آكـنه بيماری شايع و مزاحم
آكنه كه در گذشته جوش غرور جوانی نامیده میشد، شایعترین بیماری پوستی در تمام دنیاست كه بدلیل بسته شدن سوراخ فولیكولهای مو توسط چربی و سلولهای مرده پوستی ایجاد میشود. آكنه و اسكارهای ناشی از آن میتواند سبب كاهش اعتماد بنفس، افسردگی و عصبانیت فرد شود .اما خبر خوب این است كه امروزه درمانهای موثری برای آكنه وجود دارد كه اگر به موقع و زود شروع شود میتواند سبب بهبودی شده و شانس ایجاد اسكارهای پوستی ماندگار را كاهش دهد. اگرچه نوجوانی شایعترین سن بروز است ولی آكنه میتواند در هر سنی از جمله نوزادی ،شیرخوارگی ومیانسالی نیز ایجاد شود. شایعترین محلهای درگیر در آكنه شامل: صورت، گردن، سینه، پشت و بازوها میباشند.
سه عامل اصلی ایجاد آكنه :
1- افزایش چربی پوست 2- اختلال در ریزش سلولهای مرده دیواره فولیكولهای مو 3- رشد بیش از اندازه باكتریها دراطراف ریشه مو
فاكتورهای موثر بر بروزآكنه
یكی ازاین فاكتور، تغییرات هورمونال است. همانطوریكه در بالا گفته شد، آكنه در سنین نوجوانی كه ترشح هورمونهای جنسی در هر دو جنس (دختر و پسر) افزایش مییابد، بیشتر دیده میشود. از طرفی بسیاری از زنان و دختران بروز آكنه را قبل از شروع سیكل ماهانه خود تجربه كردهاند. همچنین آكنه میتواند در طی دوران حاملگی و یا بدنبال مصرف داروهای خاص تشدید شود. ارث یا سابقه فامیلی نیز شانس بروز آكنه را زیادتر میكند . استرس نیز فاكتور تاثیر گذار دیگری است بطوریكه بسیاری از بیماران معتقدند كه بدنبال رویدادهای هیجانی زندگیشان جوش میزنند. همچنین چند مطالعه علمی ارتباط آكنه را با مصرف رژیمهای غذایی با شیرینی بالا، چربی بالا و تنقلات نشان داده است.
انواع بالینی آكنه
آكنه از نظر بالینی انواع مختلفی دارد كه توسط پزشك شما تشخیص داده شده و بر اساس آن روند درمانی شما آغاز میگردد. شكل شایعی از آكنه غیر التهابی بصورت جوشهای سر سیاه (كمدون باز ) و سر سفید (كمدون بسته) است كه بسیاری از افراد حداقل یكبار انرا روی پوست خود تجربه كردهاند. اینها با روشهای دارویی و غیر دارویی قابل برطرف شدن هستند و در صورت عدم درمان میتوانند به انواع التهابی تبدیل گردند.
درمان
1- درمانهای موضعی: بصورت لوسیون، ژل و كرم است
2- درمانهای خوراكی:شامل آنتی بیوتیكها، قرصهای هورمونی و رتینوییدهای خوراكی میباشد.
3- لیزر: لیزرهای جدید روی آكنههای التهابی اثرات خوبی دارند و میتوان در همراهی با سایر درمانها به منظور تسریع فروكش نمودن ضایعات التهابی از آنها بهره برد. لازم به ذكر است كه كلیه درمانهای آكنه باید بر اساس صلاحدید متخصص پوست شما تجویز گردد و استفاده خود سرانه از آنها ممنوع است.
توجه: كلیه درمانهای خوراكی آكنه از جمله داروهای هورمونی، رتینوییدهای خوراكی، تتراسایكلینهای خوراكی و همچنین رتینوییدهای موضعی در طی حاملگی باید قطع شوند.
درمان اسكارهای ناشی از آكنه:
روشهایی كه برای جای آكنه یا اسكار ناشی ازآن استفاده میشوند شامل: لیزرهایی مانند
پی دی ال و لیزر دیاكسیدكربن فراكشنال، درم ابریشن، میكرودرم ابریشن، تزریق فیلر، پیلینگهای شیمیایی و جراحی میباشند. كه برای دستیابی به نتیجه مطلوب، عمدتا به جلسات متعدد نیاز است.
چگونه از پوست چرب و جوش دار خود مراقبت كنیم؟
اگر پوست شما چرب و مستعد آكنه است میتوانید با بكار بستن نكات زیر از بروز یا تشدید آن جلوگیری نمایید:
نواحی چرب و جوشدار را با یك شوینده ملایم بشویید: اسكرابها و شویندههای قوی
به دلیل اینكه میتوانند تحریك پوستی ایجاد كرده و نهایتا جوش را بدتر كنند، برای شستشو توصیه نمیشوند . شستشوی روزانه حداكثر دو بار با آب ولرم ( نه داغ ) با حركات ملایم قسمت نرم انگشتان روی محلهای چرب بدون فشار ناخن و یا سعی در كندن جوش، بهترین نوع شستشو است. اگر حاشیه رویش موی سر شما هم جوش میزند با یك شامپوی مناسب آن ناحیه را بشویید.
از مالیدن مواد تحریك كننده به پوست خود بپرهیزید: هر گونه مواد آرایشی، بهداشتی، مرطوب كننده، ضد آفتاب، آرایندههای مو، كرم پودرها وكانسیلرهای با پایه چرب برای شما مناسب نیستند.
شما فقط باید محصولاتی را بكار ببرید كه برچسب «پایه آب» یا «غیر كمدون زا» یا «فاقد چربی» داشته باشند.
پوست خود را درتماس با آفتاب محافظت كنید: در برخی موارد آفتاب باعث بدتر شدن جوش یا آكنه میشود، از طرفی بعضی از درمانهای آكنه نیز میتوانند سبب حساس شدن بیشتر پوست به اشعه آفتاب شوند. بنابراین باید زیر نظر پزشكتان در طول روز از یك ضد آفتاب مناسب استفاده كنید.
از پوشیدن لباسها و پوششهای تنگ و پر فشار در محلهای مستعد جوش پرهیز كنید: در صورت بویژه ناحیه پیشانی – بینی و گونه، در بدن بویژه بازوها - شانهها و سینه و پشت و همچنین باسن، بیشتر مستعد جوش زدن هستند. بنابراین پوشیدن دائمی لباسهای تنگ، هد بند، انداختن كیفهای كوله پشتی سنگین، میتوانند سبب ایجاد جوش در این نواحی شوند بخصوص اگر تعریق شما هم زیاد باشد. مجموعه چربی پوست، تعریق و عدم تهویه با افزایش رشد میكروبی میتوانند منتهی به ایجاد جوش شوند.
جوشهای خود را نكنید و فشار ندهید: اعمال هرگونه فشار روی جوشها به منظور تخلیه آنها میتواند منجر به عفونت و ایجاد اسكار (جوشگاه) شود. اگر فكر میكنید كه نیاز به تخلیه جوشهایتان دارید حتما با یك متخصص پوست مشورت كنید.
برای كندن موهای صورت و بدن از روشهایی مانند بند انداختن و واكس یا موم استفاده نكنید: از آنجایی كه منشأ جوشهای شما از ریشه موهای آن ناحیه است، بنابراین هرگونه فشار به ریشه موها (نظیر كندن) با ایجاد تحریك، منتهی به ایجاد جوش میشود.
رژیم غذایی متعادل داشته باشید: مطالعات نشان داده است كه برخی افراد با مصرف غذاهای خیلی شیرین و چرب جوش میزنند. اگر شما از این دسته افراد هستید بهتر است از خوردن مواد غذایی مانند: شیرینی، نوشابه، آب میوههای مصنوعی و تنقلاتی نظیر چیپس و مصرف آجیل اجتناب نمایید.