دكتر شهربانو مقصودنيا؛ فوق تخصص طب سالمندان
سرگیجه یكی از علل شایع مراجعه سالمندان به پزشك می‌باشد، به طوری كه 30 درصد افراد بالای 65 سال مواردی از آن را ذكر می‌كنند. علل بالقوه متعددی برای سرگیجه ذكر شده كه در جدول ذیل از نظر می‌گذرد.
علل سرگیجه در سالمندان
محیطی: سرگیجه وضعیتی حمله‌ای خوش‌خیم (شایع‌ترین علت) لابیرنتیت بیماری منیر
مركزی: ایسكمی عروق مغز تومورها مولتی پل اسكلروزیس (MS) بیماری پاركینسون بیماری مخچه‌ای
قلبی – عروقی: افت ارتو استاتیك فشارخون ازدیاد حساسیت سینوس كاروتید تنگی آئورت تنگی ایدیوپاتیك هایپرتروفیك ساب آئورتی آریتمی
سایكوژنیك: اضطراب افسردگی اختلالات سایكوسوماتیك (شبه جسمی) چند علتی
سایر علل
خونریزی حاد اسپوندیلوزیس گردنی نوروپاتی محیطی داروها ایدیوپاتیك
داروهایی كه عوارض جانبی سرگیجه دارند عبارتند از
ضدفشارخون‌ها، لیتیم، بنزودیازپین‌ها، نورولپتیك‌ها، آمینوگلیكوزیدها و ضدافسردگی‌ها. برای ارزیابی سرگیجه در مراقبت اولیه نیاز به گرفتن شرح حال كامل، معاینه فیزیكی و انجام تست‌های اختصاصی بر حسب مورد می‌باشد.
سوالات مهم برای تشخیص علت سرگیجه
- زمان شروع سرگیجه
- وجود سایر علائم شنوایی از قبیل وزوز گوش یا اختلال شنوایی
- وجود سایر علائم عصبی از قبیل ضعف، مشكلات تكلم یا دوبینی
- وجود الگویی خاص برای علائم
- داروهای در حال مصرف
پنج جزء برای معاینه مختصر سرگیجه
اندازه‌گیری فشار خون (نشسته، خوابیده و ایستاده)
معاینه گوش‌ها (با سنجش شنوایی پچ‌پچ و استفاده از اتوسكوپ)
معاینه قلبی (نبض و صداها)
معاینه وستیبولار (نیستاگموس)
معاینه نورولوژیك
الگوریتم ارزیابی سرگیجه
سری آزمایشهای استاندارد برای تشخیص علل سرگیجه موجود نیست و اگر معاینه بیمار نرمال بوده و علائم سنكوپ مشاهده نمی‌شود انجام آزمایشهای قلبی مثل هاتر مونتیور 24 ساعته یا اكو كاردیوگرافی، لزومی ندارند.
سی‌تی‌اسكن و MRI نیز جایگاهی ندارند مگر اینكه بخواهیم تومور یا ایسكمی مغزی را تشخیص دهیم. انجام اودیومتری زمانی است كه شكایتی از عملكرد شنوایی وجود داشته یا معاینه آن را ملزوم كند. اگر عامل را وستیبولار بدانیم به مشاوره تخصصی گوش و حلق و بینی برای آزمایشهای پیچیده‌تر نیاز می‌باشد.
به خاطر داشته باشید كه
1. هنوز هیچ دارویی به طور مستقیم روی سرگیجه اثر نگذاشته و اكثر داروها عوارض جانبی برای سالمند ایجاد می‌كنند مثل Meclizine و اثر آنتی كولینرژیكی آن (خشكی دهان، خستگی و اختلال ادراری).
2. قبل از تجویز آزمایش‌ها و تست‌ها بیمارتان را معاینه كرده و تاریخچه‌اش را بررسی نمایید.
3. تشخیص افت فشارخون اورتواستاتیك را به طور اصولی انجام دهید.
4. هر چند اكثر اوقات علل سرگیجه محیطی است اما سایر علل را نیز همیشه بررسی كنید.
