دكتر محمدجعفر فره‌وش؛ فوق تخصص گوارش و كبد
كبد عضو بسیار مهم و حیاتی در بدن می‌باشد. ساختن بسیاری از پروتئین‌ها، فاكتورهای انعقادی، دفع مواد سمی مانند آمونیاك و بیلی‌روبین كه مسئول تجزیه پروتئین‌ها و گلبول‌های قرمز ، تجزیه و دفع بسیاری از هورمون‌ها و ذخیره‌سازی گلیكوژن و انرژی و مواد دیگر از اعمال مهم كبد می‌باشد. در صورت برداشتن كبد از بدن یا تخریب كامل آن فرد در طی 24 ساعت از بین می‌رود.
سیروز بیماری مشهور كبد می‌باشد كه در اثر بسیاری از بیماری‌های مزمن كبد ایجاد می‌شود. بافت سالم و نرم كبدی با نسج فیبروز و كلاژن سفت شده و ندول‌های ناشی از بازسازی سلول‌های باقیمانده به صورت دایره آناتومی،ساختار كبد را تغییر داده و كبد به عضو سخت و با سطح ناصاف در می‌آید. علل عمده آن در انسان الكلیسم، هپاتیت‌های B ، C و كبد چرب (ناشی از افزایش وزن و دیابت) می‌باشد.
درمان‌های داروئی
درمان‌های دارویی در هپاتیت B و C در كنترل و عدم جلوگیری از پیشرفت بیماری مؤثر می‌باشد. در نهایت در صورت عدم كنترل علائم برخی از بیماران به پیوند كبد پیدا می‌كنند، كه امروزه در دو مركز یكی در تهران و شیراز به خوبی انجام می‌شود. پیوند كبد از بیماران مرگ مغزی و یا از خویشاوندان نزدیك آنان (كه روش دشوارتری می‌باشد) انجام می‌شود.
امروزه با پیوند كبد بیماران قادر به ادامه حیات و فعالیت می‌باشند. با توجه به اضافه وزن و زندگی ماشینی كبد چرب غیرالكلی در سال‌های آینده به صورت لیست سیروز كبدی خواهد رسید، كه عوارض متعدد و هزینه‌های بسیاری را به جوامع بشری تحمیل خواهد كرد، از این‌رو برنامه‌های جدی برای كاهش وزن و كنترل چاقی در اولویت‌های بهداشتی بسیاری از كشورها قرار می‌گیرد.
اختلالات عملكرد كبد
در اثر اختلال عملكرد سلول‌های كبد، فرد دچار بی‌اشتهایی، لاغری، ضعف و كاهش وزن، آتروفی عضلات، اختلالات هورمونی در مردان به صورت بزرگی سینه‌ها و در زنان با اختلالات سیكل قاعدگی، كاهش باروری و ریزش مو ایجاد می‌شود. تجمع مایع اضافه در بدن در حفره شكم بنام آسیت موجب برآمدگی شكم بیماران می‌شود. تورم پا و اختلالات انعقادی به صورت كبودی ساق پا و در محل تزریق دیده می‌شود.
آنسفالوپاتی یا اختلالات عصبی و هوشیاری به صورت اختلال ریتم خواب و اختلالات شخصیتی و خلق و خو و در نهایت خواب آلودگی و كُما در اثر افزایش آمونیاك بدن كه در حالت عادی در كبد به اوره تبدیل می‌شود در مغز بیماران موجب این حالت می‌شود، كه درمان آن كاهش مصرف پروتئین و درمان علت‌های دیگر آن مانند خونریزی و مصرف دارو می‌باشد.
خونریزی‌های گوارشی كه بیشتر در اثر خونریزی از واریس مری می‌باشد. از علل مرگ و میر مهم در این بیماران می‌باشد كه درمان آن درمان‌های دارویی و گذاشتن باندهای لاستیكی بر روی واریس‌ها از طریق آندوسكوپ می‌باشند. در این بیماران علاوه بر تغذیه مناسب و استراحت كاهش مصرف نمك و مایعات به كاهش تورم و آسیت شكم كمك می‌كند.
