كاربردهای سم بوتولينوم A در صورت
استفاده از مواد سمی برای زیبایی پدیده جدیدی نیست، به طوری كه زنان روم باستان برای بزرگتر كردن مردمك و جذابیت بیشتر از قطرههای چشمی ساخته شده گیاهی سمی به نام atropa belladonna استفاده میكردند. نام belladonna به معنای beautiful woman اشاره به این امر دارد.
در بین سالهای 1822-1817 برای اولین بار دكتر Justin Kerner از آلمان مقالهای در رابطه با علائم سیستمیك بوتولیسم به عنوان كشندهترین سم در مسمومیتهای غذایی ارائه داد. این علائم شامل تهوع، استفراغ، اسهال، یبوست دردناك، دوبینی، مردمك باز، عدم تعادل، مشكل در بلع، تعریق و تشنگی شدید، اسپاسمهای عضلانی، rigor، فلج عضلات و نهایتا مرگ در اثر ایست تنفسی و قلبی بود. در سال 1980 دكتر اسكات اولین مقاله در استفاده از بوتولینوم نوع آ (BTA) در استرابیسم را به چاپ رساند.
در سال 1989، BTA جهت درمان انحراف چشم و اسپاسم یك طرفه صورت (hemifacial spasm) و بلفارواسپاسم توسط FDA مورد تایید قرار گرفت.
در استرابیسم، تزریق را میتوان با یا بدون EMG انجام داد. در سال 2002 این تزریقات برای اصلاح خطوط اخم نیز مورد تایید FDA قرار گرفت. در سال 2004 FDA برای تزریق زیربغل جهت درمان تعریق زیاد صادر شد.
اثر زیبایی بوتولنیوم به طور اتفاقی كشف شد. دكتر Carruther Jean، چشم پزشك از دانشگاه Columbia در ونكور متوجه شد كه یكی از بیمارانش كه به طور منظم تحت درمان بلفارواسپاسم با BTA بود، به طور قابل ملاحظه كاهش چین و چروك در ناحیه glabellar داشته است. دكتر Carruther این مسأله را با همسر خود كه رئیس بخش درماتولوژی در همان بیمارستان بود مطرح نمود و توضیح داد كه فلج عضلات mimic صورت باعث كاهش چروك شده است. سپس با همكاری یكدیگر تزریق BTA را در نقاط مختلف صورت مورد مطالعه قرار دادند و اولین مقاله را در سال 1990 به چاپ رساندند. استفاده از BTA برای درمان خطوط ناشی از حركات چهره بعد از سال 1995 رواج یافت.
مكانیزم اثر
ماده BTA در محل پایانههای عصبی و سایر سیناپسهای كولینرژیك اثر میكند. فعال شدن سم در 3 مرحله رخ میدهد:
Internalization
Disulfide Bond Reduction
Light Chain Enzymatic Activity
دوز درمانی BTA ظرف 24 تا 72 ساعت بعد از تزریق اثر كرده و ایجاد بلوك غیرقابل برگشت در ناحیه سیناپس میكند. برگشت اثر سم، به علت تشكیل آكسونهای موتور جدید میباشد (nerve sprouting). میزان گسترش BTA در اطراف محل تزریق تا حدود 2 سانتیمتر میباشد. لذا در مواردی كه تزریقات متعدد در یك عضله انجام میگیرد، باید تزریق با غلظت بالا و حداقل حجم انجام گیرد تا از گسترش سم به عضلات دیگر پیشگیری شود. برخی معتقدند تزریقات مكرر باعث آتروفی عضله (dis-used atrophy) شده و نیاز به دوز تزریقی و فركانس تزریقات كاهش مییابد.
عضلات هدف در صورت
شناخت آناتومیك و فیزیولوژیك این عضلات قبل از شروع تزریقات در صورت بسیار مهم است. عضلات هدف در صورت براساس عملكرد اصلی آنها در ایجاد چین و چروك مورد تزریق قرار میگیرد.
عوارض تزریق
واكنش آلرژی به ندرت گزارش شده ولیكن واكنش آنافیلاكسی پس از تزریقات زیبایی گزارش نشده
است.افتادگی پلك، افتادگی ابرو، دوبینی، خشكی چشم، اشك ریزش، عدم بسته شدن كامل پلك، و بازماندن پلك در خواب، غیرقرینگی، اكتروپیون، رتراكشن پلك تحتانی، سردرد خفیف موقتی، هماتوم، قرمزی خفیف موقتی محل تزریق، درد خفیف محل تزریق و مشكل در نوشیدن و سوت زدن و غیرقرینگی در خندیدن (در تزریقات دور دهان) گزارش شده است.
عوارض جدی تنفسی در كودكان در تزریقات مربوط به بیماریهای عصبی – عضلانی گزارش شده است.
در 5-3 درصد بیماران با بیماریهای نورولوژیك مثل cervical dystonia و یا hemifacial spasm بعد از چند تزریق، آنتیبادی خنثیكننده ایجاد میشود كه باعث كاهش اثرات بعدی تزریقات میشود.
واكنش ایمنی پس از تزریقات زیبایی عمده نمیباشد. در موارد مقاومت به BTA در بیماریهای نورولوژیك، از تزریقات بوتولینوم BTB)B)استفاده میشود.