درمان جراحی اسکارهای آکنه
آكنه یك بیماری پوستی شایع میباشد كه با اثرات بارز روحی و روانی در برخی افراد همراه است. از آنجا كه آكنه گروه سنی جوان را مبتلا میكند و سیری مزمن دارد، درمان زودهنگام و مؤثر بیماری و جلوگیری از ایجاد اسكارهای پوستی كه میتواند منجر به عواقب روحی و روانی برای بیمار شود، بسیار مهم است. بر این اساس با توجه به اثر قابل ملاحظه آكنه بر كیفیت زندگی بیماران و احتمال بروز انزوای اجتماعی و افسردگی روانی در اثر بروز ضایعات و اسكارهای بدشكل علاوه بر درمانهای طبی مرسوم، استفاده از روشهایی به منظور بهتر نمودن ظاهر بیماران با كاهش تعداد یا نمای زشت ضایعات اسكار در بهتر كردن كیفیت زندگی این بیماران حایز اهمیت است. درمانهای جراحی اسکار آکنه با توجه به بروز سریعتر پاسخ درمانی قابل مشاهده و همچنین هزینه مناسب و عدم صرف وقت زیاد از سوی بیمار میتواند با پذیرش درمانی بهتری از طرف بیماران همراه بوده و در حفظ كیفیت زندگی مناسب و كاهش فشارهای روانی ناشی از مشكلات زیباشناختی كمك شایانی به بیماران نماید.
انواع اسكارها:
واژگان مختلفی مانند باریك، پهن، عمیق و سطحی برای توصیف اسكارهای آكنه بكار رفته است. به منظور بررسی یكسان انتخابهای درمانی، استفاده از تعریف یكسان برای توصیف اسكارها حایز اهمیت میباشد. اسكارهای آكنه را میتوان به سه گروه پایه اسكارهای یخشكن (Icepick) اسكارهای چرخان (rolling)، و اسكارهای واگنی(boxcar)تقسیم نمود. اسكارهای واگنی خود به دو گروه سطحی و عمقی تقسیم میگردند. هرگونه سیستم طبقهبندی اسكارهای آكنه باید انتخاب درمانی نهایی را نیز در نظر داشته باشد.
علائم:
ویژگیهای مهم تعیین كننده زیرگروههای اسكار شامل عرض، عمق و ویژگی فضایی آنها میباشد. اگرچه تشخیص سه گروه اسكار یخشكن، چرخان و واگنی از نظر بافتشناختی قابل انجام است. اما معاینه فیزیكی باید به تنهایی برای افتراق این موارد استفاده گردد. این روش تقسیمبندی آناتومی اسكار را همراه با اقدامات درمانی در دسترس در نظر میگیرد و در نهایت نتایج درمان را به وسیله انتخاب روشهای كمتر تصادفی بهبود میبخشد. اسكارهای یخشكن باریك (كمتر از 2 میلیمتر)، عمیق و به صورت تراكتهای اپیتلیایی با حاشیه مشخص میباشند كه بطور عمودی به درم عمقی و بافت زیرجلدی گسترش مییابد. دهانه سطحی معمولاً پهنتر از قسمت عمقی میباشد و عمق آنها بیشتر از آن میباشد كه با روشهای معمول resurfacing پوست قابل دستیابی باشد.اسكارهای چرخان در اثر چسبندگی درمی پوست تقریباً نرمال روی داده و اغلب پهنتر از 5-4 میلیمتر است. اتصالات فیبروزی درم به زیر جلد به سایههای سطحی و ظاهر چرخان یا جمع شده پوست سطحی منجر میشود. گرچه این اسكارها كم عمق میباشند ولی چسبندگیهای زیر درمی درمان سطحی را غیرممكن میسازد.
درمان اجزای زیردرمی برای موفقیت معالجه الزامی است. اسكارهای واگنی فرورفتگیهای گرد تا بیضی با لبههای كاملاً مشخص عمودی مشابه اسكارهای آبله مرغان میباشند. از نظر بالینی در سطحی پهنتر از اسكارهای یخشكن بوده و قطر آنها از سطح به عمق كاهش نمییابد. این اسكارها ممكن است سطحی (mm 5/0-1/0) عمقی (mm 5/0 ≥) باشند و اغلب قطری حدود 5/1 تا 4 میلیمتر دارند.
انواع اسکار آکنه: از راست به چپ اسکار واگنی- اسکار چرخان – اسکار یخ شکن
اسكارهای سطحی در محدوده دسترسی روشهای resurfacing مانند لیزر میباشند ولی انواع عمقی در صورت عدم درمان تمام ضخامت اسكار پاسخ درمانی ندارند. از انواع ناشایع اسكار آكنه میتوان به تراكتهای سینوسی، اسكارهای هیپرتروفیك و اسكارهای كلوئیدی اشاره كرد. اسكار كلوئیدی نادرترین نوع اسكار در آكنه میباشد كه در این نوع اسكار برخلاف نوع هیپرتروفیك تشكیل بافت اضافی از حدود ضایعه اولیه فراتر میرود. درمان اسكار آكنه باید در مورد هر فرد براساس نوع اسكار صورت گیرد. در صورت انجام درمان جراحی باید جلسات درمان حداقل 4 هفته از هم فاصله داشته باشد. باید بیمار مطلع گردد كه ممكن است درمان وی نیازمند چندین جلسه درمان باشد.
درمان:
شرح حال بیمار از نظر سابقه مصرف اخیر اكوتان و سابقه اسكار كلوئیدی یا هیپرتروفیك حایز اهمیت است. براساس احتمال بروز اسكار كلوئید یا هیپرتروفیك بیمارانی كه در 12 ماه گذشته اكوتان مصرف كردهاند، نباید تحت درمانهای جراحی اسكار آكنه قرار گیرند. روشهای متعددی برای بهبود انواع اسكار آكنه وجود دارد. روشهای غیرجراحی شامل پركنندههای درمی یا زیرجلدی میباشد. رویكردهای موضعی شامل لایهبرداری شیمیایی و microdermabrasion است.
روشهای جراحی متعـددی مطرح شده است كه انواع ســادهتر آنها شامل چهار روش subcision, punch elevation, punch excision و laser skin resurfacing بهترین و تكرارپذیرترین نتایج را به همراه داشته است.هر نوع از اسكار آكنه با روش خاصی بهبود قابل ملاحظهای دارد. اسكارهای یخشكن با قاعده عمیق با روش punch excision درمان میشوند. این روش را میتوان در مورد اسكارهای باریك (كمتر از mm 3) و عمیق واگنی نیز انجام داد. اسكارهای واگنی پهن و عمیق (بیش از mm 3) با قاعده طبیعی را میتواند با punch excision یا punch elevation درمان نمود. اسكارهای boxcar سطحی به بهترین نحو با laser resurfacing درمان میگردند. قبل از معرفی روش subcision مواد پركننده عمدتاً در مورد اسكارهای چرخان به كار میرفتند. این مواد در مورد این نوع از اسكارها به علت اثر موقتی آنها كمتر سودمند میباشند. بر این اساس، اسكارهای چرخان به طور ارجح با subcision درمان میشوند. گرچه برخی از آنها ممكن است تا حدی با laser skin resurfacing نیز بهبود یابند. در روش subcision باندهای فیبری چسبنده به وسیله یك سوزن زیر جلدی سه لبه آزاد میشود و روش انتخابی در مورد اسكارهای چرخان آكنه مطرح است.
عوارض درمانی:
از عوارض این روش میتوان به خونریزی و فیبروپلازی شدید منجر به تشكیل ندولهای زیرجلدی اشاره كرد. این عارضه نادر با تزریق داخل ضایعهای استروئید برطرف میشود و اغلب بدون درمان در طی 2 تا 3 ماه بهبود مییابد. كبود شدگی ناشی از این روش در عرض یك هفته بهبود مییابد. اسكارهای چرخان در نواحی چانه و لب فوقانی نیازمند بیش از یك جلسه درمان برای بهبود قابل ملاحظه میباشند. استفاده از مواد پركننده (ایمپلانت) به همراه subcision انجام میگیرد ولی در مطالعات انجام شده ضروری به نظر نمیرسد. در مجموع ، با انتخاب مناسب روش جراحی یا لیزر در درمان اسکارهای آکنه بر حسب نوع و شکل اسکار می توان به میزان بهبود قابل توجهی دست یافت و از طرفی از بروز فشارهای روانی و اثرات جانبی درمان اجتناب نمود.