زندگی آنلاین؛ مجله اینترنتی سبک زندگی

دكتر سارا كاشانچی؛ دندانپزشك عضو مركز تحقیقات علوم دندانپزشكی

ژنژیو استوماتیت هرپتیك حاد

بیماری است كه توسط ویروس herpes simplex به وجود می‌آید و اكثر اوقات در سنین 3-1 سالگی تظاهر می‌كند. بی‌اشتهایی از علایم آن است. ظرف 24 ساعت دهان زخم و دردناك می‌شود. دمای بدن بالا رفته و غدد لنفاوی تحت فكی متورم و حساس می‌شوند.

ورودی لثه و مخاط دهان مخصوصا زیر زبان وروم كام سخت و نرم وزیكول‌هایی به قطر 3-4 میلی‌متر تشكیل می‌شوند. خیلی زود وزیكول‌ها تركیده، زخم كم‌عمق و دردناكی از خود باقی می‌گذارند. مارجین‌های لثه ملتهب می‌شوند. این ضایعات در عرض 10 روز خودبه‌خود بهبود می‌یابند.

درمان

1-‌ به والدین بیمار اطمینان بدهید كه بیماری خود به خود بهبود می‌یابد. توصیه كنید كه از غذای نرم و سرد به جای غذای گرم استفاده كند و مایعات زیاد مصرف نماید.

2-‌ هر چند به درمان بیشتر نیازی ندارد، اما ممكن است یك یا چند روش زیر به كار رود.

الف: استعمال موضعی در زخم‌ها

(1)‌ پماد Idoxuridine: حاوی 1/0 درصد Idoxuridine، كه ماده ضد ویروسی موثر در مقابل هرپس سمپلكس است.

(2) Carboxy methyl cellulose به صورت خمیر ژلاتین (orabase): خمیری است كه به غشاء مخاطی دهان چسبیده و با پوشاندن زخم درد را تسكین می‌دهد.

(3)‌ خمیر دندان (Bonjela choline salicylate و «Teejel»): حاوی ماده ضد درد و ضدالتهاب در ماده زمینه‌ای (Base) است كه به مخاط دهان می‌چسبند. این تركیبات باید با دقت چند بار در روز به‌وسیله پنبه به كار برده شوند. این كار به نظر بسیاری والدین دشوار یا غیرممكن است.

ب:‌ دهان‌شویه

دهان‌شویه تتراسیكلین (Tetracycline mirtune) حاوی 125 میلی‌گرم تتراسیكلین كلراید در 5 میلی‌لیتراست. این محلول باید چند بار در روز و هر بار 3-2 دقیقه در دهان نگه داشته شود. اطفال قادر به چنین كاری نیستند.

عفونت‌های باكتریال ژنژیویت نكروتیك اولسراتیو حاد (A.N.U.G)

A.N.U.G در ارتباط با باسیل فوزیفورم Borrelia uincendii است. این بیماری در بچه‌های زیر 16 سال (به‌جز كودكان كشورهای عقب‌افتاده) نادر است. در بیشتر موارد التهاب لثه‌ای حاد در بچه‌ها توسط ویروس herpes simplex ایجاد می‌شود. A.N.U.G در اوایل بلوغ شایع‌تر است و تعدادی از عوامل مستعدكننده A.N.U.G مورد توجه قرار گرفته‌اند كه شامل فشارهای روحی، تحریكات موضعی به سبب بهداشت ضعیف دندان، جرم یا لبه‌های ناصاف پركردگی‌ها است. بیماری با تخریب سریع پاپی بین دندانی و تشكیل زخم‌های خاكستری رنگی كه به بیرون سر باز كرده مشخص می‌شود. این وضعیت ممكن است محدود به یك پاپی باشد اما در موارد شدید علاوه بر پاپی هر دو ناحیه لثه آزاد و چسبنده مبتلا می‌شود و ممكن است با بوی بد دهان مشخص شوند.

درمان

1-‌ در صورت امكان بدون ایجاد درد، جرم و Debnis را از لبه‌های لثه به آرامی به‌وسیله جرم‌گیری (Scaling) بردارید و با محلول پراكسیدهیدروژن شست‌وشو دهید.

2-‌ قرص‌ Metronidazole یك قرص mg200 را سه بار در روز به مدت سه روز تجویز نمایید. metronidazole مخصوصا در مقابل میكروب‌های بی‌هوازی عمل كرده و از طرف دیگر فلور معمولی دهان را به هم نمی‌زند. اگرچه metronidazole در انگلستان زیاد مصرف می‌شود با این وجود پنی‌سیلین هم در معالجه A.N.U.G با آن برابری می‌كنند.

پنی‌سیلین ممكن است در كودكان كوچك، عقب‌افتاده كه از خوردن قرص خودداری می‌كنند به صورت شربت تجویز شود. شربت پنی‌سیلین (B.P.C) كه حاوی 250 میلی‌گرم Phenoxymethyl Penicillin در 5 میلی‌لیتر است. مقدار تجویز آن 5 میلی‌لیتر هر 6 ساعت به مدت 5 روز است.

metronidazoleعموما به سبب عدم ایجاد انواع باكتری‌های مقاوم به پنی‌سیلین ترجیح داده می‌شود.

3-‌ پس از یك هفته وقتی كه مرحله حاد برطرف شد اقدام به جرم‌گیری كرده و برای افزایش سرعت كار از دستگاه اولتراسونیك استفاده كنید.

4-‌ به بیمار دستورهای كامل بهداشت دهان بدهید. برای جلوگیری از عود آن نیاز به بهداشت دهان در حد استاندارد و قابل قبول است.

Herpes labialis

به دنبال عفونت تب‌خالی اولیه، در بدن بین ویروس و آنتی‌بادی‌ها تعادلی برقرار می شود. اگر این تعادل توسط سرماخوردگی، تب یا عوامل دیگر بهم بخورد ضایعات ثانویه ظاهر می‌شوند كه به صورت وزیكول‌های كوچك در اطراف ورمیلیون لب تشكیل می‌شوند.

بعد وزیكول‌های بزرگ‌شده، تركیده به وسیله پوسته خشكی پوشانده می‌شود و بدون ایجاد اسكار)جای زخم) ظرف 10 روز التیام می‌یابند.

درمان

اگرچه این زخم‌ها خودبه‌خود بهبود می‌یابند، معهذا به كار بردن پماد آسیكوویر هنگامی كه تازه وزیكول‌ها تشكیل شده‌اند مفید خواهد بود.

Herpangina

هرپانژینا توسط ویروس كوكساكی گروه A به وجود می‌آید. این بیماری در نوزادان و اطفال با تب و گلودرد ظاهر می‌شود. بچه 5-3 روز بیمار است.وزیكول‌ها شبیه وزیكول‌های تب‌خال اولیه در گلو و روی كام نرم ظاهر شده، می‌تركند و به زخم‌های كوچك تبدیل می‌شوند.

هرچند پراكندگی وزیكول‌ها در اینجا با هرپس متفاوت است، اساسا وزیكول‌ها محدود به گلو هستند و لثه مبتلا نمی‌شود. بهبودی سریعا ظرف 4-3 روز صورت می‌گیرد.

درمان

معالجه خاصی به جز اطمینان دادن به والدین و تجویز غذای نرم با مایعات كافی ضرورت ندارد.

بیماری دست- پا- دهان

این بیماری توسط یك نوع از ویروس كوكساكی- A ایجاد می‌شود و عموما بچه‌های دبستانی را مبتلا می‌كند. هر چند بچه ممكن است احساس ناخوشی نكند ولی ممكن است مختصری تب داشته باشد. شكایت اصلی بیمار وجود دانه‌های سرخی روی دست و پاهاست.

در دهان زخم‌های كوچك پراكنده روی مخاط دهان وجود دارند، ولیكن وزیكولی وجود ندارد، لثه گرفتار نیست. جوش‌ها و زخم‌های دهان ظرف یك هفته ناپدید می‌شوند.

درمان

نیازی به درمان نیست، ولی اگر زخم‌ها دردناكند ممكن است با خمیر ژلاتین Carboxymethyl Cellulose یا خمیردندان helene salicylate درمان شوند.