تحریریه پزشك امروز
خون از مایعی به نام پلاسما و یاختههای شناور آن که توسط مغز استخوان تولید می‌شود، تشکیل شده است. مغز استخوان ماده ای نرم و اسفنجی شکل است که داخل استخوان‌ها وجود دارد. این ماده حاوی یاخته‌هایی است که سلول مادر یا پایه نامیده می‌شود و وظیفه آنها تولید یاختههای خونی است.
سرطان خون (لوسمی) نوعی بیماری پیشرونده و بدخیم اعضای خونساز بدن است که با تکثیر و تکامل ناقص گویچههای سفید خون و پیش‌سازهای آن در خون و مغز استخوان ایجاد می‌شود.
لوسمی یا لوکمی (leukemia)
این واژه لاتین به معنای «خون سفید» است كه فرآیند تکثیر، خونسازی و ایمنی طبیعی بدن را مختل میکند. اجتماع این یاختههای سرطانی در خارج از مغز استخوان، موجب تشکیل توده‌هایی در اندام‌های حیاتی بدن، نظیر مغز و یا بزرگ شدن غده‌های لنفاوی، طحال، کبد و ناهنجاری عملکرد اندام‌های حیاتی بدن می‌شود.
لوسمی شایع ترین سرطان اطفال در جهان است.
لوسمی از نظر وسعت، شدت و سرعت پیشرفت بیماری، به دو دسته حاد و مزمن تقسیم می‌شود. لوسمی حاد، رشد سریع همراه با تعداد زیادی گویچههای سفید نارس است و فاصله زمانی بین شروع بیماری و گسترش آن بسیار کوتاه می‌باشد.
لوسمی مزمن، رشد آهسته، همراه با تعداد بیشتری از یاختههای سرطانی بالغ تر است و مدت زیادی تا بروز علائم بالینی آن طول می‌كشد.
علائم هشداردهنده سرطان خون (لوسمی)
- احساس ناخوشی عمومی
- تظاهر لکه‌های دانه‌اناری زیرجلدی پوست (petechiae)
- لخته یا منعقد نشدن خون در پی ایجاد زخم یا بریدگی
- ضعف و خستگی مفرط
- عفونت‌های مکرر و عود آنها
- دردهای استخوان و مفاصل
- تنگی نفس در اثر فعالیت
- تب و لرز و نشانه‌های شبیه سرماخوردگی
- رنگ‌‌پریدگی پیشرونده
- تورم و بزرگی حجم غده‌های لنفاوی، طحال و کبد
- احساس سیری و بی‌اشتهایی
- کم‌خونی
- خواب‌آلودگی
- خونریزی مکرر بینی
- تورم و خونریزی لثه‌ها
- ضعف و لاغری ممتد
علاوه بر نشانه‌های فوق، ممکن است عوارضی در بیمار ظاهر شود که به اجتماع یاخته‌ها و سرایت سرطان به اندام‌های دیگر بدن مربوط باشد. در چنین مواردی بیمار از سردرد، حالت تهوع و استفراغ، کاهش سطح هوشیاری، تشنج، دید دوبینی، فلج اعصاب مغز، عدم حفظ تعادل، تورم در ناحیه گردن و صورت شکایت میکند.
سبب‌شناسی: سرطان زایی لوسمی
بیماری لوسمی یک فرایند پویاست که توسط متغیرهای ناشناخته و مستقل متعددی موجب تغییرات مولکولی یاخته شده و منجر به تداخل در سیستم تکثیر یاختههای مغز استخوان می‌شود. عامل مستعد و پیشتاز در تظاهر لوسمی، مانند هر سرطان دیگر، به هم خوردن نظم تقسیم یاخته‌‌‌ای است. طبق تحقیقات آماری و بالینی، روند بدخیمی بیماری لوسمی به عوامل زیر بستگی دارد:
جنس: لوسمی در مردان بیشتر تظاهر میکند.
سابقه قبلی: ابتلا به برخی بیماری‌های خونی و یا سابقه قبلی سرطان احتمال بروز این بیماری را بیشتر می‌كند.
عوامل ژنتیکی و استعداد میزبان: عوامل ژنتیکی، از جمله نقایصی در کروموزوم‌ها و انتقال ژن معیوب نیز در ابتلا به این بیماری نقش دارند.
تشعشع: افرادی که در معرض تابش اشعه‌های یونیزه و یا هسته‌ای و سرطانزا قرار دارند، بیشتر در معرض ابتلا به این بیماری می‌باشند.
اعتیاد به دخانیات
آلاینده‌های موجود در هوای محیط زیست و محل کار (مواد یونیزه ، مواد صنعتی و شیمیایی سمی مانند بنزین و مشتقات آن)
نارسایی مکانیسم ایمنی طبیعی بدن
سن: در میان بزرگسالان، استعداد ابتلا به لوسمی با افزایش سن ارتباط مستقیم دارد. افراد بالای ۵۵ سال باید بیشتر مراقب علائم هشداردهنده این بیماری باشند.
روش‌های غربالگری لوسمی
با توجه به وضیعت عمومی سلامت فرد، بررسی‌های تشخیص لوسمی ممکن است شامل موارد زیر باشد:
آزمایش خون: در شرایط طبیعی، گویچههای سفید بالغ در خون محیطی یافت میشوند، ولی زمانی که گویچههای سفید نارس که باید در مغز استخوان وجود داشته باشند، به مقدار زیادی وارد خون محیطی میشوند، عمدتا می‌تواند نشانه سرطان‌های خون (لوسمی) باشد. آزمایش خون و شمارش و بررسی یاختههای شناور خون، اولین گام جهت تشخیص لوسمی است...
برای خواندن بخش دوم- سرطان خون چیست- اینجا كلیك كنید.
برای خواندن بخش سوم- سرطان خون چیست- اینجا كلیك كنید.
