زندگی آنلاین؛ مجله اینترنتی سبک زندگی

اختلالات مو در کودکان

به‌ طور کلی نوزادان شرقی در مقایسه با نوزادان نژادهای اروپایی که تقریبا هنگام تولد مویی ندارند، از موهای بیشتری برخوردارند. برخی از نوزادان هنگام تولد در بعضی از نقاط بدن بطور چشمگیری پرمو هستند. وضعیت این نوزادان که به‌طور طبیعی در نواحی روی گوش‌ها و پیشانی موهای زیادی دارند نباید باعث نگرانی گردد، زیرا این موهای زائد در عرض چند هفته تا چند ماه برطرف خواهد شد. بعضی از نوزادان نیز با موهای بسیار کم و سری صاف و براق به دنیا می‌‌آیند. این وضعیت هم نباید موجب نگرانی شود، زیرا این نوزادان در آینده نیز طاس نخواهند شد. رنگ و حالت مو هم در طول زمان دستخوش تغییرات زیادی می‌‌شود. موهای کاملا صاف نوزاد ممکن است در یکی دو سال اول عمر مجعد و بعد دوباره صاف شود یا ممکن است نوزادی که قبلا موهای مجعدی داشته بعدها موی صافی داشته باشد.  رنگ مو نیز ممکن است در یکی دو سال اول عمر نسبت به قبل تیره‌تر یا روشن‌تر گردد. خط رویش مو در نوزادان پایین تر از کودکان بزرگ‌تر است. موهای نرم ابرو معمولا با موهای زبرتر در یک سال اول زندگی جایگزین می‌‌شوند. اختلالاتی که ممکن است در موی کودکان و نوزدان بروز کند شامل موارد زیر است:

تغییر رنگدانه مو

در زمان تولد به اشکال مختلفی بروز می‌‌کند از جمله در بیماری Piebaldism ( ابلقی یا دورنگی) یک منطقه مو سفید دیده می‌‌شود که خصوصا در نوزادان با موهای تیره بارزتر است. برعکس، در خال مادر زادی ملانوسیتیک یک منطقه تیره  که معمولا از موهای اطراف نیز بلندتر است، مشاهده می‌‌شود.

اختلالات ساقه مو و ریزش مو

Monilethrix: یک اختلال کروموزمی اتوزوم غالب است که از شیرخوارگی شروع می‌‌شود. موهای عروسکی، خشک و زبر هستند و به سادگی می‌‌شکنند و از علل ریزش مو در کودکان محسوب می‌‌شوند. معمولا با بروز فولیکولار کراتوزیس که پوست سر، صورت و اندام را درگیر می‌‌کند، همراه است. قارچ سیر : بیماری است که با عفونت قارچی سطح پوست سر، ابرو، مژه ها با تمایل به هجوم به تنه موها و فولیکول مو مشخص می‌‌گردد. بیماری تشکیل مایکوزیس سطحی یا درمایکوزیس را نشان می‌‌دهد. كودكان مبتلا به این بیماری معمولا ریزش موهای تکراری یا موهای خرد شده در بالای سطح سر دارند. تکه‌‌های بدون مو معمولا گرد یا بیضی هستند، ولی اغلب نامنظم اند. گاهی اوقات، موها دقیقا روی پوست خرد می‌‌شوند و به صورت نقاط سیاهی روی پوست سر به نظر می‌‌آیند. برخی اوقات هم پوسته‌‌های خاکستری روی سطح پوست دیده می‌‌شود.

تشخیص: تشخیص این بیماری در درجه اول از طریق ظاهر پوست سر می‌‌باشد. برای تشخیص از تست لامپ وود استفاده می‌‌شود و نیازی به بیوپسی پوست سر نیست. بیماری با یک داروی ضد قارچ مثل Griseofluvin (داروی ضد قارچ) از جمله به مدت هشت هفته به علاوه شامپو Nizoral قابل درمان می‌‌باشد که دو تا سه بار در هفته استفاده می‌‌شود. باید توجه داشت که درمان این دو هشت هفته باید ادامه یابد. اگر كودك تحت درمان دارویی است، نیازی نیست که از ورود وی به مدرسه ممانعت به عمل آید.

ریزش موی سكه‌ای

ظهور ناگهانی تکه‌‌های گرد یا بیضی طاسی روی سر می‌‌باشد. این تکه ها کاملا صاف و بدون مو و بدون آثاری از التهاب، پوسته یا موهای خرد شده می‌‌باشند. كه معمولا ظرف یک شب یا حداکثر چند روز ظاهر می‌‌شوند. این بیماری به علت حمله مستقیم ایمنی بدن به فولیکول‌‌های مو ایجاد می‌‌گردد. حدود 1 در 1000 كودك دچار آلوپسی آره آتا می‌‌شوند و حدود 25 درصد آنها خطوط یا فرو رفتگی‌‌هایی در سطح ناخن خود دارند. با درمان مناسب، درصد بالایی از بیماران تمامی موهای از دست رفته خود را در مدت یکسال بازمی‌یابند. در برخی بیماران این بازگشت زودتر رخ می‌‌دهد. بچه‌‌های مبتلا به آلوپسی آره آتا باید تحت نظر متخصص پوست درمان شوند. حدود 50درصد از بچه‌‌های مبتلا به آلوپسی توتالیس می‌‌شوند که طی آن همه موهای روی سر می‌ریزد و برخی دچار آلوپسی یونیورسالیس می‌‌شوند که با ریختن کامل تمامی موهای بدن همراه است.

تشخیص: برای تشخیص این بیماری تست اختصاصی وجود ندارد. متخصصان پوست اغلب آلوپسی آره آتا را با رد سایر علل طاسی و بررسی تکه‌‌های طاسی از نزدیک تشخیص می‌‌دهند.برخی بیماران ابتدا یک لرزش و ضربه  (Ting Ling) و یا درد روی ناحیه مبتلا احساس می‌‌کنند. پوست سر شایع ترین ناحیه درگیر این بیماری است. تست کشیدن موها در اطراف ضایعه کمک کننده می‌‌باشد. اگر موها به راحتی کنده شد نشان می‌‌دهد که ضایعه فعال بوده و باید منتظر ادامه طاسی بود. درمان مشخص و دارویی با تاییدیه FDA برای درمان این بیماری وجود ندارد. البته از برخی داروها برای رویش مجدد مو استفاده می‌‌شود، ولی چندان نمی‌تواند جلوی ایجاد ضایعات جدید را بگیرد. این بیماری در طول زندگی متوقف شده و گاه همه موها مجددا رویش می‌‌یابند.

آسیب

آسیب به تنه مو یک علت شایع دیگر ریزش مو در كودكان است. اغلب این آسیب‌ها بر اثر کشیدگی (فرم خاص بستن موهای بچه ها با کشش) و یا ساییده شدن روی تخت و یا ویلچر رخ می‌دهد. سوختگی‌‌های شیمیایی هم یكی از علل است. یک علت دیگر از دست رفتن موها تریکوتیلوماینا یعنی عادت پیچیدن موها در انگشتان و کشیدن آن‌هاست.

سندرم آناژن

از شش ماه تا شش سالگی و بیشتر در کودکان با موی طلایی و روشن دیده می‌‌شود. شکایت در هنگام مراجعه به‌ صورت کنده شدن راحت و بدون درد مو به شکل دسته‌ای است. پوست طبیعی است و با افزایش سن بهبود می‌‌یابد.

تریکوتیلومانیا

 از 10-12 سالگی شروع می‌‌شود. مناطق ریزش نامنظم با حدود مشخص همراه با شکستگی یا سائیدگی تنه مو، خراشیدگی پوست سر است. اختلال وسواسی جبری در کودکان بزرگ‌تر یكی از علل این عارضه است كه با تعدیل رفتار و مشاوره روانپزشکی بهبود می‌‌یابد. ضایعات تکه‌ای و به صورت موهای خرد شده در اندازه‌های مختلف در سطح آن می‌‌باشد. برخی کودکان مبتلا به تریکوتیلوماینا، دچار تریکوفاژی نیز می‌‌شوند، که عبارت است از کندن موها و سپس خوردن آن ها که پس از مدتی گلوله‌‌های مو در معده این کودکان انباشته می‌‌گردد. چنانچه این آسیب ها طولانی نباشد، با درمان، موها قابل برگشت خواهد بود.

ریزش موی کششی

 از 2-8 سالگی کودک شروع می‌‌شود و نشانه‌ آن نازک شدن مو همراه با شکنندگی تنه موست. پوست سر طبیعی است. تروما مثل بافتن مو می‌‌تواند یک علت باشد. این مشكل با افزایش سن به‌طور مختصر بهبود می‌‌یابد. موی پشمی یا موی خشن و پیچیده: حالتی است كه در آن قسمتی از پوست سر با سایر قسمت‌ها متفاوت است. این اختلال از زمان تولد بروز می‌‌کند و شکنندگی مو در این اختلال دیده نمی شود. فرم شدید آن با سایر ناهنجاری‌ها از جمله چشمی، کراتوزپیلار اتروفیک، سندرم نونان، کراتودرما پالموپلانتار و اختلالات قلبی- عروقی همراه است.

سندرم موی شانه نشونده

شكل كلینیكی این بیماری اولین بار توسط دوپر توضیح داده شد كه با نقص واضح در ساقه مو مشخص می شود. از آن به بعد چند مورد از این بیماری گزارش شد كه تحت عنوان موی Spun-glass (شیشه تاب خورده) معروف است.

یكی دیگر از نام‌های آن «كانال سه گوشی» است كه به دلیل شكل میكروسكوپی سه گوش آن می‌باشد. این بیمای یك بیماری ژنتیكی و به شكل اتوزوم غالب آن است. در بررسی میكروسكوپی ساقه مو سخت شده و مقطع آن مثلثی شكل با یك كانال طولی است. چرخش مو نیز در این بیماری دیده می شود. شواهد میكروسكوپی این بیماری با كمك فیلترهای پولاریزه نیمه متقاطع قابل تشخیص است. پژوهش‌گر مطرح كرد كه پاپیلاهای درم بدشكل باعث تغییر شكل كانال داخلی مو شده و آن را سخت می كند و به شكل مثلثی در می‌آورد. این اختلال از سه ماهگی تا دوازده سالگی مشخص می شود. موها از نظر مقدار و حجم و همچنین از نظر طول طبیعی هستند، ولی شكل بیمار گونه و وحشی آن مانع شانه زدن می‌شود. در بعضی موارد تلاش برای شانه كردن باعث شكستن مو می‌شود، ولی شكننده بودن موها جزء شكل كلینیكی آن نیست. موها غالباً به رنگ بلوند نقره ای به نظر می رسند. ابرو و مژه‌ها نیز طبیعی هستند. این بیماری با گذشت زمان كمتر مشخص می شود. تشخیص غالباً با استفاده از شكل كلینیكی موها امكان‌پذیر است، ولی میكروسكوپ نوری نیز به تشخیص كمك می كند. برای این عارضه درمانی شناخته نشده است، ولی مصرف بیوتین خوراكی می تواند كمك كننده باشد.

تلوژن افلوویوم Telogen effluvium

از دیگر علل شایع ریزش مو در كودكان است. برای تشخیص تلوژن افلوویوم ابتدا باید اطلاعاتی پیرامون سیکل زندگی طبیعی مو داشته باشید. یک فولیکول طبیعی مو دارای فاز رشد بسیار طولانی است که رشد مستمر به مدت 2-6 سال (عموما 3 سال) را شامل می‌‌شود. بعد از آن یک فاز بینابینی (حدود 3 هفته) وجود دارد که پیاز مو دچار اضمحلال می‌‌گردد و بعد به دنبال آن فاز استراحت می‌‌باشد (حدود سه ماه) که موها دچار ریزش می‌‌شوند. این فاز آخر تلوژن نامیده می‌‌شود. پس از فاز تلوژن رویش مجدد موها شروع می‌‌گردد. برای بیشتر مردم حدود 80-90 درصد موها در فاز رشد، 50 درصد در فاز بینابینی و 10-15 درصد در فاز تلوژن می‌‌باشند. هر روز حدود 50-150 مو ریخته و موهای جدید جایگزین می‌‌گردند. به هنگام تلوژن افلوویوم اتفاقاتی رخ می‌‌دهد که منجر به قطع شدن این سیکل طبیعی شده و تعداد زیادی و یا حتی تمامی موها وارد فاز تلوژن می‌‌شود و بین 6 تا 16 هفته بعد طاسی نسبی یا کامل ظاهر می‌‌گردد. این عارضه عوامل متفاوتی دارد که شامل تب بسیار بالا، جراحی یا بیهوشی عمومی، مصرف ویتامین A زیاد، استرس روحی طولانی و شدید مثل از دست دادن فرد مورد علاقه، آسیب‌‌های جدی و استفاده از برخی داروها همانند ایزوترتینوئین برای درمان آکنه (جوش) است.

 تشخیص: در حال حاضر تست‌‌های قطعی جهت تشخیص تلوژن افلوویوم وجود ندارد. می‌‌توان از تاریخچه پزشکی بیمار تا حدودی به تشخیص نزدیک شد، ولی راهنمای کاملی برای پزشک جهت تشخیص قطعی نمی باشد.

درمان: در كودكان از زمان حادثه استرس زا تا رشد کامل مجدد موها بین شش ماه تا یک‌سال طول می‌‌کشد. در نشریه شماره بعد به ادامه مطلب خواهیم پرداخت