌هایی با وزن نسبتاً عادی نیز به درجاتی دچار سلولیت شوند. حتی در دختران پُر وزن در حوالی سنین بلوغ نیز وقوع سلولیت چندان نادر نیست. بنابراین عوامل ژنتیکی نیز ممکن است در ایجاد سلولیت دخالت داشته باشند. تنیدگی (استرس)ها نیز ممکن است از طریق ترشح برخی هورمون‌ها (کاتکولامین‌ها) زمینه‌ساز سلولیت باشند.
منتظر معجزه نباشید:
اغلب خانم‌های چاق مبتلا به سلولیت تجربه عدم بهبود چشمگیر سلولیت به دنبال رژیم‌های کاهش وزن را دارند. به راستی چرا چنین است؟
گفته می‌شود یکی از عوامل دخیل در ایجاد سلولیت نارسایی موضعی در گردش خون و جریان لنف است. بنابراین حتی زمانی که فرد تحت رژیم غذایی کاهش وزن قرار می‌گیرد، چربی‌های آن مناطق به دلیل نبود جریان مؤثر خون و لنف، امکان کمتری برای برداشته شدن و نهایتاً سوختن خواهند داشت. ازاین‌رو بسیاری از روش‌های درمانی غیرتهاجمی (یعنی روش‌هایی که مستلزم ایجاد منفذ یا شکاف در پوست نیستند) مبتنی بر بهبود جریان خون و لنف در نواحی مبتلا بوده‌اند. از جمله روش‌های درمانی، استفاده از امواج فراصوت (اولترا سوند)، لیزر درمانی و ماساژ شایان ذکرند. برخی از پژوهش‌های نوین حاکی از تأثیر نسبی این روش‌ها در درمان سلولیت بوده‌اند ولی در اکثر قریب به اتفاق این مطالعات، تعداد افراد مورد بررسی و طول مدت پیگیری نسبتاً اندک بوده است. ابزارهایی که به‌عنوان «کمربندهای لاغری» معروف شده‌اند، درواقع نوعی دستگاه ماساژ خودکار هستند که کار آنها تحریک جریان خون و لنف موضعی است.
بیشتر بخوانید:
بهترین روش از بین بردن سلولیت های پوستی
در مورد این دستگاه‌ها توجه به چند نکته ضروری است. نخست آنکه به یاد داشته باشید هیچ دستگاه ماساژی قابلیت «تبخیر» یا «سوزاندن» بافت چربی را ندارد. کالری مازاد بر نیاز هرگاه به شکل بافت چربی ذخیره شود راه دیگری جز راهیابی به مسیرهای سوخت و سازی ندارد به عبارت ساده‌تر (و برخلاف ادعاهای بسیاری از تبلیغات این‌گونه دستگاه‌ها) «دفع» چربی ذخیره‌ای از طریق ادرار، مدفوع و تعریق امکان‌پذیر نیست.
دوم آنکه به‌ویژه در خانم‌های پُر وزن یا فربه، بهبود جریان خون و لنف در ناحیه مبتلا هنگامی می‌تواند در کاهش چربی آن ناحیه تأثیر داشته باشد که بدن در توازن منفی انرژی باشد، یعنی مقدار دریافت انرژی از مقداری که در بدن مصرف می‌شود کمتر باشد. معنی دیگر این حرف این است که گریزی از رعایت یک برنامه غذایی متناسب و سالم نیست. با داشتن یک رژیم غذایی ناسالم، مصرف مرتب و زیاد غذاهای پرکالری مثل انواع گوشت‌های سوخاری، سیب‌زمینی سرخ‌کرده، کیک‌ها و شیرینی‌های خامه‌ای نمی‌توان از هیچ ابزاری انتظار «معجزه» داشت. در عوض مصرف روزانه دست‌کم 2 سهم سبزی و 3-2 سهم میوه، رعایت نظم غذایی و داشتن یک شیوه زندگی فعال ممکن است به درجاتی به بهبود سلولیت کمک کند.
بد نیست بدانیم که برخی از مطالعات حاکی از وجود التهاب در محل سلولیت هستند و همین یافته، نقش التهاب را به‌عنوان یک عامل در ایجاد این بیماری مطرح کرده است. بنابراین مصرف میوه‌ها و سبزی‌ها که سرشار از مواد آنتی‌اکسیدان و ضدالتهاب طبیعی هستند در کنار کنترل وزن ممکن است اثر مفیدی در پیشگیری یا بهبود بیماری داشته باشد. و بالاخره استفاده از این ابزارها، اگر هم منجر به بهبود نسبی سلولیت بشود، این بهبود، برگشت‌ناپذیر نیست بنابراین اگر شیوه زندگی، کم‌تحرک و رژیم غذایی، نامتناسب و ناسالم باشد، دیری نمی‌پاید که سلولیت بار دیگر چهره خود را (این بار شاید نازیباتر!) در همان جایگاه‌ها می‌نمایاند.
بیشتربخوانید:
راهکارهای درمان و رهایی از سلولیت
فعالیت‌های ورزشی منظم:
اما به‌عنوان سخن پایانی، بد نمی‌بینم از بُعد دیگری به سلولیت (که اساساً به بافت چربی مربوط است) بپردازم، یعنی از بُعد بافت ماهیچه‌ای. ماهیچه جایگاهی است که در آن چربی‌ها می‌سوزند. اگر «بضاعت» ماهیچه فردی اندک باشد، آهنگ کاهش وزن او کُندتر خواهد بود. یکی از دلایلی که مردان چاق در مقایسه با زنان هم‌وزن، با رژیم غذایی معمولاً تُندتر و آسان‌تر وزن از دست می‌دهند، بیشتر بودن توده ماهیچه‌ای در مردان به دلیل وجود هورمون‌های مردانه است. ماهیچه‌های ورزیده و قوی نقش به سزایی در تناسب اندام، چالاکی و شادابی فرد دارند. به‌عنوان کسی که به‌هرحال چندان با ورزش بیگانه نیست، همیشه اندیشیده‌ام که ماهیچه، بافت «بی‌وفا» و «ناجوانمردی» است، چون به‌خودی‌خود رشد نمی‌کند ولی (در صورت بی‌تحرکی) به‌خودی‌خود کوچک می‌شود.
این بدان معنا است که اگر فعالیت بدنی منظمی نداشته باشیم، حتی در صورت ثبات وزن هم رفته‌رفته از حجم توده ماهیچه‌ای کاسته خواهد شد و در عوض بافت چربی جای آن را خواهد گرفت. بدین ترتیب در افرادی که زمینه ابتلا به سلولیت را دارند، احتمال وقوع این بیماری افزایش می‌یابد. بنابراین، یکی از بزرگ‌ترین لطف‌هایی که والدین می‌توانند به کودکان خود بکنند (به‌ویژه اگر زمینه خانوادگی ابتلا به سلولیت نیز وجود داشته باشد) این است که آنان را با انجام فعالیت‌های ورزشی منظم مأنوس کنند. از سوی دیگر، تقویت ماهیچه‌های نواحی مبتلا به سلولیت در کنار رعایت رژیم غذایی متناسب و کنترل وزن، جدای از فواید بی‌شماری که دارد، در بهبود نمای آن پُر بی‌تأثیر نیست.
