نادیا زکالوند
همه ما شنیده‌ایم که درست کردن پازل برای رشد ذهنی کودک بسیار مفید است.
در حقیقت پازل‌ها، بهترین هدیه‌ای هستند که می‌توانیم به کودکان خود بدهیم.
آنها ابزارهای آموزشی لذت‌بخشی هستند که ذهن کودکان را درگیر کرده و به آنها مهارت‌های مهم زندگی‌شان را می‌آموزند.
در این مقاله به فواید عالی درست کردن پازل در کودکان اشاره شده است.
مهارت‌های حرکتی
هماهنگی بین چشم و دست
وقتی کودکان قطعات پازل را برمی‌دارند، جابه جا کرده و سعی می‌کنند مکان درست آنها را پیدا کنند، در واقع ارتباط بین دست‌ها و چشم‌های‌شان را یاد می‌گیرند و به‌تدریج بین این اعضای بدن، هماهنگی ایجاد می‌شود.
چشم‌ها پازل را می‌بینند و سپس مغز تصمیم می‌گیرد که چه قطعه‌ای باید استفاده شود و سپس به دنبال قطعه گمشده می‌گردد.
در این حال مغز، چشم‌ها و دست‌ها با هم به کار افتاده و قطعه پیدا شده را سر جای خود قرار می‌دهند.
بدین ترتیب هماهنگی بین چشم‌ها و دست‌ها به مرور شکل می‌گیرد.
مهارت‌های حرکتی ظریف
درست کردن پازل همانقدر که موجب هماهنگی بین دست‌ها و چشم‌ها می‌شود، می‌تواند فرصتی برای توسعه مهارت‌های حرکتی در کودکان فراهم کند.
هنگام انجام دادن این بازی، کودکان باید قطعه‌های مختلف پازل را برداشته و با دست‌شان بگیرند و سپس بتوانند قطعات را با مهارت و به درستی کنار هم قرار دهند.
بدین ترتیب کودکان روی مهارت‌های حرکتی ظریف که بعدها مثلا برای نوشتن ضروری است، مسلط می‌شوند.
مهارت‌های حرکتی درشت
استفاده از قطعات بزرگتر پازل و جمع کردن آنها به روی هم، می‌تواند مهارت‌های حرکتی درشت کودکان را بهبود بخشد.
کودکان بعد از اینکه روی مهارت‌های حرکتی درشت تسلط پیدا کردند، می‌توانند روی مهارت‌های حرکتی ظریف شان نیز کار کنند.
مهارت‌های شناختی
درک محیط اطراف
بنابه گفته روانشناسان، رشد مغز کودک بسیار تحت تاثیر فعالیت و یا تعامل با محیط اطراف او است.
او می‌تواند هنگام کار با پازل، مستقیما با محیط اطراف خود در تماس باشد و ظاهر و شکل آن را تا حد امکان بشناسد و حتی برخی موارد را طبق دلخواه خود تغییر دهد.
شکل گرفتن درک و شناخت
اولین پازل‌هایی که معمولا کودکان درست می‌کنند، شکل‌های ساده‌ای دارند. مثلا دایره‌ای، مربعی و مثلثی هستند.
در واقع یاد گرفتن این اشکال و دسته‌بندی آنها برای رشد و توسعه درک کودکان از محیط زندگی‌شان مهم است.
وقتی به مرور پازل‌ها مشکل‌تر شده و اشکال جدیدتری را معرفی می‌کنند، کودک به درک و شناخت بهتری دست می‌یابد.
این شناخت او را در یادگیری موضوعات مختلف مانند حروف الفبا بسیار کمک می‌کند.
حافظه
کودک موقع حل پازل مجبور است شکل قطعات را به خاطر بسپارد تا سر جای خودش قرار دهد.
هر زمان هم که جای قطعه‌ای را پیدا نمی کند، مجبور است شکل آن را در ذهن نگهدارد و به محض پیدا کردن جای آن، قطعه را سر جای خود بگذارد.
بدین ترتیب حافظه او تقویت می‌شود.
حل مشکل
تکمیل کردن یک پازل، حتی اگر ساده‌ترین پازل باشد، مهارت‌های حل مشکل کودک را ارتقاء می‌بخشد.
کودکان نوپا و بزرگتر با درست کردن پازل می‌توانند برای خود، ابتدا هدف‌گزینی کنند و با به کار بستن تفکر برای رسیدن به هدف خود، که همان تکمیل کردن پازل است، مهارت‌های حل مشکل را بیاموزند.
آنها در این فرآیند مهارت‌های استدلال و پیدا کردن راه حل را می‌آموزند که بعدها در زندگی فردی و بزرگسالی‌شان بسیار به کار می‌آید.
کودک حتی یاد می‌گیرد که چگونه هدف‌گزینی کرده تا بتواند پازل را سریع‌تر حل کند.
مثلا یاد می‌گیرد، پازل‌ها را بر اساس رنگ و یا شکل‌شان، دسته‌بندی کند تا به سرعت جای آنها را بیابد.
مهارت‌های عاطفی
شکیبایی
حل کردن پازل معمولا صبر و تحمل لازم دارد. این نوع بازی‌ها مانند بازی‌های فیزیکی، مانند بازی با توپ و تاب و سرسره که کودک بدون هیچ سختی و حتی تفکر خاصی شروع به بازی می‌کند، بی‌دردسر نیستند.
درست کردن پازل زمان می‌برد و کودک باید آنقدر صبر و تحمل داشته باشد که با حوصله پیش رود و تمام قطعات را سرجای خود قرار دهد.
به همین دلیل کودکانی که بازی پازل انجام می‌دهند، معمولا صبورتر از کودکان دیگر می‌شوند.
مهارت‌های اجتماعی
پازل بهترین ابزار برای یاد دادن مهارت‌های اجتماعی به کودکان است. با استفاده از این سرگرمی جذاب می‌توان مهارت کار گروهی را به کودکان یاد داد.
وقتی کودکان در کنار هم یک پازل را حل می‌کنند، نه تنها با یکدیگر در مورد اینکه کدام قطعه را کجا قرار دهند صحبت می‌کنند، بلکه آنها با هم چگونه تعامل داشتن را می‌آموزند و یاد می‌گیرند با حمایت یکدیگر می‌توانند به موفقیت که همان حل پازل است، دست یابند.
عزت نفس
هر زمان کودک بتواند پازلی را حل کند، به اعتماد به نفس او اضافه می‌شود. او از تکمیل کار خود احساس رضایت و حتی غرور می‌کند.
پازل درست کردن دقیقا مانند مشکلی است که او با تفکر و آرامش به حل آن می‌پردازد و با هر بار حل یک مشکل، عزت نفس او افزایش می‌یابد.
پازل مناسب سن و جنسیت کودک
موقع انتخاب پازل باید به سن کودک تان و مقدار دشواری پازل توجه نشان دهید.
انتخاب پازل مناسب معمولا به عواملی مانند تعداد و اندازه قطعات، مقدار جزئیات تصویر و تنوع رنگی آن، تجربه کودک در زمینه درست کردن پازل، کیفیت پازل و ویژگی‌هایی، مانند رنگ، شکل قطعات و غیره که به مرتب کردن قطعات پازل کمک می‌کند، بستگی دارد.
معمولا کودکان از سنین 2 تا 3 سالگی به بعد می‌توانند شروع به درست کردن پازل کنند.
کودکان 2 تا 3 ساله
کودکان در این سن دوست دارند اشیاء آشنا را بینند، بنابراین تصاویر کارتون‌ها، آلات موسیقی و وسایل حمل و نقل محبوب‌شان، انتخاب‌های خوبی هستند.
در ضمن پازل‌های 8 تا 20 قطعه‌ای برای آنها مناسب است.
کودکان 4 تا 5 ساله
تجربه این کودکان بیشتر است و بهتر می‌توانند با پازل‌ها کنار بیایند. اما باز هم بیشتر مواقع از آزمون و خطا استفاده می‌کنند.
اما می‌توانید برای آنها پازل‌های پیچیده تر و با 20 تا 40 قطعه خریداری کنید.
کودکان 6 تا 8 ساله
کودکان 6 تا 8 ساله در درست کردن پازل‌ها به اندازه کافی مهارت پیدا کرده اند و معمولا ترفندها و روش‌های منحصر به فردی برای حل پازل به کار می‌برند.
کودکان در این رده سنی حتی می‌توانند 260 تا 500 قطعه را کنار هم بچینند. البته درجه سختی پازل به توانایی کودک بستگی دارد.
مراقب باشید در حد توانایی او پازل خریداری کنید تا سختی بیش از حد او را ناامید و سرخورده از کار نکند.
کودکان 8 سال به بالا
این کودکان معمولا نوع پازل را خودشان انتخاب می‌کنند و هر چه سن‌شان بیشتر باشد، پازل‌های با قطعات بیشتری را می‌پسندند.
