دكتر محمدرضا نوروزی؛ دكتر كیوان دادخواه
هماچوری به معنی وجود خون در ادرار می‌باشد. حضور بیش از سه گلبول قرمز در هر زمینه میكروسكوپی با درشت‌نمایی بالا، هماچوری به حساب می‌آید. هماچوری به روش‌های مختلفی دسته‌بندی می‌شود.
هماچوری واضح: در هماچوری واضح خون در ادرار دیده می‌شود و رنگ ادرار به رنگ قرمز درمی‌آید و حتی ممكن است در ادرار لخته‌های خون وجود داشته باشد.
هماچوری میكروسكوپی: در هماچوری میكروسكوپی رنگ ادرار تفاوتی نمی‌كند، ولی در بررسی میكروسكوپی بیش از سه گلبول قرمز در ادرار دیده می‌شود. از نظر بالینی وجود خون در ادرار، چه به صورت میكروسكوپی و چه به صورت واضح اهمیت دارد؛ ولی وجود هماچوری واضح احتمال یافتن پاتولوژی را افزایش می‌دهد.
در اغلب موارد هماچوری واضح پاتولوژی یافته می‌شود، ولی در هماچوری‌های خفیف میكروسكوپی اغلب پاتولوژی بالینی یافت نمی‌شود.
روش دیگر دسته‌بندی هماچوری تقسیم‌بندی بر اساس زمان وقوع در ادرار است كه می‌تواند به محل منشاء هماچوری دلالت داشته باشد. هماچوری ابتدایی كه نادرترین نوع بوده و اغلب به دلیل التهاب می‌باشد. قبل از شروع ادرار رخ می‌دهد و اغلب منشاء مجرای ادرار دارد.
در هماچوری كامل در تمامی ادرار خون وجود دارد كه نشانه منشاء مثانه به بالا می‌باشد و شایع‌ترین فرم هماچوری است. هماچوری انتهایی خونریزی در انتهای ادرار رخ می‌دهد و نشانه درگیری گردن مثانه و مجرای پروستاتیك است و زمانی رخ می‌دهد كه مجرای پروستاتیك برای تخلیه انتهای ادرار منقبض شود.
در بررسی هماچوری علاوه بر تعیین هماچوری واضح یا میكروسكوپی و زمان هماچوری، وجود درد و همچنین وجود لخته به‌خصوص لخته‌های به شكل كرم و منشاء تحتانی به جز موارد سیستیت كه همراه با درد مثانه به‌خصوص هنگام دفع می‌باشد، كمتر مطرح می‌گردد.
شكل لخته‌ها نیز حائز اهمیت است. رفع لخته بی‌شكل به احتمال زیاد مربوط به مثانه یا مجرای پروستاتیك است؛ در حالی كه لخته‌های طویل كرم‌مانند اغلب مربوط به دستگاه ادراری فوقانی می‌باشد.
هماچوری به هر شكلی از نظر بالینی اهمیت دارد و در بزرگسالان بایستی نشانه بدخیمی در نظر گرفته شود تا خلاف آن ثابت گردد.
هماچوری معمولا با مثبت شدن تست نواری ادرار تشخیص داده می‌شود. این تست زمانی مثبت می‌شود كه در ادرار گلبول قرمز، هموگلوبین یا میوگلوبین وجود داشته باشد.
گلبول قرمز موجود در ادرار در برخورد با نوار ادراری لیز شده و هموگلوبین آن باپروكسیداز ارگانیك نوار واكنش نشان داده و به صورت نقطه‌ای تغییر رنگ ایجاد می‌كند. در صورت وجود بیش از 250 گلبول قرمز در هر سی‌سی ادرار، این نقاط به یكدیگر پیوسته و ایجاد تغییر رنگ منطقه‌ای می‌كنند.
در صورت وجود هموگلوبین و یا میوگلوبین در ادرار رنگ نوار تست به صورت منطقه‌ای تغییر می‌كند، اما در آزمایش میكروسكوپی مستقیم گلبول قرمز مشاهده نمی‌شود.
تست نوار ادراری مثبت كاذب نیز دارد. ادرار غلیظ در اثر دهیدراتاسیون و یا ورزش با افزایش تعداد گلبول‌های قرمز ممكن است منجر به پاسخ مثبت كاذب گردد. آلودگی ادرار با خون قاعدگی نیز یكی از دلایل شایع هماچوری كاذب است.
شرایط دیگری هم ممكن است ادرار قرمزرنگ ایجاد كند كه افتراق آن از هماچوری اهمیت دارد. وجود هموگلوبین و میوگلوبین در اثر آسیب‌های عضلانی و لیزهای گلبولی می‌تواند ایجاد ادرار قرمزرنگ كند. استفاده از فنوتیازین‌ها و ریفامپین نیز به ادرار رنگ قرمز می‌دهد. مسمومیت با سرب و جیوه نیز ادرار را قرمز می‌كند...
برای خواندن بخش دوم- هماچوری- اینجا كلیك كنید.
