به قلم : محمدرضا دژکام ؛ روانشناس ومشاور خانواده
تحریریه زندگی آنلاین: به طور کلی، افسردگی را در یک طبقه ی تشخیصی که اختلال های افسردگی نامیده می شود، شامل چهار اختلال می شود که بر اساس شدت و مدت با هم فرق دارند. شدیدترین افسردگی ها به عنوان اختلال افسردگی عمده طبقه بندی می شود، در حالی که مزمن ترین آنها ،اختلال افسردگی مداوم‌نامیده می شود. سومین اختلال افسردگی، اختلال کژتنظیمی خلقی ایذایی نامیده می شود که با خشم های انفجاری از لحاظ شدت و مدت با موقعیت متناسب نیستند ،مشخص می شود. چهارمین اختلال افسردگی، اختلال ملال است که در سالمندان رایج نیست. آنچه که باید مد نظر قرار داد این که در تجلی افسردگی سالمندان در مقایسه با بزرگسالان جوانتر،چند تفاوت اصولی وجود دارد. معمولا در افسردگی سالمندان نشانه های بالینی عاطفی مانند احساس غمگینی یا گناه کمتر، ولی نشانه های بالینی شناختی مانند شکایت از حافظه، کاستی های کارکرد های اجرایی،نشانه های بالینی جسمانی مانند خستگی و اختلال خواب و فقدان علاقه نسبت به فعالیت ها و زندگی بیشتر دیده می شود.
بیشتربخوانید:
راه های فاصله گرفتن سالمندان از افسردگی
میزان شیوع افسردگی در سالمندان
بر اساس پژوهش های روان شناختی صورت گرفته، سالمندانی که در ایالات متحده آمریکا در مجتمع مسکونی سالمندان زندگی می کنند، به طور کلی نرخ ۲ تا ۱۱ درصد را نشان می دهند. همچنین بر اساس همین گزارش میزان شیوع اضطراب و اختلال های اضطراب در این دامنه ی سنی دیده شده است.حدود نیمی از سالمندان مبتلا به افسردگی، افسردگی شان برای بار اول در سالمندی ( ۶۰ سالگی یا مسن تر) شروع شده است که افسردگی دیر _ آغاز نامیده می شود.
نظریه های آسیب شناسی
در سراسر طول عمر، افسردگی یک اختلال روانی با علت زیستی، روان شناختی و اجتماعی است. تعامل این سه عامل ،معمولا باعث افسردگی در سالمندان می شود.از جمله مدل های عوامل زیستی می توان به وراثت و کاستی های شیمیایی انتقال دهنده های خاصی در مغز اشاره کرد. اختلال های عصب شناختی، بیماری های عروق کرونری،داروها و بیماری های سوخت و ساز بدن در روند افسردگی سالمندان می توانند تاثیر گذار باشند. از جمله عوامل روان شناختی نیز می توان به موارد زیر اشاره کرد: از دست دادن نقش های اجتماعی، دوستان، اعضای خانواده، همسر یا عشق، قدرت کارکرد جسمانی، سوگ و....اما در مورد عوامل اجتماعی نیز باید به موارد زیر اشاره کرد: بازنشستگی، مرگ‌همسر، طلاق، تشخیص یک بیماری مزمن، .....اگر در مجموع بخواهیم‌به آنچه که اشاره شد نگاهی بیاندازیم باید به ۶ عنصر اصلی اشاره کنیم.
۱_ متغیرهای جمعیت شناختی
۲_ رویدادها و موفقیت های اولیه
۳_ رویدادها و موفقیت بعدی
۴_ یکپارچگی اجتماعی
۵_ عوامل آسیب پذیری و حفاظتی
۶_ عوامل برانگیزاننده و کوشش های کنار آیی
واضح است که اغلب سالمندان، رویداد های آخر عمر خود را بدون این که افسرده شوند، تجربه می کنند. یعنی اغلب سالمندان، به طور کلی قادر به کنار آیی موثر با چالش های فراوان پیری هستند.معمولا زمانی که منابع کنار آیی فرد به طور مزمن نامناسب باشد یا مغلوب فشار آوارها شده باشد، نشانه های بالینی اختلال افسردگی شکل می گیرند.
بیشتربخوانید:
بیماری های روانی در سالمندان
پیشگیری از افسردگی در سالمندان
کوشش های پیشگیرانه از افسردگی در سالمندان، می تواند ۳ هدف را دنبال کند.
۱_ اجتناب از شروع اولین افسردگی در دوران سالمندی،
۲_ پیشگیری از بازگشت افسردگی در سالمندانی که تاریخچه ی قبلی دارند ،
۳_ پیشگیری از عود بعد از درمان موفق افسردگی. هدف قرار دادن سالمندانی که در معرض خطر بالا برای افسردگی هستند، یک راهبرد مفید و موثر است. سایر کوشش های پیشگیرانه می تواند متوجه سالمندانی باشد که به دلیل بیماری پزشکی و پیامد های آن، سوگ، مسولیت های مراقبت از یک فرد بیمار، تنهایی که می تواند در معرض خطر ابتلا به افسردگی باشند.
رویکرد های درمانی افسردگی در سالمندان
در این مقوله باید به روش های دارو درمانی از جمله داروهای ضد افسردگی اشاره کرد. البته از ذکر نام داروها به دلیل مسائل اخلاقی و پزشکی معذوریم!
رویکرد دیگر درمانی، درمان شناختی رفتاری یا CBT است که معمولا به حفظ تبعیت دارویی و فعالیت منظم، سطوح خواب، شناسایی علائم و نشانه های بالینی اولیه ی هشدار دهنده ی عود، بهبود روابط و بهبود مشکل گشایی تاکید دارند و به مراجعان کمک می کنند تا برای درمان آسانتر بر مشکلات و چالش های پیش روی غلبه کنند.
توصیه های روان شناس
اگرچه افسردگی اختلالی است که بیشتر مردم آن را در دوران سالمندی امری تقریبا هنجار گونه می دانند، اما بایستی روش های پیشگیرانه را یاد بگیریم و نسبت به علائم و نشانه های بالینی جدی باشیم.یادمان باشد که افسردگی در سالمندان مقایسه با سایر اختلال های عصب شناختی و روان شناختی بیشتر و شیوع آن گسترده است.بنابراین شناخت کافی از اتفاقات این دوران می تواند تا حدودی راهگشای ما و شما عزیزان باشد.
