آزاردهنده‌های دوران جوانی
به منافذ بسته شده غدد چربی (دانه‌های سرسیاه و سرسفید)، جوش‌ها و ضایعات عمیق‌تر (کیست‌ها یا ندول‌ها) که در صورت، گردن، سینه، پشت، شانه‌ها و حتی بازوها بروز می‌کنند، اصطلاحاً آکنه گفته می‌شود. کم و بیش اکثر نوجوانان به آکنه مبتلا می‌شوند. با این حال، این بیماری تنها به گروه سنی خاصی محدود نمی‌شود و بزرگسالان حتی تا 40 سالگی نیز می‌توانند به آن مبتلا شوند. اگرچه آکنه معمولاً بعد از چندین سال خودبخود خوب می‌شود ولی نمیتوان آنرا به حال خود رها کرد. زیرا از آکنهای که درمان نشود، ممکن است تا پایان عمر جوشگاه‌هایی بد شکل برروی پوست باقی بماند. البته این جوشگاهها نیز قابل ترمیم می‌باشند. اگرچه آکنه بیماری وخیمی نیست، اما می‌تواند موجب بد شکل شدن صورت و در نتیجه ناراحتی روحی بیمار گردد. همچنین در موارد حاد و شدید، موجب پیدایش جوشگاه‌های بسیار بد شکل و دائمی می‌شود. باید در نظر داشت که حتی موارد ملایم آکنه نیز می‌تواند موجب پیدایش جوشگاه شوند.
چه عواملی در ایجاد یا تشدید آکنه موثرند؟
آکنه به خاطر آلودگی و کثیفی پوست به وجود نمی‌‌آید. ماده سیاه موجود در نوک جوش‌های سرسیاه را روغن خشک شده و سلول‌های مرده تشکیل می‌دهند که منفذ خروجی فولیکول مو را مسدود کرده‌اند. برای مراقبت طبیعی از پوست، روزی دو بار صورت خود را با صابون ملایم و آب ولرم بشوئید. شست‌وشوی زیاد ممکن است سبب بدتر شدن آکنه شود. شست‌وشو مرتب با شامپو نیز توصیه می‌شود. اگر موهای شما چرب هستند، شاید لازم باشد که دفعات شست‌وشو را افزایش دهید. متخصص پوست می‌تواند در انتخاب شامپو و صابون مناسب به شما کمک کند. مردانی که مبتلا به آکنه هستند باید هم ریش‌تراشی برقی و هم تیغ را امتحان کنند و هر کدام را که راحت‌تر است و جوش کمتری ایجاد می‌کند، انتخاب نمایند. اگر شما از تیغ استفاده میکنید، قبل از اصلاح، موی صورت‌تان را کاملاً با آب گرم و صابون شسته و نرم کنید و سپس از خمیر ریش برای اصلاح استفاده کنید. برای جلوگیری از زخم شدن جوش‌ها، ریش‌تان را خیلی از ته نتراشید. صورت‌تان را فقط وقتی که واقعاً لازم است اصلاح کنید. همیشه تیغ نو و تیز بکار ببرید.
رژیم غذایی
غذاهایی که می‌خورید نقشی در ایجاد آکنه ندارند. متخصصین پوست در مورد اهمیت رژیم غذایی در درمان آکنه عقاید متفاوتی دارند ولی یک چیز مسلم و قطعی است و آن اینکه رعایت یک رژیم غذایی شدید و سخت هیچ تأثیری در بهبود آکنه شما نخواهد داشت از سوی دیگر، بعضی مردم دریافته اند که بعضی غذاها موجب بدتر شدن آکنه می‌شود. در این صورت، از خوردن اینگونه غذاها باید اجتناب کرد. یک چیز را هم بخاطر داشته باشید و در قضاوت عجله نکنید. آکنه بخودی خود فراز و نشیب‌های زیادی دارد و گاهی بدتر و گاه بهتر می‌شود. داشتن یک رژیم غذایی متعادل حاوی کلیه مواد لازم برای رشد بخصوص در سنین نوجوانی و جوانی از اهمیت زیادی برخوردار است.
نور خورشید
برنزه شدن پوست می‌تواند آکنه را مخفی کند ولی فواید آن زودگذر است. از سوی دیگر نور خورشید موجب پیری زودرس پوست شده و می‌تواند به پیدایش سرطان در پوست منتهی شود، لذا باید از تماس زیاد با نور خورشید، استفاده از چراغ‌های خورشیدی، آفتاب سوختگی و برنزه شدن زیاد بر حذر باشید. بهتر است از یک ضد افتاب مناسب برای پوست‌های آکنهای استفاده کنید.
فرآورده‌های آرایشی
اگراز کرم پودر یا کرم مرطوب کننده استفاده میکنید بدنبال آنهایی باشید که فاقد چربی (Oil-Free) هستند و تنها به اینکه پایه آبی (water-Based) داشته باشنداکتفا نکنید. فراورده‌هایی را انتخاب کنید که غیر آکنه‌زا (Non-Acengenic) و غیرکومدون زا (Non-Comedogenic) باشند. هر شب مواد آرایشی را با آب و صابون (و اگر صابون‌ها پوستتان را خشک می‌کنند، با شیر و لوسیون مناسب پوست‌های آکنهای) از روی پوستتان پاک کنید. یک لوسیون پوشاننده با رنگ ملایم (فرآورده‌هایی که قرمزی، التهاب و جای آکنه را می‌پوشانند)، می‌تواند بخوبی و در نهایت سلامت ضایعات پوستتان را از نظرها مخفی نگه دارد. برای این منظور پودرهای مایع با پایه بدون روغن (Oil-Free) مناسب هستند. در موقع استفاده از فیکساتورها، اسپری‌ها و ژل‌های مو، صورت‌تان را بپوشانید. در صورت پاشیده شدن اسپری یا ژل مو بر روی صورت، ممکن است آکنه به دلیل حساسیت مواد آرایشی به وجود آید.
درمان
تمام درمان‌های آکنه بر پیشگیری از بروز ضایعات جدید متکی هستند. ضایعات موجود باید خودشان بهبود یابند و این بهبودی، زمان می‌طلبد. تا یک ماه پس از شروع درمان مناسب و موثر بیشتر از 10 درصد بهبودی در ضایعات مورد انتظار نمی‌‌باشد و کنترل کامل ضایعات تا 6 ماه می‌تواند طول بکشد. اگر جوش‌های شما پس از 6 تا 8 هفته بهتر نشدند، شاید لازم باشد روش درمان شما تغییر کند. روش درمانی که توسط متخصص پوست و مو بیشنهاد می‌شود، بسته به نوع آکنه تفاوت خواهد داشت. بندرت، مصرف محصولات آرایشی و بهداشتی پوست و یا داروهای خوراکی، ضایعاتی شبیه آکنه ایجاد می‌کنند. همچنین آکنه می‌تواند بدلیل اختلالات هورمونی در بدن نیز بوجود آید. آگاه کردن پزشک از نوع موادی که به پوستتان می‌مالید و یا نوع داروهایی که مصرف میکنید می‌تواند در انتخاب روش صحیح درمان آکنه بسیار حائز اهمیت باشد. تغییرات عادت ماهیانه در زنان نیز در بروز و بهبود آکنه موثرترند و باید پزشک را از آنها آگاه کرد.
بسیاری از لوسیون‌ها و کرم‌های ضدآکنه غیر نسخه‌‌ای موجود در بازار به درمان موارد خفیف آکنه کمک می‌کنند. با این وجود بعضی از این فرآورده‌ها در صورت مصرف مداوم موجب خشکی پوست می‌شوند. اگر از اینگونه محصولات استفاده میکنید، بدقت دستورالعمل آن را مطالعه و براساس آن عمل کنید. ممکن است متخصص پوست برایتان کرم‌های موضعی و لوسیون‌هایی از قبیل «اسید ویتامین A» و «بنزوئیل پراکسید» را تجویز کند تا منافذ بسته شده را باز کنند و تعداد باکتری‌های روی پوست را کاهش دهند.
این داروها ممکن است موجب خشکی و پوسته پوسته شدن یوستتان شوند. متخصص پوست روش صحیح کاربرد این فراورده‌ها و نیز چگونگی مقابله با عوارض جانبی آنها را به شما توضیح خواهد داد. همچنین آنتی بیوتیک‌هایی هم موجود هستند که به صورت مو برروی پوست بکار برده می‌شوند. از این داروها برای درمان مواردی از آکنه که چندان حاد نیستند استفاده می‌شود زمانی که آکنه به صورت توده‌های قرمز و ملتهب خود را نشان می‌دهد، ممکن است متخصین پوست با تزریق مستقیم بعضی داروها در داخل ضایعه، به بهبود آن کمک کنند. پزشک شما ممکن است تصمیم به تخلیه نمودن جوش‌ها و یا دانه‌های سرسیاه و سرسفید بگیرد، ولی هیچوقت خودتان اقدام به فشردن، کندن یا تخلیه محتویات جوش نکنید. زیرا ممکن است به تشدید تورم و التهاب و به جای گذاشتن جوشگاه منجر شود.
چند سوال رایج در مورد آکنه
آیا برای درمان آکنه می‌توان فقط از درمان موضعی استفاده کرد؟ والدینم مرا از مصرف داروهای خوراکی منع می‌کنند.
این مساله بستگی به این دارد که شدت آکنه شما چگونه باشد. در اکثر موارد اگر آکنه فقط محدود به صورت باشد می‌توان آنرا با داروهای موضعی شامل آنتی بیوتیک‌ها و داروهای لایه بردار درمان کرد. حتی گاه افرادی که فقط آکنه پشت تنه دارند را می‌توان با داروهای موضعی درمان کرد به شرطی که بتواند دارو را بر روی ضایعات روزی 2 بار استفاده نماید.
آیا آرایش کردن موجب تشدید آکنه می‌شود؟
حتماً اما گاهی لازم است بیماران در مراسم خاصی شرکت کنند که مجبور به استفاده از لوازم آرایشی مثل کرم پودر می‌شوند. توصیه می‌شود که حتماً از کرم پودرهای فاقد چربی استفاده کنید و اگر بتوانید پن‌کیک را جایگزین نمایید چون خشک است و کمتر موجب انسداد منافظ پوست می‌شود.
آیا مصرف داروی آکوتان موجب عقیمی می‌شود؟
به هیچ عنوان، متأسفانه این شایعه بین مردم شنیده می‌شود که گمان می‌کنند مصرف این دارو موجب عقیمی می‌شود. داستان واقعی این است که خانمی که در حال مصرف آکوتان و یا ایزوترتینوئین است در زمان مصرف دارو و تا 2 ماه پس از قطع آن نباید حامله شود و مصرف این دارو هیچ اثری روی قدرت باروری فرد ندارد.
برای درمان جوشگاه‌های آکنه که فرورفته است چه کار می‌توان کرد؟
درمان این جوشگاهها در حقیقت یکی از مشکل ترین درمانها برای متخصصین پوست است و در حقیقت از یک روش خاص نمیتوان به عنوان بهترین درمان نام برد. گاه ترکیب چند روش مانند لیزر درمانی، جراحی، پیلینگ و ... می‌توانند نتایج مطلوب را به همراه داشته باشند. نکته مهم این است که باید حوصله داشته باشید و به پزشک متخصص خود در درمان این جوشگاهها اعتماد نمایید.
درمان جوشگاه‌های آکنه
برای درمان جوشگاه‌های آکنه می‌توان از لیزر، تراشیدن پوست و لایه برداری (پیلینگ شیمیایی) برای صاف کردن جوشگاه‌های فرو رفته نام برد. با تزریق کلاژن یا چربی نیز می‌توان جوشگاه را صاف نمود. با استفاده مناسب از مجموعه این روش‌ها می‌توان به‌طور قابل ملاحظه‌‌ای جوشگاهها را ترمیم کرد.
لزوم مراقبت دقیق و مرتب از پوست
صرفنظر از درمان‌های اختصاصی که پزشکتان برای شما تجویز می‌کند، بخاطر داشته باشید که شما بایستی مراقبت از پوستتان را مادام که دوره آکنه خاتمه نیافته، ادامه دهید. هیچ درمان سریع یا دائمی برای آکنه وجود ندارد ولی این بیماری قابل کنترل است و درمان مناسب مانع از برجای ماندن جوشگاه‌های بد شکل بر روی پوست می‌شود.
