به قلم : ساناز حشمتی‌پور- کارشناس علوم تربیتی ؛ نویسنده کودک و نوجوان ؛ مربی مهارت های زندگی
تحریریه زندگی آنلاین : کتابخوان و اهل مطالعه بودن از جمله ویژگی‌هایی است که همه ما دوست داریم آن را داشته باشیم، البته امروزه با وجود فضای مجازی و سرگرمی‌ها و دنیای رنگارنگ آن در ذهن افراد بی‌مهری‌ها و کم‌لطفی‌ها به کتاب و کتابخوانی بیشتر شده است، ولی از آنجایی که نمی‌توان نقش پررنگ کتاب را در آموزش و آگاهی انکار کرد، مطالعه و کتابخوانی نیز خود را به روز کرده‌اند و با کتاب‌های الکترونیکی و صوتی مسیر جدیدی به روی خوانندگان کتاب گشوده است. درست است که این موارد جای کتاب کاغذی که در دستان‌مان می‌گیریم را نمی‌گیرد و حق مطلب را ادا نمی‌کند، اما مزیت‌هایی نیز دارد؛ اول اینکه کتاب‌مان همیشه در گوشی و همراه‌مان است و هر کجا که خواستیم می‌توانیم مطالعه کنیم و این ما را تا حد زیادی اغنا می‌کند و دوم اینکه عادت پسندیده کتابخوانی را به جای چرخ زدن در فضای مجازی جایگزین می‌کند. امروزه کتاب و کتابخوانی تا حدودی نیز دچار جنبه نمایشی شده تا حدی که می‌بینیم کتاب‌های دکوری برای تزئین منزل جای خود را به کتابخانه‌های واقعی داده‌اند و معرفی کتاب توسط افرادی که شاید روزانه یک ساعت هم مطالعه نمی‌کنند، جنبه نمایشی و خودنمایی پیدا کرده است. اما اگر به کتاب خواندن به عنوان یک مهارت نگاه کنیم، این مهارت نیز مانند سایر مهارت‌ها نیاز به یادگیری و تمرین دارد. مهارت کتابخوانی نیز فقط با آموزش به کودکان میسر نیست، بلکه باید والدین در این امر الگو باشند و کودکان علاوه بر آموزش با الگو قرار دادن پدر و مادر در این امر این مهارت را بهتر می‌آموزند. در مهارت کتابخوانی انتخاب درست کتاب، مطالعه دقیق و مفهومی، زمان مطالعه و موارد این چنینی در مطالعه بسیار مهم هستند. به خاطر داشته باشیم مطالعه برای فرزندان‌مان باید به دلخواه آن‌ها و به انتخاب خودشان باشد و اصلا از روی ترس و اجبار نباشد تا نتیجه عکس نداشته باشد. مهارت کتابخوانی اصول و قواعدی دارد که حفظ آن اصول باعث می‌شود نتیجه مطلوب بگیریم. در کتابخوانی باید کتاب با شرایط سنی و حس لذت‌بخشی خواندن آن کتاب همراه باشد. مسلما اگر کودک ما علاقه‌ای به محتوای کتاب نداشته باشد، از مطالعه دلسرد می‌شود و هیجانی برای آن ندارد.
بیشتربخوانید:
روش های کتاب خوان کردن کودک
چگونه کودکانی کتابخوان داشته باشیم؟
برای نهادینه کردن یک مهارت در فرزندان‌مان علاوه بر آموزش باید خودمان الگوی خوبی باشیم تا فرزندان‌مان بیاموزند. مسلما اگر فرزندان‌مان کتاب را در دست ما ببیند به این امر تشویق می‌شوند.
برای داشتن کودک کتابخوان
در شروع آموزش این مهارت به فرزندان از سخنان پندآموز، نصیحت و سخنان کلیشه‌ای پرهیز شود.
سعی کنید اولین کتاب‌هایی که برای فرزندتان انتخاب میکنید، قصه‌ها و داستان‌های کوتاه با تصاویر جذاب باشد و اگر محتوای آن برای کودکان طنز باشد، بهتر است.
هیچ‌گاه فرزندتان را با خواندن زیاد کتاب و یا انتخاب زمان نامناسب برای مطالعه خسته و دلزده نکنید.
مطالعه و خواندن کتاب را از سنین پایین و با داستان‌های مناسب با رده سنی خودشان شروع کنید و تا هفت سالگی که قادر به خواندن نیستند، هر روز و در زمان مشخصی قسمت کوتاهی از کتاب را برایشان بخوانید. کتاب‌های گروه سنی (الف) برای سنین 3 الی 8 سال مناسب هستند.
بعد از ورود به دبستان و زمانی که بچه‌ها خواندن را فراگرفته‌اند، آن‌ها را همراهی کنید تا خودشان روزانه یک صفحه مطالعه کنند. در سنین دبستان، کتاب‌های گروه سنی (الف) و (ب) مناسب هستند.
برای انتخاب کتاب از کودکان کمک بگیرید و آن‌ها را همراه خودتان به کتابفروشی ببرید و اجازه بدهید آن‌ها غرق تصاویر و دنیای کتاب شوند.
نشانک بسازید. برای داخل کتاب یک نشانه زیبا به شکل حیوانات یا اشکال زیبا بسازید و تا هر جایی که خواندید نشانه بزارید تا کودک‌تان با مطالعه هر روز پیشرفت را ببیند و تشویق شود.
فرزندتان را با هدیه کوچک و تشویق و گردش‌های مورد علاقه مثل باغ وحش و شهر بازی در ازای خواندن هر کتاب، مشتاق‌تر کنید.
برای اینکه مطالعه کودک‌تان عمیق‌تر شود و کودک از مطالعه خسته نشود، جرقه‌هایی در ذهن او بزنید. از متن کتاب از او بپرسید. بپرسید دوست دارد جای کدام شخصیت داستان باشد یا اگر جای آن شخص بود، چه کار می‌کرد. از کلمات جدیدی که یاد گرفته، بپرسید.
در سنین پایین سعی کنید کتاب را بیشتر به زبان گفتاری یا همان محاوره بخوانید که کودکان دقیق‌تر متوجه شوند و از خواندن کتاب خسته نشوند.
در گوشه‌ای قابل دسترس در منزل کتابخانه‌ای کوچک درست کنید و هر قفسه‌اش را به یکی از اعضا اختصاص دهید تا بتوانند در اوقات فراغت سراغ کتاب خواندن بروند.
بیشتربخوانید:
معرفی کتاب های کودک و نوجوان
چرا کودکان را تشویق به مطالعه کنیم؟
اولین نکته اینکه اهمیت کتابخوانی بر هیچ کس پوشیده نیست و تاثیر آن در سطح آگاهی افراد قابل تامل است.
کودکان ما با خواندن کتاب تجربه می‌آموزند، گویی که خود در آن داستان بودند و درس گرفتند. این موضوع در مقایسه کودکانی که اهل مطالعه هستند با سایر کودکان، کاملا ملموس است.
کودکانی که مطالعه می‌کنند، دایره لغات گسترده‌تری نسبت به همسالان خود دارند، بنابراین در مهارت گفتاری و برقراری ارتباط موثرتر عمل می‌کنند.
کودکان اهل مطالعه می‌آموزند که در اوقات فراغت خود با مطالعه سرگرم شوند و کمتر دچار آسیب‌های اجتماعی و مشکلات شوند.
آموزش در کتاب چون از راه غیر مستقیم است، بیشتر در ناخوداگاه کودکان نفوذ می‌کند و آموزش موثرتر و دقیق‌تری به آن‌ها می‌دهد.
در نهایت کتاب خواندن مغز کودکان‌مان را پویا کرده و تمرکز و حواس آن‌ها را تقویت می‌کند و آن‌ها را برای درس خواندن و علم‌اندوزی آماده‌تر می‌سازد. همچنین زمینه اهل مطالعه بودن آن‌ها را فراهم می‌آورد.
بیشتربخوانید:
ایده هایی برای چیدمان کتاب در اتاق کودک
