زندگی آنلاین؛ مجله اینترنتی سبک زندگی

چه زماني حس بويايي، چشايي و بينائي فرزندتان رشد مي‌‌كند؟ چه كاري از عهده شما براي تقويت اين حواس بر مي‌‌آيد؟ برخي از حواس مثل بويايي و چشايي، در هنگام تولد نوزاد در بالاترين حد قدرت هستند و حس شنوايي تا 1 ماهگي به‌طور كامل به بلوغ مي‌‌رسد اما حس بينايي نوزادان به‌طور تدريجي در طول يك سال رشد مي‌‌كند. متخصصان در اين زمينه برخي راهنمايي‌‌ها را به شما مي‌‌كنند تا با اين مراحل بيشتر آشنا شويد.

حس بويايي
باور كنيد يا باور نكنيد، حس بويايي از نخستين حواسي است كه در دوران جنيني شكل مي‌‌گيرد و رشد مي‌‌كند. در پايان 3 ماهه اول بارداري، نوزادان مي‌‌توانند بوي غذاهايي كه مادرشان مي‌‌خورند را بفهمند. اين حس بسيار زودتر از آنچه كه فكرش را بكنيد، رشد مي‌‌كند زيرا بوها مي‌‌توانند از ميان مايع آمونياكي عبور كنند و در پايان هفته اول از زندگي (پس از تولد) بيني نوزاد آنقدر كامل و رشد يافته است كه مي‌‌تواند فرق بين بوي شير مادرش و بوي شير يك مادر ديگر را بفهمد. نوزادان بيشتر از هر حس ديگري در ابتداي تولدشان از حس بويايي استفاده مي‌‌كنند. او را پس از تولد روي شكم مادرش مي‌‌گذارند تا براي نخستين بار شير مادر را بمكد. چگونه مي‌‌توانيد به رشد اين حس كمك كنيد؟ شما مي‌‌توانيد از حس فوق‌العاده قوي فرزندتان استفاده كنيد و او را آرام كنيد. اطرافيان نوزاد مي‌‌توانند با استفاده از تكه لباسي كه متعلق به مادر نوزاد است و بوي او را مي‌‌دهد او را تسكين دهند و آرام كنند. آيا مي‌‌دانستيد كه نوزادان قبل از تولد هيچ اطلاعي از بوهاي بد ندارند تا جائيكه بعد از تولد وقتي بوي بد سيگار را براي نخسين بار مي‌‌فهمند، دچار انقباض غير ارادي عضلات مي‌‌شوند.

حس لامسه
حس لامسه براي نوزادان اهميت زيادي دارد حتي قبل از تولد. اين نخستين راه براي توصيف دنياي داخل شكم مادراست. آنها روي ديواره رحم مادر دست مي‌‌كشند، روي صورت خودشان نيز و آنها را لمس مي‌‌كنند. در طول نخستين ماه پس از تولد، آنها به محرك لامسه‌اي خود تكيه مي‌‌كنند البته اين حس براي آنها مجهول است چرا كه نمي‌توانند چندان حركتي داشته باشند. در چهار ماهگي، اين وضعيت تغيير مي‌‌كند. نوزاد شما مي‌‌تواند كمي تكان بخورد و خودش را به برخي چيزهايي كه دوست دارد نزديك كند و آنها را در دست بگيريد و لمس‌شان كند. اين چيزها مي‌‌توانند يك پتوي نرم، يك اسباب بازي و يا حتي صورت خود شما باشد.
چگونه مي‌‌توان به تقويت اين حس كمك كرد؟
پوست نوزادان بيش از حد حساس است، بنابراين وقتي كه آنها را لمس مي‌‌كنيد و دستي روي سرو صورت‌شان مي‌‌كشيد، اين‌كار را بسيار نرم و لطيف انجام دهيد. آنها هرگونه لرزش و ارتعاشي را حس مي‌‌كنند وقتي كه با دست، دست او را مي‌گيريد، پوست شما را با تمام وجود حس مي‌‌كند. تماس پوست به پوست به او احساس آرامشي خاص مي‌‌دهد مخصوصاً وقتي كه او را روي قفسه سينه‌‌تان خوابانده باشيد مثل كانگرو (اينكار باعث تنظيم تنفس و دماي بدن آنها مي‌‌شود.  در طول روز او را بارها و بارها به خودتان بسيار نزديك كنيد. برخي حركات ريتميك انجام دهيد تا او احساس آرامش و امنيت كنيد. آيا مي‌‌دانستيد كه : در حدود 8 ماهگي نوزاد، مي‌‌تواند اشياء آشنا را لمس و آنها را تشخيص دهد بدون آنكه آنها را ببيند كودكان هوشي را با دست‌هايشان توصيف مي‌‌كنند و يك تصوير ذهني از آن مي‌‌سازند مثلاً يك پستانك را با دست‌هايشان حس مي‌‌كنند و درست همان تصويري كه از پستانك ديده‌اند را در ذهن تجسم مي‌‌كنند.

حس چشايي
حس چشايي درست از لحظه تولد نوزاد شكوفا مي‌‌شود، نوزاد به‌طور طبيعي طعم‌هاي شيرين را به طعم‌هاي شور ترجيح مي‌‌دهد. شير مادر و شير خشك هر دو طعم شيريني دارند به همين دليل نوزادان با هر دو مورد راضي مي‌‌شوند. وقتي كه نوزادان شروع به خوردن غذاهاي جامد مي‌‌كنند (حدود 1 ماهگي) آنها باز هم طعم‌هاي شيرين را به ساير طعم‌‌ها ترجيح مي‌‌دهند مثلاً سيب زميني شيرين و ميو‌ه‌‌ها را به طعم سبزيجات ترجيح مي‌‌دهند. حس چشايي نوزادان بسيار  حساس است.
چگونه مي‌‌توان به تقويت حس چشايي نوزادان كمك كرد؟
شما مي‌‌توانيد به نوزاد چند ماهه خود اجازه بدهيد تا به غذاها ناخنك بزند و تمايل او به چشيدن طعم و مزه‌هاي مختلف را كور نكنيد و حتي به رشد آنها نيز كمك كنيد. متخصصان پيشنهاد مي‌‌كنند كه: مادران بايد تلاش كنند طيف وسيعي از غذاهاي متنوع را تهيه كنند. و حتي در دوران بارداري خود نيز از برنامه غذايي سالم و متنوع برخوردار باشند. در دوران شيردهي نيز به همين روند ادامه دهند تا فرزندشان از طريق شير مادر با طعم‌هاي مختلف آشنا شود. تغذيه فرزندان و تمايل به خوردن برخي غذاها تحت تاثير تغذيه مادر در دوران بارداري و شيردهي است. شايد لازم باشد بارها و بارها تلاش كنيد تا يك طعم و غذاي جديد را به فرزندتان معرفي كنيد ولي نبايد نااميد شويد. سالم غذا خوردن عادت خوبي است كه گاه براي رسيدن به آن بايد تلاش زيادي كنيد.
آيا مي‌‌دانستيد كه:
همه نوزادان وقتي كه متولد مي‌‌شوند بيش از ده هزار «پرز چشايي» دارند. در خانم‌ها اين پرز در حدود 40-50 سالگي از بين مي‌رود و در آقايان 50-60 سالگي. پرزهاي چشايي با بزرگتر شدن انسانها جايگزين نمي‌شوند به همين دليل افراد بزرگسال طعم‌هاي قوي‌تر را دوست دارند.

حس شنوايي
وقتي كه نوزادتان حتي با ملايم‌ترين و معمولي‌ترين صداها نيز به يكباره از جا مي‌‌پرد، جاي تعجب ندارد. حس شنوايي او بسيار بهتر از حس شنوايي شماست. در واقع، حس شنوايي انسانها در يك ماهگي به‌طور كامل بالغ مي‌‌شود حتي ممكن است قبل از آن نيز رشد كامل كرده باشد. آنها واقعا مي‌‌توانند به صداهاي خارج از رحم مادر توجه كنند. تحقيقات نشان مي‌‌دهند كه آنها به راحتي صداي مادر را از ساير صداها تشخيص مي‌‌دهند. شما فقط وقتي مي‌‌توانيد از حس شنوايي فرزندتان مطمئن باشيد كه او با شنيدن صداي‌‌تان به سمت شما برگردد. حدوداً دو ماهگي، نوزادان شروع به پاسخ دادن به صداهاي والدين‌شان مي‌‌كنند. آنها برخي صداها را زير لب به‌طور نامفهوم تكرار مي‌‌كنند، مثل آآآ.... در حدود 4 ماهگي آنها شروع به گفتن كلمات نامفهوم مي‌‌كنند و بعد از 6-7 ماهگي مي‌‌توانند برخي صداها را عيناً تقليد كنند. در يكسالگي كم‌كم كلمات را تلفظ مي‌‌كنند، البته ساده‌ترين كلمات را نيز انتخاب مي‌‌كنند.
چه كمكي مي‌‌توان به تقويت رشد حس شنوايي نوزادان كرد؟
نوزادان صداي زير و بمي را دوست دارند، بنابراين به هنگام صحبت كردن با آنها صداي خود را تغيير دهيد و مثل بچه‌‌ها حرف بزنيد و از اينكار خجالت نكشيد، نوزادان از صداهاي بلند آزرده مي‌‌شوند و اين صداها به شنوايي آنها آسيب مي‌‌رساند. در طول يكسال نخست از زندگي هر كودكي بايد وضعيت شنوايي او مورد ارزيابي قرار بگيرد و اينكار را متخصصان انجام دهند. در اين ارزيابي‌‌ها ميزان حساسيت و واكنش كودك به انواع صداها سنجيده مي‌‌شود.
آيا مي‌‌دانستيد كه:
حافظه مربوط به شنيدن بسيار شگفت‌انگيز است. مثلاً خانم‌هاي باردار اگر در طول دوران بارداري ترانه‌اي را براي فرزند متولد نشده‌شان بخوانند و بعد از تولد فرزند تا يكسال آن را اصلاً براي كودك نخوانند و بعد از يك سال دوباره آن را بخوانند، آن ترانه براي كودك كاملاً آشنا خواهد بود و نسبت به آن واكنش نشان مي‌‌دهند.

حس بينايي
توانايي نوزاد شما براي ديدن دنياي پيرامونش در طول 6-7 ماه پس از تولد به‌طور تدريجي رشد مي‌‌كند نوزادان تازه متولد شده مي‌‌توانند تا فاصله‌اي 8-15  اينچي خودشان متمركز شوند. در پايان ماه اول پس از تولد، اين مقدار به 3 فوت مي‌‌رسد. وقتي كه نوزاد حركات اشياء و انسان‌هاي پيرامونش را بتواند دنبال كند، چشمانش تكان‌هاي سريع‌تر و بيشتري مي‌‌خورند. حتي گاهي اوقات چشم‌هايش را چپ مي‌‌كند و شما از اين مسئله متعجب مي‌‌شويد كه چرا به اين شكل نگاه مي‌‌كند. در 3 ماهگي، مي‌‌تواند چشم‌‌ها و صورتش را روي يك چيز متمركز كند و هر دو چشم را به‌طور همزمان با هم همراه كند. اگر چشم‌هاي نوزادتان تا 3 ماهگي با هم همسو نشدند، به يك متخصص مراجعه كنيد. اگر فرزندتان دچار كور رنگي نباشد، احتمالاً نوزادتان در تشخيص يك رنگ از ساير رنگ‌ها دچار مشكل است. به همين دليل چشم‌هاي آنها اسباب بازي‌ها و وسايل متحرك با رنگ‌هاي بسيار شاد و تند را بيشتر دوست دارد. در 7 ماهگي بينايي نوزادان به تكامل مي‌‌رسد و بعد از آن خيلي سريع مي‌‌توانند بين چشم‌‌ها و دست‌هاي‌شان ارتباط و هماهنگي ايجاد كنند. دريافت او از عمق و ارتفاع نيز به اندازه كافي رشد مي‌‌كند.
چه كمكي مي‌‌توان به رشد اين حس در نوزادان كرد؟
بهترين و نخستين كمك شما براي تقويت حس بينايي در نوزادان، برقراري تماس چشمي با نوزادتان است. شما از اين طريق به او كمك مي‌‌كنيد كه روي صورتتان متمركز شود. وقتي كه به او غذا مي‌‌دهيد به نوزادتان توجه كنيد. با تلفن حرف نزنيد به صفحه كامپيوتر نگاه نكنيد و نگاهتان به فرزندتان باشد. وقت كافي براي توجه كردن به او و برقراري تماس چشمي با او، اختصاص دهيد. رشد گردن و سر نوزاد براي رشد بينائي او بسيار مهم است زيرا نوزاد براي نگاه كردن به شما يا چيزي ديگر بايد سرش را بالا بگيرد و گردنش را صاف نگه دارد.
آيا مي‌‌دانستيد كه:
در اوايل نوزادان تقريباً فقط روي چشم‌هاي والدين خود متمركز مي‌‌شوند ولي نه روي يك چشم اگر پدر يا مادر يكي از چشم‌هايشان را ببندند، نوزاد رويش را از او بر مي‌‌گرداند و جايي ديگر نگاه مي‌‌كند چرا كه مي‌‌خواهد به‌طور همزمان به هر دو چشم او نگاه كند.