آزواسپرمی چه نوع عارضه ای است و چه پیامدهایی در بردارد پزشکان برای درمان آن چه توصیه هایی به مبتلایان می کنند.
دکتر محمدرضا صفرینژاد: براساس آمار، حدود ۱۰ تا ۱۵ درصد زوجها نابارور هستند و علت ناباروری در ۵۰ درصد موارد، مربوط به زنان و ۵۰ درصد بقیه مربوط به مردان است.از طرفی، علت ناباروری مردان اختلال در کمیت یا کیفیت اسپرمهاست.متاسفانه در تعدادی از مردان نابارور تعداد اسپرمها صفر است که به آن آزواسپرمی گفته میشود.
این مردان نیاز به اقدامات تشخیصی و درمانی خاص دارند و بسیاری از آنها نیز با اقدامات درمانی مناسب بچهدار میشوند.طبق تعریف سازمان بهداشت جهانی برای اینکه یک مرد قدرت باروری داشته باشد، خصوصیات آزمایش تجزیه منی وی بایداین گونه باشد :حداقل تعداد اسپرمها ۲۰ میلیون در یک میلیلیتر منی باشد.
حداقل ۵۰ درصد اسپرمها شکل طبیعی داشته باشند.حداقل ۳۰ درصد اسپرمها حرکت پیش رونده سریع و رو به جلو داشته باشند.همه بیماران مرد مبتلا به آزواسپرمی (تعداد اسپرم صفر) نابارور مطلق نیستند و عدهای از آنها را میتوان درمان کرد.
بیشتربخوانید:
روش های طبیعی تقویت اسپرم
تقویت قوای جنسی با گیاهان دارویی
چگونگی آزواسپرمی و درمان آن
به این ترتیب حتی با روش طبیعی بچه دار میشوند.یک درصد مردان و ۲۰ درصد مردان نابارور مبتلا به آزواسپرمی هستند؛ یعنی از هر پنج مرد نابارور، یک نفر آزواسپرمی دارد که به سه گروه بزرگ تقسیم میشود؛ علل قبل از بیضه، علل بیضهای و علل بعد از بیضه.
علل قبل از بیضه تولید هورمون مردانه (تستوسترون) نداشتن اسپرم
تحت کنترل هورمون LH و تولید اسپرم تحت کنترل هورمون FSH است و هر دو هورمون از غده هیپوفیز ترشح میشوند.اگر بنا به هر دلیل، غده هیپوفیز هورمون FSH ترشح نکند، مرد مبتلا به کاهش تعداد اسپرم و در مواردی مبتلا به آزواسپرمی میشود.در این بیماران اگر این هورمون را تجویز کنیم، بیضهها شروع به تولید اسپرم خواهند کرد.
البته هورمون تستوسترون اثر مهاری بر غده هیپوفیز دارد و اگر در فردی که به آن نیاز ندارد تزریق شود، نهتنها سبب مهار هیپوفیز و ایجاد آزواسپرمی میشود بلکه در درازمدت سبب تحلیل رفتن بیضهها (آتروفی بیضه) خواهد شد.این همان اتفاقی است که در ورزشکاران و افرادی میافتد که برای بدنسازی از هورمون تستوسترون استفاده میکنند.
بیشتربخوانید:
علل ناباروری در زنان و مردان چیست؟
علل بیضهای نداشتن اسپرم
در علل بیضهای به علت بیماری خود بیضه اسپرم تولید نمیشود! مثلا اگر بیضه دچار عفونت اریونی شود، تحلیل میرود و از بین میرود و اگر دوطرفه باشد، فرد مبتلا دچار آزواسپرمی خواهد شد.سایر علل که سبب آسیب به تولید اسپرم توسط بیضهها میشود، عبارتند از: پرتودرمانی، شیمیدرمانی، استفاده از بعضی داروها و ضربه به بیضهها. فهرست این بیماریها بسیار طولانی است و گاه با تجویز دارو میتوان تولید اسپرم را تحریک کرد.
علل بعد بیضهای نداشتن اسپرم
وقتی اسپرم در بیضه تولید شد، باید توسط راههای منی بر از بیضه خارج شود.هر گونه انسداد در این راهها سبب میشود اسپرم داخل بیضه بماند و نتواند خارج شود و تعداد اسپرم مایع منی صفر خواهد بود.در بررسی مردی که با آزواسپرمی به پزشک مراجعه کرده،
اولین قدم آن است که تشخیص داده شود آزواسپرمی انسدادی است یا غیرانسدادی، چون درمان آنها متفاوت است.علل قبل از بیضه و علل بیضهای سبب آزواسپرمی غیرانسدادی، اما علل پس از بیضه سبب آزواسپرمی انسدادی میشود.*جراح و متخصص بیماریهای کلیه و مجاری ادراری
در مرحله اول باید تشخیص داد آیا بیمار واقعا آزواسپرمی دارد یا نه و ثانیا آزواسپرمی از کدام نوع است. علل قبل از بیضه و بعد از بیضه معمولا قابل درمان هستند، ولی علل بیضوی معمولا قابل درمان نیستند. در ضمن باید مشخص کنیم آیا آزواسپرمی بیمار انسدادی است یا غیر انسدادی. برای تشخیص به برررسیهای پیچیده نیاز است ولی به طور خلاصه از مجموع روشهای زیر برای تشخیص استفاده میشود:
• اخذ شرح حال که خیلی مهم است، شغل بیمار، داروهایی که مصرف میکند یا مصرف کرده است و مصرف مواد مخدر مثلا ماری جوانا میتواند سبب آزواسپرمی شود.
• معاینه بیمار و بررسیهای آزمایشگاهی. در حال حاضر بررسیهای آزمایشگاهی دقیقی وجود دارد که در تشخیص آزواسپرمی و علل آن میتواند کمک کننده باشد.
• بررسیهای رادیولوژیک که میتواند هر گونه ضایعه در لولههای منی بر و کیسهها را نشان دهد.
برای باردار شدن همانقدر که تخمک آزاد شده زن ضروری است اسپرم مرد نیز نیاز است علت آزواسپرمی که بیماری کمبود اسپرم در مردان است شاید ارثی و شاید تحت تاثیر عوامل بسیار زیادی است که باید بررسی شود این بیماری بیماری کمبود اسپرم است که مشکلات بسیار زیادی را برای مرد به وجود می آورد و گاهی اوقات او را به یک مرد نابارور تبدیل می کند که باید درمان شود . جزئیات بیشتر درباره این خبر را در پرشین وی بخوانید
بیشتر بخوانید:
ناباروری در میان مردان ایرانی ؛ از علت تا درمان
بررسی علت آزواسپرمی
متاسفانه در تعدادی از مردان نابارور تعداد اسپرمها صفر است که به آن آزواسپرمی گفته میشود.این مردان نیاز به اقدامات تشخیصی و درمانی خاصی دارند و بسیاری از آنها نیز با اقدامات درمانی مناسب بچهدار میشوند.بد نیست بدانید اسپرمی که در بیضه تولید میشود از دو لوله اصلی عبور میکند.ابتدا وارد لولهای به نام اپیدیدیم میشود که در انتها به لوله منی برمیگردد.
این لوله در انتها وارد مجرای انزالی میشود که منی را به داخل مجرای ادرار میریزد.انسداد در هر کدام از قسمتهای فوق سبب آزواسپرمی خواهد شد و یکی از علل شایع آن عفونت اپیدیدیم است که اغلب عفونت بیضه تشخیص داده میشود.
بیماری دیگری که سبب آزواسپرمی انسدادی میشود، فقدان مادرزادی لولههای منی بر است.در بعضی افراد به طور مادرزادی هر دو لوله منی بر وجود ندارد.با معاینه براحتی میتوان این موضوع را تشخیص داد.
نکات طلایی تشخیص علت نداشتن اسپرم
ـ یک درصد مردان دچار فقدان اسپرم (آزواسپرمی) و ۲۰ درصد مردان نابارور دارای آزواسپرمی هستند.
ـ آزواسپرمی به دو دسته بزرگ انسدادی و غیرانسدادی تقسیم میشود.
ـ آزواسپرمی دلیل بر این نیست که بیمار مطلقا نمیتواند صاحب فرزند شود.
ـ بسیاری از بیماران مبتلا به آزواسپرمی میتوانند صاحب فرزند شوند.
ـ مردی که قبلا پدر شده هم ممکن است بر اثر مواجهه با مواد شیمیایی، مصرف دارو، مصرف مواد مخدر و بسیاری علل دیگر مبتلا به آزواسپرمی شود.
در مرحله اول باید تشخیص داد آیا بیمار واقعا آزواسپرمی دارد یا نه و ثانیا آزواسپرمی از کدام نوع است.علل قبل از بیضه و بعد از بیضه معمولا قابل درمان هستند، ولی علل بیضوی معمولا قابل درمان نیستند.در ضمن باید مشخص کنیم آیا آزواسپرمی بیمار انسدادی است یا غیرانسدادی.برای تشخیص به بررسیهای پیچیده نیاز است؛ اما به طور خلاصه از مجموع روشهای زیر برای تشخیص استفاده میشود
اخذ شرح حال که خیلی مهم است؛ شغل بیمار، داروهایی که مصرف میکند یا مصرف کرده است و مصرف مواد مخدر (مثلا ماری جوانا میتواند سبب آزواسپرمی شود).
معاینه بیمار و بررسیهای آزمایشگاهی: در حال حاضر بررسیهای آزمایشگاهی دقیقی وجود دارد که در تشخیص آزواسپرمی و علل آن میتواند کمککننده باشد.
بررسیهای رادیولوژیک: میتواند هر گونه ضایعه در لولههای منی بر و کیسهها را نشان دهد.
نمونهبرداری (بیوپسی) از بیضهها: در فردی که آزواسپرمی انسدادی دارد در نمونهبرداری از بیضهها مشخص میشود بیضهها اسپرم تولید میکنند.
برای درمان آزواسپرمی روشهای متعددی وجود دارد، ولی به طور کلی از دو روش دارو درمانی و جراحی استفاده میشود.در بسیاری از موارد قابل درمان، نمیتوان کیفیت اسپرم را آنقدر بهبود بخشید که حاملگی طبیعی اتفاق بیفتد؛ ولی بیمار آنقدر اسپرم خواهد داشت که برای حاملگی از روشهای لقاح مصنوعی استفاده کرد.