زندگی آنلاین؛ مجله اینترنتی سبک زندگی

دكتر علی‌اصغر پیوندی؛ متخصص گوش، حلق و بینی

در طول زندگی اكثر افراد حداقل چند بار دچار بوی بد دهان می‌شوند كه اغلب موارد موقتی بوده در طی چند ساعت و گاهی یك تا چند روز بعد برطرف می‌شود. اما بوی بد دهان در برخی از افراد به صورت مزمن و طولانی‌مدت باقی می‌ماند و موجب بر هم خوردن زندگی طبیعی آنها می‌شود.

بوی بد دهان ممكن است ذهنی (فقط خود بیمار درك كند) یا عینی (قابل درك به وسیله سایر افراد) باشد. موارد ذهنی بوی دهان ممكن است به دلیل اختلال حس چشایی (نسبت دادن طعم بد و ناخوشایند به بوی بد)، اختلال بویایی و یا مشكلات روانی (نوروز) باشد.

آنچه كه ما در اینجا مورد بحث قرار خواهیم داد، نوع عینی بوی بد دهان است. برای بوهای بد دهان می‌توان چهار منشاء در نظر گرفت: 1) دهانی، 2) نازوفارنكس، 3) دستگاه گوارش و 4) ریه‌ها.

1) بوی بد دهان با منشاء دهانی

عامل اكثر موارد بوی بد دهان، اختلالات و بیماری‌های دهان بوده كه شایع‌ترین علل آن عبارتند از: التهاب و عفونت لثه (Gingivitis) و بافت اطراف دندان (Periodontitis). در حالت طبیعی فلور غالب دهان را باكتری‌های گرم مثبت تشكیل می‌دهند اما در شرایط خاصی، باكتری‌های گرم منفی افزایش یافته شروع به تجزیه پروتئین‌ها و مصرف آمینواسیدها و در نهایت تولید تركیبات فرار سولفور (عمدتا سولفید هیدروژن و متیل مركاپلان) می‌كنند و این تركیبات باعث بوی بد دهان می‌شوند.

عوامل مستعد‌كننده و به‌وجود آورنده این حالت عبارتند از: افزایش PH دهان، كاهش ترشحات بزاقی، باقی ماندن ذرات غذائی در داخل دهان، كاهش كربوهیدرات مصرفی، ضعف سیستم ایمنی (از جمله مصرف كورتون‌ها) و ضایعات پاتولوژیك.

بهداشت نامناسب: عامل اصلی بیماری‌های لثه و پریودونت، بهداشت نامناسب دهان و دندان است. رعایت این مساله در بسیاری از موارد باعث از بین رفتن بوی بد دهان می‌شود. بار یا جرم زبان نیز می‌تواند موجب بوی بد دهان شود. لذا این گروه از افراد باید علاوه بر دندان‌ها، روی زبان خود را نیز با یك مسواك دارای پرز نرم، مسواك بزنند و بیشتر از غذاهای جامد استفاده كنند.

خشكی دهان (Xerostomia)

علل خشكی دهان بسیار زیاد است، به طور اجمالی می‌توان از این موارد نام برد: كم‌آبی (دهیدراتاسیون)، داروها (ضدافسردگی، آرامبخش‌ها، آنتی‌هیستامین‌ها و داروهای ضد فشار خون و قلبی)، تنفس دهانی، پیری، كم‌خونی، كمبود ویتامین، استرس‌های روحی، بیماری‌های التهابی غدد بزاقی، تابش اشعه به سر و گردن، بیماری‌های متابولیك و دیابت.

2- بوی بد دهان با منشاء نازوفارنكس

علل نازوفارنكس نیز تقریبا با همان مكانیسم ذكر شده در علل دهانی باعث ایجاد بوی بد دهان می‌شوند كه سر دسته آنها «سینوزیت» است. از سایر علل می‌توان از «جسم خارجی بینی (كلا انسداد منافذ و وستیبول‌های بینی)، رینیت آتروفیك، التهاب مزمن لوزه (تونسیلیت مزمن) و ضایعات تومورای» نام برد.

نكته: یكی از روش‌های ساده (اما نه چندان دقیق) افتراق علل دهانی بوی بد دهان از علل نازوفارنكس، بررسی منشاء بو است. برای این منظور كافی است بیمار یك مرتبه با دهان بسته و بار دیگر (با گرفتن بینی بازدم كند. تغییر بو در هر یك از حالات فوق مطرح‌‌كننده وجود اختلال در همان ناحیه است اما اگر در هر دو حالت تغییری در بوی دهان به‌وجود نیامد باید به فكر علل سیستمیك (ریوی) و یا گوارشی بود. در بسیاری از موارد چند عامل برای بوی بد دهان وجود دارد و نباید به دنبال یك علت واحد گشت...