رکسانا خوشابی؛ کارشناس ارشد مشاوره
این ما هستیم که به فرزندان خود چه مستقیم و چه غیرمستقیم می‌آموزیم که با پول‌های خود چه کنند؟ استفاده از پول به دو بخش تقسیم می‌شود:
پس انداز و خرج کردن متناسب پول. در ابتدا به فرزندان خود یاد بدهید که بخشی از پول‌هایی را که به دست می‌آورند پس انداز کنند.
بهترین پس انداز، پس اندازهایی است که باعث افزایش پول شوند.
مانند سرمایه گذاری در پروژه‌ها یا حداقل نگهداری پول در بانک.
وقتی کودک یا نوجوان ما اصرار دارد که پول خود را خرج کند، بعد از کنار گذاشتن پس‌انداز اندک، باید به او یاد بدهیم که فهرست مایحتاج خود را تهیه کند.
فرض کنید که فرزند شما هفت قلم کالا را می‌نویسد که دوست دارد داشته باشد.
وقتی کالاها فهرست شدند، به فرزندمان یاد می‌دهیم تا آنها را بر اساس شدت نیاز اولویت بندی کند.
برای اولویت بندی لازم است به او یاد بدهیم که صرفا بر اساس علاقه فهرست خود را اولویت بندی نکند.
بلکه بتواند نیاز خود را تشخیص داده و بر اساس ضرورت نیاز، فهرست اش را طبقه بندی کند.
اگر پول فرزندمان به همه اقلام فهرست رسید که چه بهتر، و اگر نه حتما لازم است به او یاد بدهیم که از این به بعد بخشی از پول‌هایش را پس انداز کند تا بتواند همه اقلام فهرست را به مرور و در یک بازه زمانی طولانی‌تر خریداری کند.
آیا فرزندم را به تنهایی برای خرید بفرستم؟
بدیهی است که برای خریدهای تخصصی (مانند خرید موبایل، وسایل بازی دیجیتال یا موارد مشابه) فرزند ما بهتر است تنها به خرید نرود.
قبل از چنین خرید‌هایی لازم است همراه با او، تحقیق کنیم که وسیله مورد نظر او چه ویژگی‌ها‌یی باید داشته باشد تا هم نیاز او را رفع کند و هم کارایی زیاد و غیر قابل بهره‌برداری نداشته باشد.
برای این تحقیق می‌توانیم با افراد صاحب نظر مشورت کنیم یا در فضای اینترنت جستجو کرده و یا با چند فروشنده مشورت کنیم.
اما برای خریدهای عمومی تر می‌توانیم از فرزند خود کمک بگیریم.
چرا که خرید کردن از کارهای خوبی است که هم باعث همکاری فرزندان در امور خانه می‌شود تا کمکی به انبوه کارهای پدر و مادر باشد و هم عاملی برای ایجاد حس مسوولیت و مهارت برای زندگی آینده آنها محسوب می‌شود.
همچنین، گاهی خرید کردن فرزندان بزرگ‌تر در مواقع ضروری برای کوچک‌ترها، موجب ایجاد محبت بیشتر بین آنها می‌شود.
بنابراین ابتدا لازم است فرزندتان را برای خرید کردن آماده‌سازی کنید. برای مثال اگر با فرزندانتان به خرید می‌روید، باید به نکات زیر توجه داشته باشید:
در مورد اجناسی که می‌خواهید خرید کنید، از آنها نظرخواهی کنید تا توجه‌شان به ملاک‌های خرید، مثل کیفیت و قیمت مناسب، تولید داخلی بودن، سالم بودن کالا، شماره پروانه، تاریخ تولید و ... جلب شود.
از همان آغاز از خریدهای غیرضروری خودداری کنید تا این کار برای بچه‌ها به‌عنوان یک عادت دربیاید، نه اینکه جذب رنگ و ظاهر و تبلیغات کالاها شوند و هرچه در چشم زیبا آید در سبد خرید قرار داده شود.
خرید را باید متناسب با مقدار پول موجود و نیاز واقعی و با توجه به اولویت‌های خانواده انجام داد.
همچنین اگر فرزندان را تنها به خرید می‌فرستید، به نکات زیر توجه داشته باشید
سعی کنید به اندازه لازم و کافی، پول در اختیار فرزندتان قرار دهید.
منظور این است که پولی که برای خرید به فرزندتان می‌دهید، نه کمتر از میزان کالای سفارش شده باشد (تا خدای ناکرده فرزند شما پس از خرید مقروض یا احیانا سرافکنده در مقابل مغازه‌دار و سایر مشتری‌ها شود) و نه خیلی بیشتر از حد نیاز، تا برای خریدهای غیرضروری وسوسه شود!
به مغازه‌ها و فروشندگان، مسیر رفت و آمد و به مدت زمان رفت و برگشت او توجه و نظارت داشته باشید (از قبل شناخت نسبی به دست آورید) و توصیه‌های لازم در باره رفتار با غریبه‌ها را به او یاد بدهید.
نوعی برنامه‌ریزی داشته باشید که بچه‌ها مکررا به خرید نروند، بلکه با کمی هماهنگی، خریدها بیشتر به‌صورت یکجا انجام شود تا از اتلاف وقت آنها پرهیز شود.
کودکان را در ساعات دیر وقت شب یا صبح خیلی زود به خرید نفرستید.
به آنها تذکر بدهید که هر خریدی درست نیست، مانند خرید شانسی‌ها یا مواد محترقه یا برخی از مواد غذایی ظاهرا جذاب که از نظر تغذیه‌ای مضر هستند، مثل یخمک، پفک و ... یا چیزهایی که در خانه موجود است و نیاز به خرید آنها نیست.
به فرزندانتان یاد دهید برای خرید کردن با شما مشورت کنند و برای خرج کردن پول خود هم برنامه‌ریزی و دقت داشته باشند.
فرزندان و نگهداری از اسکناس‌ها!
نحوه نگهداری از اسکناس‌ها را باید به فرزندان آموزش داد تا از ضرر ملی ناشی از عدم نگهداری صحیح پول جلوگیری شود. می‌توانید برای آنها یک کیف پول کم هزینه تهیه کنید.
بچه‌ها باید ارزش پول درآوردن، پول نگه‌داشتن و پول خرج کردن را بدانند. به آنها بیاموزید که پول نعمتی از جانب خداست که با زحمات فراوان پدر و مادر به دست می‌آید.
بنابراین نباید به راحتی از بین برود و باید در قبال آن احساس مسوولیت کنند.
در ضمن باید این را هم بدانند که پول وسیله است، نه هدف و در برخورد با پول باید نه آن‌قدر وابسته بود که به مرز بخل و خسیس بودن رسید و نه آن‌قدر بی‌توجه که به مرز اسراف و زیاده‌روی وارد شد.
به همین خاطر باید به آنها آموزش داد که پول توجیبی خود را به اندازه و به جا و در تعادل خرج کنند. به جا و اندازه بودن را هر خانواده با توجه به شرایط خود به فرزندان آموزش می‌دهد.
یعنی پول توجیبی بیش از اندازه نیاز فرزندان به آنها ندهید و با محاسبه نیاز هفتگی یا ماهانه بچه‌ها و با گفت‌وگو و توافق این پول را در اختیار آنها بگذارید.
فرزندان و علاقه به کار
تشویق فرزندان به کار کردن و پیدا کردن توانمندی و استعدادها، و یافتن شغل متناسب در هر مقطع زمانی، از وظایف تربیتی والدین است.
کار کردن را باید به‌عنوان یک ارزش مثبت به فرزندان آموزش داد و آغاز آن هم از همان ابتدای کودکی است. می‌توان کودک را برای همکاری در امور ساده و پیش پا افتاده تشویق کرد.
با بزرگ شدن کودکان می‌توان انسان‌هایی را که با کار و تلاش پیگیر و پشتکار فزاینده خود به درجات عالی انسانی و اجتماعی رسیده‌اند، به‌عنوان الگو معرفی کرد.
بهتر است این الگوها از بین مشاهیر و بزرگان باشند نه بچه‌های فامیل! چون اغلب تعریف و تمجید از بچه‌های فامیل و اطرافیان تاثیر معکوس بر فرزندان دارد.
متاسفانه بسیاری از جوانان این‌گونه‌اند که می‌خواهند خیلی زود به همه چیز برسند و از ابتدای زندگی همه چیز داشته باشند، در حالی که باید به آنها یادآوری کرد که جوهره زندگی و اصل اولیه در زندگی یک بزرگسال کار است.
حتی همه آنهایی که به‌عنوان افراد ثروتمند شناخته شده‌اند، سالیان سال کار کرده‌اند تا به این جا رسیده‌اند، و اگر صرفا پول والدین را خرج کرده و مشارکت و برنامه‌ریزی درست و رشد دهنده برای پول نداشته باشند به زودی آن را از دست خواهند داد.
فرزندان ما باید بدانند که کار عامل مهم تربیت، کسب تجربه، تشخص اجتماعی، به دست آوردن مهارت‌های زندگی و رشد استعدادها و بروز خلاقیت‌ها است و بیکاری موجب عدم تعادل و کسالت روحی و متاسفانه موجب انواع بزهکاری‌ها است و ایده‌آل این است که کاری را پیدا کنند که دوست دارند و از انجام آن انرژی می‌گیرند.
در واقع فرزند ما باید یاد بگیرد که حرفه مهم‌تر از پول است و پول تنها یک وسیله است.
دلایل غلط خرید کودکان و نوجوانان!
بسیاری از فرزندان، به دلایل اشتباه خرید می‌کنند. معمولا این ما هستیم که بذر خریدهای اشتباه را در دل آنها می‌کاریم. برخی از دلایل غلط برای خرید عبارتند از:
خرید وقتی هیج نیازی به آن کالا وجود ندارد و صرفا از روی هوس و سرگرمی خرید انجام می‌شود.
خرید از روی چشم و هم چشمی و رقابت با دیگران که شامل رقابت با دوستان، اقوام، همسایه و ... است.
خرید صرفا برای این که چیزی مد شده است.
خرید نسخه‌های جدیدی از یک چیز، وقتی نسخه قبلی که مالک آن هستند سالم است و نیازی هم به امکانات نسخه جدیدتر احساس نمی شود.
خرید به دلیل این که پول در دست دارند!
خرید به خاطر نظر و رای دیگران نه خود.
