پوستی شاداب در گرمای تابستان
با ورود به فصل زیبا و سرشار از سبزی و نشاط تابستان یکی از تغییراتی که ما برای استفاده بردن هرچه بهتر و سالم‌تر از این فصل، باید در خود ایجاد نماییم، محافظت از پوست و زیبایی بخصوص در طول روزهای گرم تابستان است. در طی این فصل از سال با توجه به گرمای شدید هوا و شدت بیشتر نور خورشید که تغییرات قابل توجهی در نیازهای تغذیه‌ای ما ایجاد می‌کنند؛ توجه به دریافت کافی آب و سایر مواردی که در ادامه به آنها می‌پردازیم اهمیت فوق‌العاده می‌یابد...
در روزهای گرم سال چه اتفاقی می‌افتد؟
همانطور که گفته شد در طول تابستان توجه به دو نکته که شاید به نظر یکی باشند، اهمیت می‌یابد:
- نور مستقیم و شدید آفتاب
- گرمای بیش از حد هوا.
حالا شاید این سوال پیش بیاید که چرا این دو مساله را از هم تفکیک کرده‌ایم... در جواب باید گفت اکثر افرادی که در طول روز کمتر در بیرون خانه بسر می‌برند و بیشتر وقتشان را در خانه می‌گذرانند کمتر به مورد دوم توجه می‌کنند. گرمای زیاد هوا، فارغ از تابش نور آفتاب خود به تنهایی باعث از دست رفتن آب بدن و به اصطلاح «دهیدراته» شدن می‌شود که به همراه این از دست دادن آب بدن املاح معدنی و بخصوص سدیم هم از بدن دفع می‌شود. حال اگر این آب تبخیر شده از بدن جبران نشود، بدن را با مشکلات عمده‌ای نظیر تخریب بافت پوست و چروکیده شدن آن، غلیظ شدن خون و مشکلات مربوط به آن، یبوست به دنبال جذب بیشتر آب از مدفوع برای جبران آب از دست رفته و ... مواجه می‌کند. پس نیاز است که این آب دوباره جبران شود، اما نکته مهم‌تر این است که اگر فقط آب از دست رفته جایگزین شود، ولی به الکترولیت‌های دفع شده توجهی نشود، سطح آنها در خون به پایین‌تر از حد نرمال خود می‌رسد و مشکلاتی نظیر افت فشار خون به دلیل کاهش مقدار سدیم خون و حتی در موارد شدیدتر آسیب‌های جدی مغزی ناشی از ورود آب به بافت مغزی و ادم آن را برای فرد ایجاد می‌کند.
نور مستقیم خورشید
برای افرادی که روزهای گرم تابستان را در بیرون از خانه و در تابش مستقیم نور آفتاب بسر می‌برند، علاوه بر مشکلات گفته شده در بالا با شدت خیلی بیشتر، عوارض و آسیب‌های مستقیم پوستی ناشی از اشعه فرابنفش نور خورشید هم غیر قابل گریز است، مگر با اطلاع کافی از روش‌های صحیح مراقبت از پوست. اشعه فرابنفش نور خورشید با طول موج 400 نانومتر و کمتر از آن انرژی زیادی را با خود حمل می‌کند که برخورد مستقیم آن با پوست در طولانی مدت موجب سوختگی سطحی پوست، آسیب پوستی به علت تخریب بافت کلاژن پوست و در موارد شدید سرطان‌های پوستی می‌شود.
برای مقابله با این آسیب‌های وارده به پوست بهترین کار عدم مواجهه مستقیم با نور آفتاب (بخصوص در ساعات 15-10) در طول روز است، که این راه مقابله شاید برای خیلی از افراد امکان‌پذیر نباشد. در مرحله بعد استفاده از لوسیون‌ها و کرم‌های ضد آفتاب موجود در بازار است که درصد زیادی از اشعه فرابنفش نور را بلوکه می‌کنند.
راهکارهای فرار از گرمای تابستان چیست؟
به طوری که ذکر شد اولین مسأله‌ای که مد نظر قرار می‌گیرد، همان وضعیت آبی بدن و به اصطلاح هیدراسیون بدن است. این مسأله بخصوص در افراد مسن بیشتر نمود پیدا می‌کند و علت آن هم اختلال در سیستم تنظیم اشتها به آب و مرکز تشنگی در هیپوتالاموس مغز است که به طور طبیعی در سالمندان این اختلال مشاهده می‌شود.
باید به این مسأله توجه شود كه در طی این سنین با وجود اینکه بدن فرد سالمند به دریافت آب بیشتر نیاز دارد، ولی خود فرد احساس نیاز نمی‌کند، در نتیجه آب کافی دریافت نمی‌نماید و عوارض ناشی از کم‌آبی رخ می‌دهد که در خیلی موارد حتی موجب فوت شدن فرد سالمند به دلیل کاهش توانایی وی در تحمل کم‌آبی در روزهای گرم سال می‌شود. دریافت املاح معدنی هم باید مد‌نظر باشد که به طور کلی دریافت روزانه 3-2 لیتر آب با الکترولیت‌های تنظیم شده، در افراد بزرگسال با میزان فعالیت نرمال توصیه می‌شود.
یک فرمول کلی برای محاسبه میزان آب مورد نیاز در افراد بزرگسال این است که به ازای هر کیلوگرم وزن بدن مقدار 40-30 میلی‌لیتر آب در روز در نظر می‌گیرند، بطور مثال در یک فرد با 70 کیلوگرم وزن مقدار آب مورد نیاز برابر با 2800-2100 میلی‌لیتر است که با توجه به قرار گرفتن در فصل تابستان بالاترین سطح این محدوده یعنی بیش از 2800 میلی‌لیتر در روز توصیه مناسبی برای دریافت آب به نظر می‌رسد. این میزان آب را می‌توان از انواع نوشیدنی‌ها، غذاها، میان‌وعده‌ها و مصرف میوه و سبزی به دست آورد.
توصیه این است که مصرف مواد غذایی مدر کاهش یابد؛ قهوه، چای، نسکافه و نوشیدنی‌های کافئین‌دار که بطور معمول توسط افراد مصرف می‌شوند، چون موجب افزایش حجم ادرار می‌گردند، آب دفع شده از بدن را افزایش می‌دهند.
مصرف میوه‌ها و سبزی‌ها چون تأمین کننده املاح، الکترولیت‌ها و آنتی‌اکسیدان‌های طبیعی برای بدن هستند، در اولویت دوم منبع تأمین آب پس از نوشیدن آب قرار می‌گیرد.
میوه‌های تابستانی مثل: خربزه، هندوانه، خیار، گرمک، سیب، هلو، شلیل، انواع انگور و ... که حاوی درصد فراوانی آب هستند با وجود آنتی‌اکسیدان‌های طبیعی، به میزان خیلی زیادی اثر تخریب‌کنندگی گرما، دهیدراسیون و نور آفتاب بر پوست را جبران می‌کنند.
چند توصیه غذایی
مواد غذایی نظیر دانه‌های روغنی و مغزها به علت محتوای بالای ویتامین E موجود در آنها در محافظت پوست علیه اکسیدان‌ها که از عوامل اصلی تخریب بافت پوست هستند، نقش اساسی ایفا می‌کنند. اسیدهای چرب امگا-3 که در گردو، روغن کانولا، بذرکتان و ماهی‌های چرب و امگا-6 که در روغن زیتون، آفتابگردان و اکثر روغن‌های گیاهی دیگر یافت می‌شوند، در برطرف کردن چین و چروک پوست و مرطوب و جوان سازی پوست اهمیت زیادی دارند و جایگزین خوبی برای اسیدهای چرب اشباع می‌باشند. علاوه بر موارد گفته شده، مواد غذایی حاوی ویتامین C (انواع مرکبات و آب مرکبات، هویج، طالبی، خربزه، گوجه‌فرنگی و ...) و ویتامین A (جگر، گوشت، میوه‌ها و سبزی‌های زرد و نارنجی رنگ که حاوی بتاکاروتن، پیش‌ساز ویتامینA هستند)، آنتی‌اکسیدان‌های لیکوپن (در گوجه‌فرنگی، رب گوجه‌فرنگی، سس گوجه‌فرنگی، هندوانه و ... به مقدار فراوان یافت می‌شود)، آنتوسیانین (در میوه و سبزی‌های آبی و بنفش رنگ مانند تمشک و توت‌های آبی، انگور و...)، ترکیبات فنولیک (در چای و برخی میوه و سبزی‌ها مانند بادمجان، کشمش، برخی از انواع آلو و ...) هم می‌توانند به حفاظت از پوست در مقابل عوامل مخرب و پیرکننده کمک کنند. موادی که دارای فیبر هستند، انواع ژله‌ها و مواد غذایی که بافت ژله‌ای دارند مانند خاکشیر به دلیل توانایی در حفظ و نگهداری آب در بافت خود گزینه‌های مناسبی برای مصرف هستند.
توجه!!!
نور آفتاب با اینکه باعث آسیب به پوست می‌شود، ولی در عین حال منبع طبیعی برای تولید ویتامینD در زیر سطح پوست از کلسترول است. با توجه به اینکه مصرف منابع غذایی این ویتامین (ماهی‌های چرب، روغن جگر ماهی، زرده تخم مرغ و ...) در بین مردم خیلی رایج نیست، شاید حذف کامل اثر نور خورشید هم کار خیلی منطقی به نظر نرسد. قرار گرفتن 20-15 دقیقه در نور مستقیم آفتاب بطور روزانه نیاز بدن به ویتامین D را تأمین می‌کند، اما بیشتر از این مقدار، عوارض نور آفتاب را بر پوست کم‌کم ظاهر می‌كند.
اما نکته آخر...
برای افرادی که بخصوص در شهرهای بزرگ زندگی می‌کنند، به علت آلودگی هوا و وجود ذرات زیاد گردوغبار در هوا، مسأله تابش مستقیم و سوختگی‌های پوستی برخلاف تصور عامه زیاد متداول نیست، اما در مسافرت‌هایی که به خارج از شهرها صورت می‌گیرد و مخصوصاً در سفر به دامن طبیعت حتماً به نکات گفته شده برای حفظ طراوت و شادابی پوست توجه نمایید.
اما در مورد گرمی هوا و مساله دهیدراته شدن بدن حتماً در هر کجا که هستید به دریافت کافی مایعات توجه کنید. بهتر است که نوشیدن مایعات در حجم کم و دفعات بیشتر در طول روز صورت بگیرد و اینکه فرار از گرمای تابستان مساله خیلی سختی نیست، فقط نیازمند استفاده صحیح از مواهب طبیعی است که در این فصل به فراوانی یافت می‌شوند...
