دکتر مژگان احمدپور - روانشناس، عضو هیات علمی دانشگاه
تحریریه زندگی آنلاین : در خصوص نگرانی والدین نسبت به حضور بیش‌ازاندازه فرزندان در فضای مجازی و نظارت نامحسوس آن‌ها بر فعالیت فرزندان در این فضا، بابیان اینکه گوشی تلفن همراه مثل لوازم شخصی انسان‌ها است، اگر والدین رفتار منطقی و رابطه دوستانه با فرزند خود داشته باشند مطمئناً فرزندان در مورد حضور در فضای مجازی و چگونگی استفاده آن‌ها از این فضا دروغ نمی‌گوید و نیازی به نظارت و چک کردن نامحسوس گوشی تلفن همراه توسط والدین نیست.
آموزش نحوه استفاده از فضای مجازی به کودکان و نوجوانان
اگر والدین با فرزندان خوددوست باشند نیازی به نظارت نامحسوس آن‌ها بر فعالیت فرزندان در فضای مجازی و پنهان کردن چیزی نیست. پنهان کردن به معنای ترس است که خود منجر به پرخاشگری، دروغ، کاهش اعتمادبه‌نفس و افزایش حس ناامنی در فرزندان می‌شود، بنابراین نظارت والدین در این خصوص باید کاملاً شفاف، محسوس و درعین‌حال دوستانه باشد.
آموزش نحوه استفاده از فضای مجازی به کودکان و نوجوانان بسیار کم است و ابتدا باید چگونگی حضور در این فضا را متناسب با سن فرزندان به آن‌ها آموزش داد. منع بچه‌ها از فضای مجازی امکان‌پذیر نیست چراکه به‌مراتب با پیشرفت علم و تکنولوژی همه‌چیز به شکل مجازی شدن خواهد رفت و نمی‌توان این فضا را از فرزندان گرفت اما می‌توان برایش برنامه‌ریزی کرد و برای استفاده از آن ساعات مشخصی قرارداد، در غیر این صورت پرخاش والدین به فرزندان برای حضور بیش‌ازاندازه آن‌ها در فضای مجازی اصلاً جواب نخواهد داد.
بیشتربخوانید:
کودکان ؛ گوشی‌های هوشمند و دغدغه والدین
اعتماد کردن والدین به فرزندان
اگر والدین نگران فرزندان هستند می‌توانند رمز روی تلفن همراه را به‌صورت مشترک با فرزند خود قرار دهند و با آگاهی نوجوان رمزی بر روی تلفن همراه او بگذارند که خودشان از آن مطلع هستند، این‌گونه مطمئناً نوجوان خطا نمی‌کند و نیازی به چک کردن نامحسوس تلفن همراه نوجوان نیست و درعین‌حال نوجوان احساس خود ارزشمندی دارد و به والدین اعتماد می‌کند.
ناکارآمدی فرزند پروری مستبدانه و سهل‌انگارانه
فرزند پروری منطقی بهترین شیوه است. والدین باید همراه فرزند و رابطه دوستانه دوطرفه با او داشته باشند. اگر فرزند اشتباه کرد بدون پرخاش و تنبیه با او برخورد کنند، چراکه تکرار این دوره سنی برای نوجوان معجزه است و اتفاق نمی‌افتد. بهتر است در خانواده یک جلسه خانوادگی هفتگی داشته باشیم و مسائل خانوادگی را در آن جلسه بی سرزنش و کاملاً دوستانه حل کنیم.
با توجه به پاندمی کووید۱۹ و محدود شدن تفریحات کودکان و نوجوانان، اوقات فراغت تابستان بهترین زمان برای صمیمیت والدین با فرزندان بود. تعطیلات و شرایط کرونا به دلیل حضور بیشتر فرزندان در محیط خانه بهترین زمان است که روابط خود با فرزندمان را بهتر کنیم که کار سختی هم نیست. در این ایام صحبت‌های نوجوان را بشنویم تا این‌گونه او را با خود همراه کنیم. از او درباره آینده سؤال کنیم، اینکه چه تصمیماتی برای آینده خود دارد؟، از برنامه‌هایش مطلع و از علایقش جویا شویم. حتی والدین می‌توانند با نوجوان بازی کنند. بازی‌های آنلاین که گزینه مناسبی برای ارتباط نوجوان با دوستان است، می‌تواند با والدین شکل گیرد.
اگرچه دو سال گذشته با سال‌های قبل بسیار متفاوت است و جولان کووید ۱۹ نمی‌گذارد تفریح کردن به معنای ساده و سالم شکل گیرد اما این به آن معنی نیست که نباید زندگی و تفریح کرد. خانواده‌ها برای تفریح و خوش‌گذرانی باید به فکر چاره باشند. در همان خانه می‌توان برنامه‌هایی برای تفریح چید و فرزندان را سرگرم کرد. کودکان 2 تا ۹ سال را می‌توان با بازی‌های مختلف، قصه خواندن، ورزش کردن، مشارکت آن‌ها در فعالیت‌های خانه و حتی آموزش حرفه‌ای به آن‌ها سرگرم کرد.
شرایط کرونا بهترین فرصت است تا والدین هنرهای خود را به نوجوانان منتقل کنند چراکه با توجه به پاندمی کووید ۱۹ و حضور همراهی بیشتر فرزندان با خانواده، بهترین فرصت برای آموختن و کتاب خواندن نوجوان است. می‌توان برای نوجوان کتب غیردرسی نیز تهیه کرد و درباره آن کتاب با او صحبت کرد.
بیشتربخوانید:
کودک و تلفن همراه
شکل‌گیری اعتماد در کودکان
اعتماد در فرزندان از اوایل دوره کودکی شکل می‌گیرد، کودکان و نوجوانان می‌خواهند با سرپیچی از والدین استقلال و نیروی اراده خود را نشان دهند. وقتی خانواده‌ها این استقلال را با تحکم از آن‌ها می‌گیرند؛ در مقابل احساس شرم را به آن‌ها می‌دهند، کودکان حس رسوا شدن را پیدا می‌کنند و این‌گونه امکان شکل‌گیری وسواس وجود دارد. کودکان و نوجوانان با حضور در فضای مجازی و بازی باهم سالان می‌خواهند استقلال را در خود نشان دهند. دراین‌بین سرزنش و تمسخر والدین شالوده ترس را در آن‌ها می‌کارد.
نکته آخر
کودکان و نوجوانان می‌خواهند از دنیای اجتماعی و خانواده خود فراتر روند و این‌گونه نیرومند بودن و شایستگی خود را در زمینه‌های مختلف نشان داده و به اهداف خود برسند. اگر این اجازه را به آن‌ها ندهیم احساس حقارت، گناه و بی‌کفایتی در آن‌ها می‌کنیم. با توجه به کسب هویت در ایام نوجوانی، اگر والدین بیش‌ازحد نوجوان را کنترل کنند باعث ایجاد سردرگمی هویت در او می‌شود. بازی‌های مجازی و به‌طورکلی فضای مجازی یکی از مسائل رشد روانی ـ اجتماعی نوجوان است.
