آزاده دهقانی کری‌بزرگ : دانشجوی دکتری تخصصی سیاست‌های غذا و تغذیه ؛ دانشگاه علوم پزشکی تبریز
تحریریه زندگی آنلاین : تعداد کودکان دارای اضافه وزن و چاقی رو به افزایش است. محیط چاق‌کننده کنونی، که شامل غذاهایی که به راحتی در دسترس هستند و بسیار خوش طعم می‌باشد که فیبر غذایی کمی دارند، از عوامل موثر در افزایش چاقی کودکان است. همچنین سبک زندگی کنونی موجب فعالیت بدنی کم در کودکان شده و در نتیجه زمینه ایجاد چاقی و اضافه وزن را افزایش می‌دهد. استفاده بیشتر کودکان از اینترنت و تلویزیون نیز سبک زندگی غیر فعال را در آنها افزایش می‌دهد. تنوع چربی در جمعیت چاق نشان می‌دهد که صفات فردی نیز وجود دارد که ممکن است خطر ابتلا به چاقی کودک را افزایش دهد.
بیشتر بخوانید:
آیا کودک من به مکمل ویتامین و مواد معدنی نیاز دارد؟
عوارض چاقی در کودکان
- افزايش فشار خون • اختلال در سطح چربي‌هاي خون و ديواره رگ‌هاي خوني • افزايش سطح انسولين و بروز سندروم متابوليك و ديابت نوع 2 • عوارض كليوي • مشکلات تنفسي • افزايش خطر كيست‌هاي تخمدان در دختران • كاهش توان جنسي در پسران • مشكلات استخواني عضلاني
صفات اشتهایی، از جمله قابلیت سیری کم و واکنش‌پذیری زیاد به مواد غذایی، ممکن است از ویژگی‌های مهم در سطح فردی باشد که باعث می‌شود کودک در هنگام گرسنگی بیش از حد غذا بخورد یا حتی در هنگام سیری نیز میل به غذا خوردن داشته باشد و غذا بخورد، در نتیجه به عدم تعادل انرژی و افزایش وزن کمک می‌کند. چاقی نوجوان پیش‌بینی‌کننده چاقی بزرگسالی است و دستیابی به وزن مناسب بدن و سبک زندگی سالم در دوران کودکی باید از اولویت‌های اصلی استراتژی‌های کاهش چاقی باشد.
راه‌های کنترل چاقی
درمان‌های معمول مبتنی بر تغذیه برای مدیریت چاقی بزرگسالی اغلب شامل رژیم‌های غذایی محدود‌کننده‌ای است که باعث کاهش مصرف انرژی می‌شود و یا به طور چشمگیری مصرف درشت مغذی‌ها را تغییر می‌دهد. با این حال، این روش‌ها در کودکان کمتر موثر است و ممکن است باعث افزایش وزن از طریق پرخوری، افزایش میل به غذاهای محدود و افزایش مصرف «میان‌وعده‌ها» در طول روز شود. از طرف دیگر، تمرکز بر افزودن برخی غذاها و مواد مغذی خاص که باعث کاهش خطر چاقی می‌شوند، مانند فیبرهای غذایی، یک گزینه مدیریتی مناسب‌تر در جمعیت کودکان است.
افزایش مصرف فیبر در رژیم غذایی با استفاده از نوع خاصی از فیبر به نام پری‌بیوتیک‌ها ممکن است هورمون‌های سیری را تحریک کرده و کنترل اشتها را افزایش دهد، در نتیجه به مدیریت وزن بدن کمک می‌کند. مزایای پری‌بیوتیک‌ها برای سلامتی اغلب به توانایی آنها در تحریک رشد و فعالیت باکتری‌های تقویت‌کننده سلامت در روده نسبت داده می‌شود در حالی که همزمان اشتها و غلظت‌های گلوکز و انسولین بعد از غذا (10 تا 21 گرم پری‌بیوتیک در روز) بهبود می‌یابد. ثابت شده است که پری‌بیوتیک‌ها باعث کاهش مصرف غذا و کاهش چربی بدن در بزرگسالان دارای اضافه وزن و چاقی می‌شوند.
بیشتربخوانید:
روی و نقش آن در سلامت کودکان
پری‌بیوتیک چیست؟
پری‌بیوتیک‌ها فیبرهای گیاهی خاصی هستند که به رشد باکتری‌های سالم در روده شما کمک می‌کنند، و باعث می‌شوند سیستم هضم شما بهتر کار کند.
پری‌بیوتیک در مقابل پروبیوتیک
پری‌بیوتیک‌ها و پروبیوتیک‌ها هر دو برای روده مفید هستند، اما به روش‌های مختلف کمک می‌کنند. پری‌بیوتیک‌ها منبع غذایی برای باکتری‌های سالم روده هستند. آنها کربوهیدرات‌هایی هستند که بدن شما نمی‌تواند هضم کند. بنابراین آنها به دستگاه گوارش پایینی شما می‌روند، جایی که مانند غذا عمل می‌کنند تا به رشد باکتری‌های سالم کمک کنند. پروبیوتیک‌ها مخمرهای زنده و باکتری‌های خوبی هستند که در بدن شما زندگی می‌کنند و برای دستگاه گوارش مفید هستند. می‌توانید پروبیوتیک‌ها را به عنوان مکمل مصرف و یا از طریق غذا دریافت کنید.
غذاهای پری‌بیوتیک
پری‌بیوتیک در بسیاری از میوه‌ها، سبزیجات و غلات کامل یافت می‌شود مانند:
سیب
کنگر فرنگی
مارچوبه
موز
جو
توت
کاسنی
کاکائو
سبزی قاصدک
بذر کتان
سیر
سبزیجات سبز
تره‌فرنگی
حبوبات (نخود و لوبیا)
جو دوسر
پیازها
گوجه‌فرنگی‌ها
دانه‌های سویا
گندم
بیشتربخوانید:
مصرف مکمل در کودکان
پری‌بیوتیک‌هـــا با واژهایی چــــون: گالاکتولیگوساکاریدها، فروکتولیگوساکاریدها، اولیگوفروکتوز، الیاف کاسنی و اینولین مشخص می‌شوند. همچنین می‌توانید پری‌بیوتیک‌ها را به صورت مکمل غذایی پیدا کنید. شیرخواران می‌توانند آنها را از شیر مادر خود دریافت کنند.
مطالعات انجام شده بر روی جوندگان و انسان‌های بزرگسال نشان داده است که پری‌بیوتیک‌ها، به طور عمده اولیگوفروکتوز و اینولین، منجر به افزایش سیری، کاهش مصرف انرژی و کاهش وزن می‌شوند. با این حال، مطالعات در جمعیت چاقی کودکان محدود است. یافته‌ها نشان می‌دهد که پری‌بیوتیک‌ها
می‌توانند به بهبود کنترل اشتها در زمینه چاقی کودکان کمک کنند.
بنابراین، اثرات مفید پری‌بیوتیک‌ها بر اشتها ممکن است کاملاً مشهود نباشد اما ممکن است به حالت سیری طولانی‌مدت کمک کند، در این اثر پری‌بیوتیک منجر به تأخیر مصرف وعده‌های غذایی بعدی و کاهش اندازه وعده‌های غذایی بعدی می‌شود. به طور خاص، مثلا غذاهای چاودار سبوس‌دار، هنگامی که در یک وعده عصرانه مصرف می‌شوند، مصرف انرژی در وعده ناهار روز بعد را به میزان قابل توجهی کاهش می‌دهند و این ممکن است به دلیل مکانیسم‌های مربوط به تخمیر روده بزرگ باشد. مکانیسم‌های فیزیولوژیکی که پری‌بیوتیک‌ها باعث بهبود سیری و تنظیم اشتها می‌شوند، احتمالا تا حدی توسط هورمون‌هایی که اشتها را کنترل می‌کنند، مانند GLP-1، PYY، گرلین و لپتین تنظیم می‌شوند.
در نتیجه، مطالعه مداخلات رژیم غذایی با تغییرات چشمگیر در احساس اشتها و کاهش قابل توجه مصرف انرژی در کودکان 11-12 ساله، پتانسیل مکمل پری‌بیوتیک را در مدیریت اضافه وزن و چاقی کودکان برجسته می‌کند. مستقل از سایر تغییرات در سبک زندگی، مکمل‌های پری‌بیوتیک و غذاهای حاوی آنها در کودکان دارای اضافه وزن و چاقی رتبه‌بندی اشتهای ذهنی را بهبود می‌بخشند. این تغییر ساده غذایی می‌تواند به تنظیم اشتها در کودکان چاق کمک کند.
