به قلم : دکتر سعید یزدان خواه - متخصص قلب و عروق و فوق تخصص آنژیوپلاستی
تحریریه زندگی آنلاین : اکوکاردیوگرافی با استفاده از امواج صوتی تصاویری از قلب شما تهیه می‌کند. پزشک می‌تواند از تصاویر اکوکاردیوگرافی برای شناسایی بیماری‌های قلبی شما استفاده کند.اکوی قلب به پزشک اجازه می‌دهد تا ضربان قلب و پمپاژ کردن خون توسط قلب را مشاهده کند. بسته به این‌که پزشک شما چه اطلاعاتی لازم دارد، ممکن است برای شما یکی از انواع اکوکاردیوگرافی درخواست شود.
انواع اکوی قلب
بسته به این‌که پزشک شما چه اطلاعاتی لازم دارد، ممکن است یکی از انواع اکوهای زیر برای شما درخواست شود:
اکوی قلب از روی قفسه سینه (ترنس توراسیک)
این نوع از اکوی قلب ، استاندارد و بدون تهاجم است. متخصص ژلی را روی قفسه سینه شما می‌مالد و بعدازآن یک دستگاهی به اسم ترنسدیوسر را محکم روی پوست شما قرار می‌دهد. هدف آن است که امواج فراصوت از طریق قفسه سینه شما به قلبتان برسد. ترنسدیوسر پژواک امواج صوت از قلب شمارا ضبط می‌کند. یک رایانه پژواک را به یک عکس متحرک روی نمایشگر تبدیل می‌کند. اگر قلب شما یا دنده‌هایتان نما را مسدود کنند، ممکن است نیاز باشد مقدار کمی مایع (عامل کنتراست) درون وریدی برای شما تزریق شود که وضوح ساختارهای قلب شمارا برای نمایش بیشتر کند و عکس را بهبود ببخشد.
بیشتر بخوانید:
تپش قلب در بارداری
تپش قلب را جدی بگیرید
اکوی قلب از طریق مری
اگر به دست آوردن تصاویر شفاف از قلب شما به‌وسیله‌ی اکوی قلب استاندارد، سخت باشد یا اگر نیاز باشد که قلب و دریچه‌های آن را با جزییات بیشتری ببینند، ممکن است پزشک شما یک اکوی از راه مری درخواست کند.
طی این فرآیند، یک لوله‌ی انعطاف‌پذیر که ترنسدیوسر را در برمی‌گیرد از طریق گلو به درون مری شما فرستاده می‌شود، مری لوله‌ای است که دهان شمارا به معده‌تان متصل می‌کند. در این حالت ترنسدیوسر می‌تواند یک موقعیت مستقیم داشته باشد و تصاویری با جزئیات بیشتر از قلب شما تهیه کند. پزشک گلوی شمارا بی‌حس می‌کند و داروهایی به شما می‌دهد که به شما کمک می‌کند در طول فرآیند آرامش خود را حفظ کنید.
اکوی قلب داپلر
زمانی که امواج صوتی از سلول های خونی که از قلب و عروق خونی شما می‌گذرند پرش می‌کنند، حالت صدا تغییر می‌کند. این تغییر (سیگنال دوپلر) می‌تواند به پزشک شما کمک کند که سرعت و
تکنیک دوپلر در بیشتر اکوهای روی قفسه سینه و از راه مری استفاده می‌شود و این‌ها می‌توانند برای ارزیابی مشکلات جریان خون و فشارخون درون شریان‌های قلبی شما استفاده شوند، چیزی که ممکن است امواج فراصوت سنتی قادر به تشخیص آن نباشند. بعضی‌اوقات جریان خون‌روی نمایشگر به‌صورت رنگی نشان داده می‌شود تا پزشک به‌دقت هرگونه مشکل را مشخص کند.
تست ورزش
بعضی از مشکلات قلبی، به‌خصوص آن‌هایی که شریان‌های کرونری را درگیر کرده‌اند، فقط در هنگام فعالیت جسمی اتفاق می‌افتند. برای تست ورزش، امواج فراصوت تصاویری از قلب شما قبل و فوراً بعد از پیاده‌روی تردمیل یا دوچرخه‌سواری روی دوچرخه ایستا می‌گیرد. اگر شما قادر به ورزش نباشید، ممکن است دارویی به شما تزریق کنند تا قلب شمارا مانند زمان ورزش وادار به فعالیت کند.
بیشتربخوانید:
با این سه روش می‌توانید تپش قلبتان را کنترل کنید
خطرات اکوکاردیوگرافی
انجام اکوی قلبی استاندار از روی قفسه سینه هیچ خطری ندارد. ممکن است شما در هنگام برداشتن الکترودهایی که روی قفسه سینه‌تان در طی فرآیند قرارگرفته بودند کمی احساس ناراحتی کنید، چیزی شبیه به کندن چسب زخم. اگر اکوکاردیوگرافی از طریق مری انجام دهید، ممکن است گلوی شما تا چند ساعت بعدازآن زخم باشد. به ندرت ممکن است لوله باعث ایجاد خراش‌هایی در گلوی شما شود. مقدار اکسیژن خون شما در طی فرآیند بررسی می‌شود تا هرگونه مشکلات تنفسی که ممکن است در اثر داروهای آرام‌بخش ایجاد شود بررسی گردد. در هنگام تست ورزش، ممکن است یک بی‌نظمی موقت در ضربان قلب ایجاد شود.
چگونه برای آزمایش اکوکاردیوگرافی آماده شوم؟
برای اکوکاردیوگرام استاندارد از روی سینه آماده‌سازی خاصی نیاز نیست. شما می‌تواند غذا بخورید، نوشیدنی بنوشید و داروهای خود را استفاده کنید.اگر شما تست ورزش یا اکوی قلبی از طریق مری داشته باشید پزشک از شما می‌خواهد که چند ساعت قبل از این کار چیزی نخورید. اگر در عمل بلع مشکل‌دارید، به پزشک خود اطلاع دهید، زیرا ممکن است تصمیم او برای انجام اکوکاردیوگرافی از طریق مری را تغییر دهد.اگر در هنگام تست ورزش روی تردمیل راه می‌روید، از کفش مناسب و راحت استفاده کنید. اگر اکوی قلب از طریق مری داشتید، نمی‌توانید بعدازآن رانندگی کنید و دلیل آن داروهای آرام‌بخشی هستند که برای شما استفاده می‌شوند.
چه انتظاری از اکوکاردیوگرافی داشته باشید؟
در هنگام فرآیند
اکوی قلب می‌تواند در مطب پزشک و یا در بیمارستان انجام شود. بعد از بیرون آوردن لباس‌های بالاتنه خود، روی تخت یا میز معاینه می‌خوابید. فرد متخصص وصله‌هایی (الکترود) به بدن شما می‌چسباند تا به تشخیص و ارزیابی جریان الکتریکی قلب شما کمک کند.
در هنگام اکوکاردیوگرام فرد متخصص نور فضا را کم می‌کند تا تصویر را بهتر روی نمایشگر مشاهده کند. فرد متخصص ژلی را روی سینه شما می‌مالد تا انتقال امواج صوتی را بهبود ببخشد و هوای بین پوست شما و ترنسدیوسر را حذف کند. متخصص ترنسدیوسر را روی قفسه سینه شما عقب و جلو خواهد کرد. امواج صوتی یک تصویر از قلب شمارا روی نمایشگر پدید می‌آورند، و این تصویر برای مرور پزشک ضبط خواهند شد. شما ممکن است یک‌صدای ضربان دار بشنوید “ششش” امواج فراصوتی که از جریان خون درون قلب شما ضبط می‌شود.
اگر اکو مری داشتید، گلوی شما به‌وسیله‌ی یک اسپری یا ژل بی‌حس‌کننده بی‌حس می‌شود تا عبور ترنسدیوسر به گلوی شمارا راحت‌تر کند. ممکن است به شما داروی آرام‌بخش بدهند تا آرام باشید.
بیشتر اکوکاردیوگرافی‌ها کمتر از یک ساعت طول می‌کشند، اما زمان این کار کاملاً وابسته به شرایط شما می‌باشد. در هنگام اکو مری ، ممکن است از شما خواسته شود از راه خاصی نفس بکشید یا روی پهلوی چپ خود بخوابید. بعضی‌اوقات باید ترنسدیوسر محکم به قفسه سینه شما فشار داده شود. ممکن است این کار کمی ناراحت کننده باشد، اما این کار به متخصص کمک می‌کند تا بهترین تصاویر را از قلب شما بگیرد.
بعد از فرآیند معمولاً، بعد از اکوکاردیوگرافی می‌توانید به کارهای روزمره خود برسید. اگر اکوی قلب شما طبیعی بود، آزمایش‌های بیشتری نیاز نیست. اگر نتایج نگران‌کننده بودند، ممکن است به یک متخصص قلب مربوط به مشکلتان فرستاده شوید. درمان وابسته به نتایج اکوکاردیوگرافی و نشانه‌های شما است. ممکن است نیاز باشد که چند ماه بعد دوباره اکوکاردیوگرافی را تکرار کنید یا آزمایش‌های دیگری انجام دهید، مثل توپوگرافی قلبی، سی‌تی‌اسکن یا آنژیوگرام قلبی.
بیشتربخوانید:
ضربان قلب در زمان استراحت چقدر اهمیت دارد؟
نتایج حاصل از انجام اکوی قلب
پزشک به دنبال دریچه‌ها و حفرات قلبی سالم می‌گردد، همان‌گونه که به دنبال تپش قلب طبیعی است. اطلاعات به‌دست‌آمده از اکوی قلب ممکن است موضوعات زیر را نشان دهد:
اندازه قلب
ضعف یا آسیب به دریچه‌های قلبی، فشارخون بالا، یا دیگر بیماری‌هایی که می‌توانند باعث بزرگ شدن حفرات قلبی شما یا نازک شدن غیرطبیعی دیواره قلب شما شوند. پزشک می‌تواند از آزمایش اکوی قلب برای تعیین نیازهای درمان یا ارزیابی تأثیر درمان استفاده کند.
قدرت پمپ کردن
اکوکاردیوگرافی می‌تواند به پزشک شما کمک کند تا قدرت پمپ کردن قلب را اندازه‌گیری کند. اندازه‌گیری تخصصی شامل نسبت خونی که در هر تپش از قلب پمپ شده به خونی که در بطن وجود داشته (کسر خروجی) یا مقدار خونی که توسط قلب در مدت یک دقیقه پمپ شده (پرونده قلبی) می‌باشد. اگر قلب شما نتواند مقدار کافی که بدن شما به آن نیاز دارد را پمپ کند، ممکن است به بروز علائم نارسایی قلبی ختم شود.
بیشتربخوانید:
آسیب به ماهیچه قلبی
در هنگام اکوکاردیوگرام پزشک می‌تواند تمام قسمت‌های دیواره قلبی را ارزیابی کند، این دیواره‌ها در پمپ کردن طبیعی قلب مشارکت دارند. قسمتی از قلب که حرکت ضعیفی دارد ممکن است در هنگام حمله قلبی یا به دلیل اکسیژن‌رسانی خیلی کم آسیب‌دیده باشد. این موضوع می‌تواند بیانگر بیماری‌های کرونری قلبی یا بعضی از بیماری‌های مختلف قلبی باشد.
مشکلات دریچه‌ای
اکوکاردیوگرام حرکت دریچه‌های قلبی در هنگام تپش قلب را نشان می‌دهد. پزشک می‌تواند مشخص کند که آیا دریچه در هنگام خون‌گیری به‌اندازه کافی باز می‌شود یا بعدازآن برای جلوگیری از برگشت خون کاملاً بسته می‌شود یا خیر.
نقایص قلبی
خیلی از نقایص قلبی می‌توانند با اکوکاردیوگرافی مشخص شوند، این مشکلات شامل نقایص حفرات قلبی، ارتباط غیرطبیعی بین قلب و عروق خونی بزرگ و نقایص قلبی پیچیده که در هنگام تولد خود را بروز می‌دهند هستند. همچنین اکوی قلب می‌تواند برای ارزیابی قلب جنین در رحم مادر و قبل از تولد استفاده شود.
