اعظم حاجی یوسفی : بنیانگذار خیریه کودکان نیکوکار موعود ایرانیان
تحریریه زندگی آنلاین : درس خواندن، یادگیری و برخورداری از مهارت‌های اجتماعی از موضوعات مهمی است که به طور مستقیم بر آینده کودکان تاثیر می‌گذارد. 2 سال است که مدارس به دلیل شیوع کرونا در کشور تعطیل شده و بچه‌ها به صورت آنلاین درس می‌خوانند، اما امسال زمزمه‌های بازگشایی مدارس به دلیل واکسیناسیون همگانی به گوش می‌رسد، اما با بازگشایی مجدد مدارس این امکان وجود دارد که والدین درگیر مشکلات جدیدی شوند.
یکی از این موارد، کاهش انگیزه تحصیل دانش‌آموزان می‌باشد
مشکلات کرونا و دانش‌آموزان تنها به تعطیلی مدارس ختم نمی‌شود. سیستم جدید و نامانوس آموزش مجازی باعث پایین آمدن کیفیت نسبی آموزش شده و متاسفانه امکان سنجش اصولی و ارزیابی مطمئنی فراهم نیست. همه این عوامل دست به دست هم داده‌اند تا کودکان و نوجوانان اشتیاقی برای درس خواندن در دوران کرونا نداشته باشند. لذا والدین و دبیران در این شرایط باید پیوسته همراه دانش‌آموزان باشند و با کمک‌های‌شان از پایین آمدن بهره‌وری علمی فرزندان جلوگیری کنند و به آنها انگیزه درس خواندن بدهند.
بیشتربخوانید:
نگاهی به تاریخچه، مزیت‌ها و معایب آموزش از راه دور
برخورداری از مهارت‌های اجتماعی
همه می‌دانیم داشتن ارتباطات ثمربخش برای داشتن عملکرد موفق در زندگی هر انسانی ضروری است و میزان برخورداری از این مهارت در سلامت رفتاری و اجتماعی افراد نقش به سزایی را ایفا می‌کند. مهارت‌ها ریشه در بستر فرهنگی و اجتماعی دارند و شامل رفتارهایی مانند: پیشقدم شدن در برقراری ارتباطات جدید، تقاضای کمک نمودن و پیشنهاد کمک کردن به دیگران است.
تحقیقات نشان می‌دهند که میزان برخورداری کودکان از این مهارت بر سلامت فردی، اجتماعی و حتی موفقیت تحصیلی آنها تاثیرگذار است که متاسفانه با شیوع بیماری کرونا و تعطیلی مدارس کودکان نتوانستند در دید و بازدیدها شرکت کرده و در مدارس حضور فیزیکی داشته باشند که همین موضوع می‌تواند باعث شود که مشکلات متعددی در این زمینه نیز پدید آید.
بنابراین با وجود بیماری همه‌گیر کرونا و حضور نیافتن دانش‌آموزان در مدارس و پررنگ شدن نقش آموزش‌های مجازی و آنلاین تقویت مراتب رشد کودکان و نوجوانان و بالا بردن انگیزه آنها برای یادگیری و کسب مهارت‌های ارتباطی در شرایط کنونی و در بازگشایی مجدد مدارس بسیار حائز اهمیت و قطعا نیازمند برنامه‌ریزی دقیق و مدیریت والدین در سبک زندگی جدید فرزندان‌شان است.
دقت کنید
درس خواندن، مطالعه و یادگیری کودکان و نوجوانان موضوع مهمی است که به صورت مستقیم بر آینده آنها تاثیر می‌گذارد و همچنین پیامدهای برخورداری از سطوح نامناسب مهارت‌های اجتماعی می‌تواند منجر به فقدان سلامت رفتاری و اجتماعی مناسب در دوران بزرگسالی آنها شود.
انگیزه درس خواندن را همچون یک بازی در کودکان پرورش دهید
در این راه به نکات زیر دقت کنید:
با خشم، تهدید و بد اخلاقی کودک را به تحصیل وادار نکنید. با خشونت از او نخواهید که به مدرسه برود یا تکالیف خود را انجام دهد، چرا که در این صورت شما باعث خواهید شد انگیزه کودک تضعیف شود.
همچنین ترش‌رویی والدین با تحصیل تداعی شده و همانطور که تهدید و ترش‌رویی نفرت‌آور است، درس خواندن نیز برای کودک اینگونه می‌شود.
اگر کودک به تحصیل توجه ندارد، اما والدین مدام او را به خاطر این کار سرزنش می‌کنند، مثلا به او می‌گویند که در آینده به هیچ جایی نخواهی رسید و ... .
این برخوردها نه تنها انگیزه‌ای برای کودکان نخواهد شد، بلکه انگیزه ادامه تحصیل را هم از آنها خواهد گرفت، بنابراین انتقاد و سرزنش ممنوع.
مراقب تنش‌های خانوادگی باشید و اگر بین شما و همسرتان مسئله‌ای وجود دارد، لطفا در حضور کودک به مشاجره نپردازید، چرا که این کار روحیه و انگیزه کودک شما را خراب می‌کند.
از تنبیه کردن کودک به خاطر مدرسه یا تکالیف درسی‌اش جدا بپرهیزید، چون اثر مخرب بر روی انگیزه او خواهد داشت، به خصوص اگر تنبیه جنبه بدنی داشته باشد.
رفتارتان الهام‌بخش باشد، نه کنترل کننده، چرا که اگر رفتار شما کنترل کننده باشد، مطمئن باشید فرزندتان سعی می‌کند تا کارهایی غیر از آنچه شما می‌خواهید انجام دهد.
بیشتربخوانید:
راهنمای نصب و راه‌اندازی اپلیکیشن شاد ۲
به نکات زیر دقت کنید
این نکات به شما کمک می‌کند تا طوری بر آنها تاثیر بگذارید که افرادی با انگیزه شوند.
چند سوال از خودتان بپرسید:
1- چه چیزی به فرزند من انگیزه می‌دهد؟
2- واقعا فرزند من چه می‌خواهد؟
3- برای کمک به او و برای جستجو و کشف علایقش باید چه سوالاتی را از او بپرسم؟
4- اهداف و آرزوهای فرزندم چیست؟
برای دستیابی به پاسخ این سوال‌ها هیچ چیز به اندازه صحبت کردن با او به شما کمک نمی‌کند.
حتما با فرزندتان صحبت کنید، به او گوش بدهید، اما سعی نکنید به جواب‌هایی که دوست دارید از او بشنوید دست یابید، بلکه به چیزهایی که فرزندتان می‌گوید و فقط و فقط به او گوش کنید و به پاسخ‌هایش احترام بگذارید، حتی اگر با آنها موافق نیستید. والدین باید کمک کنند تا کودک بفهمد که چه کسی است، چه چیزی برایش مهم است و برای رسیدن به آن حاضر است چه کارهایی را انجام دهد.
در این مسیر مسئولیت والدین این است که به کودکان خود کمک کنند و این کمک می‌تواند اینگونه باشد که گاهی به اندازه کافی از سر راه او کنار رفته تا او خود بفهمد کیست؟ به چه فکر می‌کند؟ و به چه چیزهایی علاقه دارد؟
پس از چگونگی انگیزه دادن به کودکان، می‌پردازیم به موضوع مهارت‌های زندگی و اینکه در مدارس به چه صورت آموزش داده می‌شود
همانگونه که قبلا توضیح داده شد، متاسفانه با شیوع بیماری کرونا کودکان نتوانستند در مدرسه حضور پیدا کرده و یا در دید و بازدیدها شرکت کنند و همین موضوع امکان دارد پس از بازگشایی مدارس مشکلاتی را پدید آورد، بنابراین مسئولین آموزشی و والدین باید به این مورد بسیار مهم هم، دقت نظر داشته و برای مقابله و تقویت مهارت‌های مختلف، برنامه‌ریزی دقیق داشته باشند. آنچه بسیار حائز اهمیت است، این است که با رشد روز افزون جامعه و تغییر سبک زندگی نیاز به همراهی آموزش و مهارت، افزایش بسیار زیادی پیدا کرده است؛ امری که با تکیه بر کتاب و محیط آموزشی دست‌یافتنی نیست. متاسفانه علی‌رغم تغییرات فرهنگی بسیار زیادی که به وجود آمده است و تغییر شیوه زندگی، بسیاری از افراد در برابر مشکلات و مسائل مختلف زندگی توانایی لازم و کافی را برای برخورد با آن و حل این مسائل ندارند و همین امر سبب شده تا در برابر مسائل و مشکلات روزمره زندگی آسیب‌پذیر باشند. به همین دلیل همه افراد به خصوص کودکان باید مهارت‌های زندگی را بیاموزند و باز هم جای تاسف دارد که در کشور ما تقریبا این موضوع کنار گذاشته شده و سنگینی بار آموزشی کتاب‌های درسی دیگر فرصت یادگیری مهارت‌های زندگی و رفتاری مطابق با واقعیت‌های بیرونی از فضای آموزشی را به کودکان نمی‌دهد. در این رابطه، مهم‌ترین نکته نحوه بیان مهارت‌ها و آموزش‌ها به دانش‌آموزان است که این مهارت‌های فراگیر، باید برای آنها جذاب باشد. بهترین و کاربردی‌ترین مهارت‌هایی که امروزه می‌توان به کودکان در مدارس آموزش داد، مهارت‌های ده‌گانه توصیه شده توسط سازمان بهداشت جهانی است که جنبه بسیار کاربردی‌تری برای جوامع امروزی دارد.
بیشتربخوانید:
فرصت‌ها و تهدید‌های تلفـن‌های همراه در کــلاس درس
مهارت‌های خودآگاهی: اگر دانش آموز به وسیله خودآگاهی بتواند با بسیاری از ویژگی‌های خود از جمله خودِ فعال، خودِ اجتماعی، ویژگی‌های مثبت و منفی خود، نیازها، محدودیت‌ها، استعداد‌ها و غیره آشنا شود، بسیار موفق خواهد بود.
مهارت‌های همدلی: مهارت همدلی یعنی فرد بتواند عواطف شخصی دیگر را درک کرده و نسبت به آن واکنش مثبتی نشان دهد. در این مهارت فرد می‌آموزد که چگونه احساسات افراد را در شرایط مختلف درک کند و تفاوت‌های فردی را بپذیرد. همه دانش‌آموزان با یادگیری این مهارت می‌توانند خودشان را به جای همکلاسی خود گذاشته و شرایط او از جمله اختلالات جسمانی، روانی، ظاهری و رفتاری را بهتر درک کنند و در نتیجه فضای بسیار گرم و صمیمی در کلاس‌ها بین دانش‌آموزان به وجود خواهد آمد.
مهارت‌های ارتباط موثر: مهارت برقراری ارتباط موثر به معنای ابراز احساسات، نظرهای فردی و نیازها به صورت کلامی و غیرکلامی است. در این مهارت دانش‌آموزان یاد می‌گیرند چگونه به صورت صحیح و موثری با همکلاسی‌ها و معلمان خود ارتباط برقرار کنند.
مهارت بین‌فردی: دانش‌آموزان باید بتوانند با یکدیگر ارتباط برقرار و این روابط را حفظ کنند. اهمیت آموزش این مهارت‌ها بسیار زیاد است، چرا که اگر دانش‌آموزی نتواند سطح روابط بین فردی خود را گسترش دهد، به فردی افسرده و منزوی در اجتماع تبدیل خواهد شد.
مهارت‌های تصمیم‌گیری: یکی از مهم‌ترین مهارت‌های زندگی مهارت تصمیم‌گیری است، چرا که نوع تصمیماتی که افراد در شرایط مختلف می‌گیرند، تاثیر بسیار زیادی در زندگی آنها می‌گذارد. از این رو آشنایی دانش‌آموزان با انواع تصمیم‌گیری و تاثیرات مثبت و منفی آن، اهمیت بسیار زیادی دارد.
مهارت‌های حل مسئله: منظور از این مهارت این است که فرد بتواند تعریف دقیقی از مشکلی که با آن روبه‌رو است را داشته باشد. اگر فرد بتواند مشکل خود را شناخته و راه‌حل‌های موجود را بررسی کند، می‌تواند راه‌حل مناسب را انتخاب و فرایند حل مسئله را ارزیابی کند. در نتیجه دغدغه و اضطراب کاهش می‌یابد.
دانش‌آموزان در هر مقطع سنی با مشکلات مختلفی در مدرسه و حتی خارج از مدرسه مواجه هستند، اما توانایی حل این مشکلات را ندارند، بنابراین مهم است این مهارت به آنها آموخته شود.
مهارت‌های تفکر خلاق: در این مهارت کودکان یاد می‌گیرند شیوه معمول تفکر خود را تغییر داده و به روش متفاوتی بیندیشند و راه‌حل‌هایی را خلق کنند که ویژه خودشان باشد. اگر در مدرسه تفکر خلاقانه نادیده گرفته شود، دانش‌آموزان به هیچ عنوان رشد و توسعه پیدا نخواهند کرد.
مهارت‌های تفکر انتقادی: منظور از این مهارت تفکر صحیح برای ارزیابی مسائل است. به عبارت دیگر تفکری که با استدلال، مسئولیت، مهارت و هدف همراه است را تفکر انتقادی می‌نامند. دانش‌آموزان باید بتوانند به جای خنثی بودن در کلاس سوالات مناسب بپرسند و حضور پررنگ‌تری داشته باشند.
مهارت‌های مقابله با هیجان: این مهارت به معنی شناخت هیجان‌ها و تاثیر آنها بر رفتار و همچنین یادگرفتن چگونگی اداره هیجان‌های شدید و مشکل‌آفرین مانند خشم است. خشم یکی از حالت‌های عاطفی و هیجانی اصلی انسان‌ها است. خشم و پرخاشگری دانش‌آموزان از بزرگ‌ترین معضلاتی است که در مدارس اتفاق می‌افتد. اینگونه دانش‌آموزان همیشه در معرض آسیب‌های اجتماعی و روانی قرار خواهند گرفت و در نتیجه حامل تهدیدی برای صدمه زدن به دیگر دانش‌آموزان به شمار می‌روند. همچنین این تیپ از دانش‌آموزان توانایی برقراری همدلی را ندارند.
مهارت‌های مقابله با استرس: یکی از مهم‌ترین مهارت‌های زندگی، آموزشِ مهارت مقابله با استرس است که باید در مدارس به طور جدی به آموزش آن پرداخته شود. در این مهارت افراد یاد می‌گیرند چگونه با فشارها و تنش‌های ناشی از زندگی روزمره و همچنین سایر استرس‌ها کنار بیایند، مخصوصا اینکه دانش‌آموزان در طول دوران تحصیلی با فشارهای زیادی از جمله ترس از معلم، اضطراب امتحان، تحقیر و ... مواجه هستند، بنابراین وجود این آموزش در مدارس ضرورت بسیار زیادی دارد تا دانش‌آموزان بتوانند عوامل استرس‌زا را در مدرسه پیش‌بینی، شناسایی و پیشگیری کنند. همچنین دانش‌آموزان یاد می‌گیرند از طریق ایمان به خدا، افکار مثبت، اعتماد به نفس و مشورت با دیگران، استرس‌شان را کاهش دهند.
و اگر چنین شود سطح استرس در میان دانش‌آموزان کاهش یافته و شاهد افزایش بسیار چشمگیر نشاط در بین آنها خواهیم بود که قطعا به روابط مثبت و سازنده بین دانش‌آموزان کمک می‌کند و از همه مهم‌تر از فرار و ترک تحصیل دانش‌آموزان جلوگیری می‌کند.
در پایان امید داریم مسئولین آموزشی و همچنین والدین با تلاش در زمینه ایجاد انگیزه بیشتر تحصیلی و همچنین با گام برداشتن در مسیر آموزش مهارت‌های ده‌گانه توصیه شده سازمان بهداشت جهانی، بتوانند دانش‌آموزانی پرنشاط‌تر و موفق‌تر تحویل جامعه دهند.
