زندگی آنلاین؛ مجله اینترنتی سبک زندگی

ورتا چمانی 

آه چه کسی دامن شهرزاد را گرفت؟

هرچند بازداشت ناگهانی محمد امامی‌‌تهیه کننده سریال «شهرزاد» در تابستان سال قبل این گمانه را شکل داد که تولید فصل دوم منتفی است و این سریال دیگر روی پای نخواهد ایستاد اما گروه تولید علیرغم همه هجمه‌‌ها و انتقاداتی که بخاطر شایعات مربوط به دلایل بازداشت تهیه کننده و ربط آن با ماجرای سوءاستفاده در صندوق ذخیره فرهنگیان وجود داشت کار خود را ادامه دادند.

اصرار دست اندرکاران تولید «شهرزاد» و به خصوص حسن فتحی کارگردان سریال برای ادامه تولید فصل دوم موجبات آن را فراهم کرد که کار علیرغم یکی دو وقفه ناگهانی، پیش برود و مدتی بعد از آزادی تهیه کننده در اواخر خردادماه امسال بود که توزیع فصل دوم آغاز شد.

عرضه فصل دوم در چند قسمت ابتدایی با اقبال فراوان مخاطبان همراه بود به خصوص که در این قسمت‌ها عاشقانه‌‌های شهرزاد و فرهاد روایت می‌‌شد و مخاطبان پیگیر فصل اول سریال برای خاطره بازی هم که شده نسخه‌های اصلی را خریداری کردند.

آمار فروش آنلاین قسمت‌های ابتدایی هم به شدت بالا بود و این یک امتیاز بود برای توزیع کننده فیلم مؤسسه تصویرگستر پاسارگاد که یک سامانه اختصاصی با نام «لوتوس پلی» را هم برای عرضه محصولات خویش فراهم کرده بود. 

 چرا نشد آنچه باید بشود؟ 

حسن فتحی برای «شهرزاد 2» کم نگذاشته بود؛ هم بازیگران تازه ای را در نقش‌های مختلف وارد کار کرده بود و هم سعی کرده بود رنگ و لعاب گریم‌ها و طراحی‌های لباس، چشم‌نوازی خود را داشته باشند. چهره‌هایی همچون رویا نونهالی، امیر جعفری، رضا کیانیان و آتنه فقیه نصیری از جمله سرشناسانی بودند که وارد فصل دوم شدند

و کافی بود مخاطب، عکسهای آنها با گریمهایی اغراق آمیز را در تصویر یا روی جلد سریال ببیند تا کنجکاو شود برای خرید نسخه اصلی.

اما این همه آن چیزی نبود که فتحی برای غنابخشی به محصولی که باید تا 15 قسمت مخاطبان را به دنبال خود می‌‌کشید نیاز داشت.

او بیش از همه نیاز داشت به بالا رفتن بار دراماتیک فصل دوم و هرچند همچنان نغمه ثمینی فیلمنامه نویس فصل اول کنارش بود اما به دلایل مختلف نتوانست جذابیت لازم را برای فصل دوم ایجاد کند.

شاید همان حواشی حین تولید و اخبار مدام درباره تعطیلی کار به دلیل بازداشت تهیه کننده بود که باعث شده بود هیچ‌کدام از عوامل و از جمله نویسندگان تمرکز لازم برای امتداد دادن به داستان را نداشته باشند.

برای همین است که کلی شخصیت به داستان وارد می‌شود اما قلاب داستانی که لازمه ارتباط گیری آنها با مخاطب است در سریال قرار داده نشد و نتیجتا آن که حتی تکان دهنده ترین اتفاقات پیش روی شخصیت‌ها چنان که باید ملموس به نظر نمی‌رسد.

*ای کاش یک نیروی تازه‌نفس به گروه نویسندگان اضافه می‌شد 

بهترین راه برای نوآوری در آثاری که دنباله‌دار می‌‌شوند تزریق نویسندگانی تازه به گروه سناریست‌هاست تا به واسطه ایده‌‌های تازه‌ای که این نویسندگان دارند داستان برای مخاطب جذابتر روایت شود.

 حسن فتحی هم می‌‌توانست با قرار دادن یک نویسنده جوان و البته مشرف به فضای داستانی «شهرزاد» در گروه نویسندگان، قوت درام فصل دوم را بالاتر ببرد اما از آنجا که در این ملک کمتر پیش می‌‌آید نویسندگان شریکی را برای خلق خود قبول کنند این اتفاق نیفتاد و درام «شهرزاد 2» هرچه به قسمت‌های پایانی نزدیک‌تر شد درصد جذابیتش کم و کمتر شد.

داستان پردازی هنری است که پیشتر از حسن فتحی در بسیاری از کارهای تلویزیونی‌اش از «پهلوانان نمی‌‌میرند» و «مدار صفر درجه» که آثاری تاریخی بودند تا «زمانه» که محصولی معاصر بود دیده بودیم و اصلا یکی از دلایل شهرت فتحی همین توانایی بالا در داستان پردازی با ریتم پویا و پرتعلیق است.

نغمه ثمینی هم نویسنده ایست که حتی با همان «شهرزاد 1» نشان داده بود می‌توان حداقل در گونه ملودرام‌های عاشقانه رویش حساب باز کرد.

اما این دو نفر باید می‌‌دانستند جذب مخاطب در فصل دوم بیش از هر چیز نیاز دارد به بیرون آمدن از پیله تشویق و تحسین‌های قبل. آنها باید ایمان می‌‌آوردند که به اینکه فصل دوم یک سریال یعنی سرآغازی تازه برای جلب مخاطب و نمی‌‌شود

به لطف موفقیت فصل اول، یک سریال 15 قسمتی تازه ساخت! اینکه چقدر از این ندانستن ناشی از بحران دوران تولید و همان ماجرای بازداشت بوده مشخص نیست اما این را می‌‌دانیم که «شهرزد 2» حتی یک سوم توانایی داستان پردازی فتحی را هم بروز نمی‌‌دهد.

ایکاش فتحی، فتح بابی می‌‌کرد در مسیر سریال سازی ایرانی و با جذب نویسندگانی باانرژی‌تر و سرحال تر اسباب تغییر مسیر داستانی «شهرزاد 2» را به گونه‌ای جذاب و حتی پرتعلیق‌تر از فصل اول ایجاد می‌کرد اما افسوس که این اتفاق نیفتاد.  

*ای کاش با شخصیت‌پردازی کامل‌تری روبرو بودیم

«شهرزاد 2» شخصیت‌هایی داشت که خلق داستانک‌های جذاب برای آنها-البته داستانک‌هایی در امتداد داستان اصلی- به بالا رفتن درصد مخاطب پسندی سریال منجر می‌‌شد اما شخصیت‌های بدون داستانک فقط و فقط اسباب کنجکاوی اولیه مخاطب را رقم زدند و نتوانستند کمک‌رسان فتحی در به سرمنزل مقصود رساندن فصل دوم باشند.

خلق شخصیت ساده‌ترین راه برای امتداد دادن به داستانهایی است که بناست وارد مسیر دنباله سازی شوند؛ از سریال‌هایی مثل «فرار از زندان» و «بازی تاج و تخت» گرفته تا نمونه‌های وطنی خودمان «اخراجی‌ها» و «نهنگ عنبر» اولین راه برای ایجاد منطق دنباله سازی همین خلق شخصیت و فرستادن آنها به دل درام است اما آیا صرف خلق شخصیت می‌‌تواند نجات دهنده داستان باشد. مطمئنا خیر.

شخصیت نیاز دارد به ماجراهای پیرامونش؛ ماجراهایی که در درجه اول استدلالی قطعی درباره حضورشان در سریال را ایجاد کنند و در درجه دوم بخشی از بار داستانی را برای لذت مخاطب فراهم کنند. متأسفیم که شخصیت‌های «شهرزاد 2» حتی مهمترین آنها که «عمه بلقیس» باشد این ماجراها را نداشتند.

چرایش را باید به همان خلأ داستانی نسبت داد. وقتی داستانی نیست شخصیت چه می‌‌تواند بشود جز تیپی که دست و پا می‌‌زند برای دیده شدن.

*ایکاش طراحی صحنه جامع‌تری صورت می‌گرفت 

طراحی صحنه فصل دوم «شهرزاد» از دیگر نقاط ضعف آن بود. هرچقدر که فضای داستانی حول و حوش کودتای 28 مرداد 32 به واسطه لوکیشن‌های تهران قدیم در شهرک سینمایی غزالی به درک بالاتر داستان فصل اول کمک کرده بود اما تهرانی که در سالهای بعد از کودتا در حال پوست انداختن است به واسطه خلأ طراحی صحنه‌های بیرونی چنان که باید عنصر زمان را در جایگاه موثری در درام تداعی نکرد.

فتحی اگر کمی‌‌ وقت می‌‌گذاشت و بخشی از هزینه تولید را صرف بازسازی تهران در مسیر مدرنیته شدن قرار می‌داد هم کمکی کرده بود به افزایش دامنه صحنه‌آرایی شهرک غزالی و هم اینکه سریال خودش در فصل دوم و بعدتر فصل سوم به لحاظ بصری زیباتر می‌‌شد اما چه افسوس که ساده‌ترین کار انتخاب شد؛ یعنی بسنده کردن به همان لوکیشن‌های مانده از دوران علی حاتمی‌‌ و محصور کردن کاراکترها به لوکیشن‌های داخلی و پیشبرد داستان با دیالوگ. 

*امید به فصل سوم

علیرغم همه کمبودهای فصل دوم «شهرزاد» همچنان برندی است که می‌تواند پتانسیلی خوب برای امتداد تا انتهای فصل سوم داشته باشد اما بهتر آن است که ایرادات موجود در فصل دوم علنا از فصل سوم رخت بربندد.

فصل سوم «شهرزاد» چون پایان این سه‌گانه است به شدت نیاز دارد به شروعی تکان دهنده و از آن مهمتر نقطه عطفی که سریال را به یک پایان‌بندی مانا برساند.

حسن فتحی حین تولید فصل سوم استرس‌های مربوط به فصل دوم را ندارد و همین مسأله می‌‌تواند امیدواری مخاطبان را به بالا رفتن کیفیت فصل سوم بیشتر و بیشتر کند.