دكتر محسن نراقي-متخصص گوش، حلق و بینی -عضو آکادمی جراحان زیبایی آمریکا
چشم‌ها قادرند احساساتي نظير خشم، غم، شادي، تعجب، ياس، نفرت و خشم را بيان كنند. با وجود اين، تنها كره چشم يا رنگ عنبيه آن نيست كه مسؤول بيان اين احساسات ميباشد؛ بلكه در عوض اين ديناميك ناحيه اطراف چشم است كه امكان رساندن احساسات را از طريق چشم فراهم ميكند ـ تغيير در شكل شكاف بين پلاكها، وضعيت ابروها، چين خوردگي گلابلا و بافت اضافه و پُري ناحيه پلكها.
روند سالخوردگي از طريق هر دو دسته عوامل دروني و بيروني؛ پوست و بافتهاي زير آن را تحت تأثير قرار ميدهد. سالخوردگي دروني به اثرات زمان بر پوست اطلاق ميشود. طي حيات يك فرد اپيدرم و لايههاي چربي زيرپوستي نازكتر ميشوند و پيوندگاه درم ـ اپيدرم محو ميشود. سازمانيابي كلاژن و رشتههاي الاستيك به شكل پيشروندهاي كاهش مييابد و عضلات زير پوست ضعيف ميشوند. عوامل بيروني نظير جاذبه، سيگاركشيدن و مواجهه با نور خورشيد ميتوانند باعث پیری زودرس شوند. عوامل دروني و بيروني توأم با يكديگر موجب تغييرات رنگدانهاي، ايجاد چين و چروكها و نامنظميهاي قوام پوست پلک ميشود.
سالخوردگي چشم در نماي ظاهری موجب افتادگي ابرو، آويزان شدن کنار ابرو، نماي پنجه كلاغي کنار چشم، چين و چروكهاي ظريف و عميق و فقدان خاصيت ارتجاعي ميگردد. اگر چه اثرات سالخوردگي براي بسياري از افراد طبيعي، متداول و قابل قبول است، اين تغييرات ذهن برخي ديگر را به خود مشغول ميكند. اثرات سالخوردگي در ناحيه اطراف چشم ميتواند باعث شود چهره فرد بيآنكه خود بخواهد نشاندهنده بيحوصلگي، خستگي و غم باشد، عليرغم اين واقعيت كه احساسات دروني فرد واقعاً چنين نيستند. به دليل اهميت چشم‌ها در بيان احساسات، سالخوردگي يك سوم فوقاني صورت تقریباً همواره در مقايسه با سالخوردگي قسمت تحتاني صورت و گردن، مشهودتر است و از تأثير بيشتري برخوردار ميباشد.
انواع جراحی زیبایی پلک:
جراحي زيبايي پلك ممكن است براي دو پلک بالا، دو پلك پايين يا در يك جراحي براي هر چهار پلك انجام شود. بنابراين اصطلاحاً بلفاروپلاستي پلك تحتاني، بلفاروپلاستي پلك فوقاني و بلفاروپلاستي توام فوقاني و تحتاني نامیده می‌شود. در مورد هر پلك تکنیک‌های بسيار متعدد و پیچیده‌ای وجود دارد كه در جراحی‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرند. نوع تكنيك ممكن است مبنايي براي تقسيم بندي انواع جراحي پلك باشد. مثلاً در مورد پلك تحتاني ممكن است برش از طريق ملتحمه و يا از طريق پوست باشد. بنابراين بلفاروپلاستي پلك تحتاني بر دو نوع با و یا بدون برش پوستي تقسيم می‌شود.
افراد کاندید مناسب جراحی:
افرادي كه به اين نوع جراحي نياز دارند را می‌توان به سه گروه تقسيم بندي كرد:
دسته اول: بيماراني كه خواستار تغيير شكل پلك براي زيباتر شدن چهره در سن جواني هستند. اين افراد داراي سابقه خانوادگي و ارثي هستند و پلک‌های آنها از همان سنين جواني پف كرده است. دسته‌ای از اين افراد چشم‌هایی شبيه ژاپنی‌ها دارند يعني شيار پشت پلك در آنها تشكيل نشده و نوع بخصوصي از عمل جراحي پلك بنام بلفاروپلاستي اورينتال براي آنها انجام می‌شود. در اين نوع جراحي با ايجاد چين پلكي چشم‌ها حالت درشت‌تری پیدا می‌کنند.
دسته دوم افرادي هستند كه در اثر مرور زمان و با بالا رفتن سن، نخستين اثرات سالخوردگي را در پلك خود پيدا می‌کنند. در اين افراد جراحي پلاستيك پلك با هدف جوان سازي چهره و برگرداندن حالت چشم‌ها به سال‌های قبل صورت می‌گیرد. در حقيقت اين نوع بلفاروپلاستي كه اصطلاحاً بلفاروپلاستي رجوونيشن ناميده می‌شود يكي از هفت نوع جراحي اصلي براي جوان سازي چهره به شمار می‌آید.
دسته سوم افرادي هستند كه بعلت شلي بيش از حد پلک‌ها دچار مشكلات متعدد در عملكرد پلك می‌شوند. شلي بيش از حد پلك بالا موجب افتادگی پوست پلك روي مژه‌های بالا می‌شود. شلي بيش از حد پلك پايين موجب باز بودن پلک‌ها و خشكي چشم می‌شود. در اين افراد عمل جراحي پلاستيك پلك براي اصلاح عملكرد پلک‌ها است و بنابراين بلفاروپلاستي فانكشنال نام دارد.
سن مناسب برای عمل پلاستیک پلک:
همانطور كه در تقسيم بندي افرادي كه به اين جراحي نياز دارند گفته شد، سن مناسب اين عمل به نوع عمل جراحي بستگي دارد. در دسته اول عمل جراحي در سنين جواني، در دسته دوم در سنين ميانسالي و در دسته سوم در سنين سالخوردگي انجام می‌شود. بنابراین برحسب نوع مشکل، این جراحی از زیر بیست سال تا بالای هشتاد سال قابل انجام است. در مشکلات مادرزادی در سنین پایین‌تر و در مشکلات ناشی از پیری پوست در سنین بالاتر انجام می‌شود.
آمادگی‌ها و مراقبت‌هایی قبل از جراحی:
قبل از عمل جراحي بايد از مصرف آسپرين و داروهاي مشابه آن مانند ايبوپروفن به مدت ده روز اجتناب كرد چون اين داروها با ايجاد اختلال در انعقاد خون موجب خونريزي زير پوست پلك و كبودي زياد پس از عمل جراحي می‌شوند. شب قبل بيمار بايد به حمام برود و تمام آرايش صورت پاك شود. در صورتي كه فرد سيگاري باشد توصیه می‌کنم حداقل به مدت 6 ماه قبل از جراحي سيگار را ترك كند.
آناليز دقيق صورت و پلك قبل از جراحي توسط پزشك جراح امري ضروري است. بر اين اساس با استفاده از فتوگرافي بيمار در جهات مختلف و همچنين معاينات دقيق نوع مشكل پلک تشخيص داده شده و روش جراحي مناسب انتخاب می‌شود.
بسياري از بيماراني كه براي جراحي پلك مراجعه می‌کنند كانديداي مناسبي براي اين نوع از جراحی‌ها نيستند. مثلاً افرادي كه افتادگي شديد پوست پيشاني دارند و ابروي آنها خيلي پايين آمده، به جاي عمل پلك بايد بالا كشيدن ابرو براي آنها انجام شود. يا در افرادي كه هنوز جوان هستند و افت مختصر پلك بالا دارند می‌توان با بوتاكس مختصري اين وضعيت را بهبود داد چرا كه هميشه اقدامات غير جراحي مقدم بر روش‌های جراحي هستند.
همچنين قبل از جراحي لازم است از سابقه بيمار در مورد آلرژي فصلي، خشكي چشم و اختلالات تيروئيد پرسش‌های لازم صورت گيرد تا احتياطات لازم در حين جراحي به عمل آيد.
نحوه انجام جراحی پلاستیک پلک و روش‌های نوین:
جراحي پلاستيك پلک به دو صورت با بيهوشي عمومي و يا بي حسي موضعي انجام می‌شود كه بسته به نوع عمل و شرايط بيمار در مورد روش بيهوشي تصميم گيري می‌شود. در افرادي كه نيازمند جراحي طولانی‌تر بر روي هر چهار پلك و يا انجام جراحی‌های ديگر صورت هستند، بيهوشي عمومي با ايجاد راحتي بيشتر براي بيمار ارجح است چرا كه بیمار در تمام مدت عمل هيچ دردي حس نخواهد كرد. مدت زمان جراحي هم بر اساس نوع و وسعت جراحي از يك تا سه ساعت متغير است. اين جراحی‌ها بايد در اتاق عمل مجهز و كاملاً استريل انجام شود به همين دليل در بیمارستان‌ها يا کلینیک‌های جراحي مجهز قابل انجام‌اند. در جراحي پلك بالا محل برش در چين طبيعي پلك بالا داده می‌شود تا قابل تشخيص نباشد.
در ابتدا قسمتي از پوست پلك برداشته می‌شود و سپس بافت‌های زير پوستي و در صورت لزوم بافت‌های چربی با احتیاط و ظرافت خاصی برداشته می‌شوند. در پلك پايين جراحي ممكن است با برش و يا بدون برش پوست انجام گيرد. در صورت انجام برش، خط برش بلافاصله در زير مژه‌ها می‌باشد. در موارد بدون برش پوست، چربی‌های بيرون زده پلك پايين با برش كوچكي كه در سطح داخلي پلك داده می‌شود، خارج می‌شوند در اين روش هيچ گونه برشي بر روي پوست داده نمی‌شود. انتخاب نوع جراحي بر اساس شرايط بيمار و نوع اشكال در پلك توسط جراح انجام می‌شود. در روش‌های جديد تمايل به اين است كه جراحي پلك پايين بدون برش پوست انجام شود. همچنين در روش‌های جديد به جای برداشتن چربی، از جابجا کردن چربی و قرار دادن آن در نقاطي كه كمبود چربي دارند مثل گودي زير چشم‌ها استفاده می‌شود. بنابراين در روش‌های جديد حداقل برداشت و خارج کردن بافت صورت می‌گیرد.
بخیه‌ها معمولاً در طی هفته دوم کشیده می‌شوند. بستري بيمار هم ممكن است از نصف روز تا حداكثر يك شب متغير باشد.
دوران پس از جراحی:
بلافاصله بعد از جراحي، بيمار قادر به باز كردن چشم است و ممكن است تا چند روز ورم و كبودي دور چشم وجود داشته باشد. بيمار بهتر است مدت دو روز استراحت در منزل داشته باشد. كمپرس يخ بلافاصله بعد از عمل شروع شده و تا يك روز ادامه می‌یابد. آب زدن به چشم‌ها بعد از 48 ساعت بلامانع است. در چند روز اول در موقع خوابيدن باید سر تخت با زاويه 30 درجه بالاتر باشد.
دوام نتیجه عمل:
در مورد باقي ماندن نتايج عمل بايد به اين نكته توجه داشت كه هيچكدام از روش‌های جراحي كه براي جوان سازي به كار می‌روند دائمي نيستند و به مرور زمان و با افزايش سن بتدريج حالت افتادگي پوست باز می‌گردد. به همين دليل لازم است با رعايت نكاتي در پيشگيري از پيري پوست روند افتادگي و شلي پوست را به تأخیر انداخت. مهم‌ترین اين نكات شامل اجتناب از آفتاب و پرهيز از در معرض دود سيگار بودن است. همچنين امروزه می‌توان با استفاده از روش‌های مختلفی مانند ليزرهاي غيرتهاجمی روند افتادگي پوست را به تأخیر انداخت.
عوارض و خطرات احتمالی جراحی پلک:
عوارض احتمالي اين نوع جراحي شامل خونريزي داخل چشم، ناتواني در بستن كامل چشم، برگشتن پلك به داخل يا خارج، خشكي چشم، باقي ماندن جاي برش و اشك ريزش است.
خطرناک‌ترین عارضه عمل همان خونريزي داخل چشم است كه با ایجاد فشار برروي عصب بينايي ممكن است موجب كوري فرد شود.
ناتواني در بستن چشم به علت برداشته شدن بيش از پوست پلك رخ می‌دهد. به همين دليل هميشه توصيه می‌کنیم كه جراحان پلاستیک صورت حداكثر محافظه كاري را در جراحي پلك انجام دهند. كم برداشتن هميشه بهتر از زياد برداشتن است. اگر مختصري از شلي پوست پلك بالا باقي بماند بسيار بهتر از اين است كه چشم هميشه باز بماند زيرا بازماندن چشم موجب خشكي قرنيه و به دنبال آن زخم، عفونت و كدر شدن قرنيه می‌شود. اين امر به نوبه خود موجب از دست دادن بينايي فرد می‌شود.
برای پیشگیری از عوارض با توجه به اينكه جراحي پلاستيك پلك يا بلفاروپلاستي يك عمل جراحي بسيار دقيق، ظريف و فوق تخصصي است، در مورد انتخاب جراح بهتر است جراحانی که بورد فوق تخصصی جراحي پلاستيك صورت، جراحی پلاستیک و ترمیمی و یا فلوشیپ جراحي پلاستیک چشم را داشته باشد انتخاب شوند. البته صرف عنوان فوق تخصص كافي نيست و تلفیقی از حداكثر هنر، تجربه، دانش و مهارت جراح است که می‌تواند بهترین نتایج را درپی داشته باشد.
