به قلم :زیبا محمد‌خانلو ؛ کارشناس ارشد مامایی ؛ مشاور شیردهی انجمن علمی ترویج تغذیه با شیرمادر ایران
shiremadar@yahoo.com
تحریریه زندگی آنلاین : می‌توان علل امتناع شیرخوار را در هر سنی به سه دسته تقسیم کرد:
علل مربوط به شیرخوار
مربوط به مادر
علل مربوط به تولید شیر.
مواردی که به شیرخوار مربوط می‌شود
عفونت‌های تنفسی دستگاه فوقانی
که به علت گرفتگی بینی، مکیدن و بلعیدن شیرخوار سبب درد می‌شود. چکاندن قطره کلرور سدیم در بینی و دادن مسکن‌های ساده مثل استامینوفن درد را تسکین داده، همچنین مرطوب‌کننده‌های هوا ممکن است به رفع گرفتگی بینی کمک نماید. گاهی امتناع شیرخوار از گرفتن پستان در جریان سرماخوردگی، باعث تشخیص اتفاقی انحراف تیغه بینی می‌شود.
بیشتربخوانید:
از شیر گرفتن به درخواست خود شیرخوار
دندان در آوردن
علاوه بر دادن مسکن‌های ساده، گذاشتن پشت یک قاشق سرد یا گاهی جویدن دندان‌گیرهای پلاستیکی قبل از شیر خوردن یا ماساژ ملایم لثه با انگشت تمیز، درد شیرخوار را کاهش می‌دهد.
هوای گرم
احتمال دارد شیرخوار به علت گرما از شیر خوردن امتناع نماید، ولی در محل خنک و یا شب‌ها شیر بخورد. باید حرارت بدن شیرخوار را کنترل و او را در درجه حرارت مناسب نگهداری نمود.
ترس
واکنش مادر به گاز گرفتن شیرخوار ممکن است سبب ترسیدن او و در نتیجه امتناع از گرفتن پستان باشد.
سایر موارد
خواب‌آلودگی زیاد، بی‌قراری ناشی از مصرف داروها و برفک یا تبخال دهان شیرخوار هم از علل امتناع از گرفتن پستان هستند که در این موارد باید به پزشک مراجعه نمود.
اعتصاب شیرخوار به شیر نخوردن: گرچه قبل از 9 ماهگی شایع نیست، ولی اگر شیرخوار ناگهان از پستان مادر رویگردان شده و به گرفتن پستان تمایل نشان ندهد، همه روش‌های ممکن برای تشویق او به دوباره شیر خوردن باید به کار رود. گاهی هم نتیجه نمی‌دهد و احتمال دارد منجر به قطع کامل شیر خوردن شود.
بیشتربخوانید:
شیرمادر یکتا و بی رقیب
مواردی که به مادر مربوط می‌شود
بیماری مادر و مصرف برخی داروها
که اغلب سبب کاهش تولید شیر، مهار واکنش جهش شیر و یا تغییر مزه شیر می‌شود. اگر یک پستان مادر عفونی شود، ممکن است شیرخوار از شیر خوردن از همان پستان به علت تغییر مزه شیر امتناع کند و یا به دلیل مصرف برخی داروها توسط مادر، هر دو پستان را نگیرد.
قرص‌های ضد بارداری خوراکی
قرص‌های ترکیبی و به ندرت قرص‌های حاوی پروژسترون تنها، همچنین بارداری مجدد احتمال دارد تولید شیر مادر را کاهش داده و مزه شیر را تغییر دهد. تخمک‌گذاری یا عادت ماهیانه نیز گاهی به علت تغییر مزه شیر (شور شدن شیر) سبب امتناع شیرخوار از گرفتن پستان می‌شود.
استفاده مادر از عطر، صابون، ادکلن یا کرم‌های مختلف
همچنین عرق کردن زیاد مادر، شنا کردن در استخر با آب کلردار یا آب دریا همچنین تغییر در ظاهر مادر مثل رنگ کردن مو، عینک زدن یا تغییر در آرایش معمولی ممکن است سبب ناراحتی شیرخوار شده و پستان مادر را نگیرد.
برخی غذاهای مورد مصرف مادران
بعضی از شیرخواران به تغییر مزه شیر حساس هستند و ممکن است از گرفتن پستان امتناع نمایند.
سیگار کشیدن مادر، ورزش‌های طولانی و سنگین قبل از شیر دادن و یا مصرف زیاد نوشیدنی‌های دارای کافئین
مانند نوشابه‌ها، چای و قهوه می‌توانند سبب امتناع شیرخوار از گرفتن پستان شوند.
بیشتربخوانید:
ذخیره کردن شیر
مواردی که به تولید شیر مربوط می‌شود
تولید کم یا کاهش موقتی شیر
در این صورت شیرخوار ممکن است از گرفتن پستان امتناع کند که برای افزایش تولید شیر باید تلاش نمود.
آهسته بودن جهش شیر (رگ کردن پستان)
شیرخوار شروع به مکیدن شیر می‌کند، ولی به علت دریافت کم شیر خسته شده و از گرفتن پستان امتناع می‌نماید. در این موارد می‌توان شیر را کمی در دهان شیرخوار دوشید تا وقتی که شیر جهش پیدا کند. آن‌گاه پستان را به دهان او گذاشت. رگ کردن پستان قبل از تغذیه شیرخوار را می‌توان با روش‌هایی مانند نوشیدن آب یا یک نوشیدنی گرم، گوش دادن به موسیقی آرام و یا نشستن در محل همیشگی شیر دادن، شرطی نمود.
سریع بودن جهش شیر
شیرخوار ممکن است به علت عدم توانایی در برابر آن، پیش‌دستی کرده و از گرفتن پستان امتناع نماید. در این مورد هم مادر می‌تواند شیرش را کمی بدوشد و سپس شیرخوار را به پستان بگذارد و یا دقایقی قبل از شروع شیر دادن وی را تا حد امکان بدون لباس روی سینه‌هایش قرار دهد و با نگاه کردن، صحبت کردن ملایم، بوییدن، بوسیدن و یا لمس کردن او محبت و توجه خود را نشان داده و او را به گرفتن پستان علاقه‌مند کند.
برای رفع این مشکل چه باید کرد؟
در درجه اول باید علت امتناع را با توجه به علل گفته شده تعیین و در رفع آن اقدام نمود. علیرغم اقدامات لازم، در صورتی که شیرخوار در گرفتن پستان مادر سرسختی نشان دهد و یا امتناع نماید، روش‌های زیر به مادران توصیه می‌شود:
در زمانی که شیرخوار هنوز زیاد گرسنه نیست و یا وقتی که خواب‌آلود است (درست قبل از بیدار شدن یا موقع به خواب رفتن) به او شیر بدهید.
قبل از تلاش برای شیر دادن، شیرخوار را با آواز خواندن، تکان ملایم دادن یا ماساژ دادن بر روی پستان‌های عریان خود قرار دهید.
ابتدا شیرتان را به روی لب‌های شیرخوار بدوشید و سپس پستان را به داخل دهان او بلغزانید.
می‌توانید مقداری از شیرتان را بدوشید و با قطره‌چکان شیر دوشیده شده را روی پستان بریزید تا به صورت قطره قطره وارد دهان وی شود. این کار ممکن است شیرخوار را آرام کند و او را چسبیده به پستان نگهدارد و به تداوم مکیدن تشویق نماید.
اگر کودک پستان را می‌گیرد، ولی آن را نگه نمی‌دارد، می‌توانید از Nursing supplement استفاده کنید و اگر پستان را نمی‌گیرد به روش Finger Feeding (یعنی تغذیه از طریق انگشت با بستن لوله بینی – معده به انگشت) او را تغذیه کنید تا از شیر مادر محروم نشود.
وضعیت‌های مختلف شیردهی از جمله: ایستاده شیر دادن، تکان دادن وی پس از چسباندن به پستان، شیر دادن در حمام گرم و ... را نیز می‌توانید امتحان کنید.
به خاطر داشته باشید که گرسنه نگه داشتن کودکی که پستان را نمی‌گیرد، کار درستی نیست، زیرا علاوه بر اینکه ممکن است دچار کم‌آبی شود، چون انرژی مناسب را نیز دریافت نمی‌کند، به تدریج ضعیف‌تر شده و قدرت گرفتن پستان و مکیدن آن را از دست می‌دهد.
