زندگی آنلاین؛ مجله اینترنتی سبک زندگی

مونا منتها؛ کارشناس ارشد زبانشناسی

یادگیری زبان، همیشه از دغدغه‌‌های اصلی زندگی کودکان به حساب می‌‌آمده است. چرا که در عصر کنونی، دانستن زبان دیگری غیر از زبان مادری، به عنوان یک اصل لازم برای پیشرفت در عرصه‌های مختلف زندگی است. در واقع دو یا حتی چند زبانه بودن، یکی از دلایل اصلی موفقیت در زندگی می‌‌باشد. 

دوزبانگی، تعریف‌های متعددی دارد؛ بهترین  و کوتاه‌ترین تعریفی که می‌توان برای این واژه ارائه کرد این است که به فردی دوزبانه می‌گویند که زبانی غیر از زبان مادری‌اش را می‌داند و می‌تواند به هر دو زبان با دیگران ارتباط برقرار کند.

حال می‌دانید بهترین راه دوزبانه شدن چیست؟ 

زبان شناسان معتقدند که ساده‌ترین و علمی‌ترین راه دو زبانه شدن، این است که کودک را از بدو تولد در معرض همزمان دو زبان مورد نظر، مانند فارسی و انگلیسی قرار دهیم.  

اکنون این سئوال پیش می‌‌آید که چرا دانشمندان زبانشناسی بهترین زمان جهت پرورش کودک دوزبانه را از بدو تولد تا سنین 4 الی 5 سالگی می‌‌دانند؟ 

برای پاسخ به این سوال می‌‌توان سه دلیل اصلی و اولیه را به شرح زیر بیان کرد.

دومین دلیل وجود «دوره بحرانی» برای یادگیری است  

به عقیده برخی از دانشمندان زبانشناسی، یک «دوره بحرانی» برای موفقیت در یادگیری بهتر زبان وجود دارد. به این معنی که اگر یادگیری زبان دوم قبل از این دوره بحرانی صورت گیرد، شخص به راحتی می‌‌تواند زبان دوم را یاد بگیرد؛ اما پس از گذراندن این دوره، یادگیری زبان دوم به آسانی محقق نمی‌شود.

هرچه کودک جوان‌تر باشد، راحت‌تر زبان دوم را فرا خواهد گرفت و مهارت آن نیز سالیان بیشتری باقی خواهد ماند. کودک از بدو تولد تا این دوره زمانی، توانایی فراگیری زبان دومی همزمان با زبان مادری را دارا می‌‌باشد، به گونه ای که می‌‌تواند همانند زبان مادری به زبان دوم فراگرفته شده، مسلط شده و سخن بگوید.

در واقع زبان دوم، در فاصله زمانی بین کودکی و بلوغ بسیار راحت فرا گرفته می‌‌شود. بعد از بلوغ، تغییراتی که در مغز اتفاق می‌‌افتد یادگیری زبان دوم را سخت‌تر می‌‌کند؛ چرا که استعداد زبان آموزی در این دوره معین که دوره رشد ذهنی است به کمال خود می‌‌رسد و با بالا رفتن سن از این استعداد کاسته شده و روند فراگیری به روند تمرینی شناختی تبدیل می‌‌شود که مستلزم تلاش‌هایی از سوی فرد می‌‌باشد.

همانطور که زبانشناسان معتقدند برای آموختن هر کدام از اجزای مختلف زبانی اعم از واج، هجا، آوا، حرف، کلمه و جمله و... دوره زمانی خاصی وجود دارد که اگر آن دوره سپری شود مشکل می‌‌توان در آینده هر یک از این اجزا را یاد گرفت. کودک یک ماهه و حتی چند روزه قادر است واج‌‌های تمام زبان‌‌های مختلف را تشخیص دهد و در سه ماهگی می‌‌تواند هر واجی را بر زبان آورد.  

سومین دلیل آموختن چیزی بدون آموزش 

ابتدا به مفهوم واژه فراگیری و تفاوت میان فراگیری و یادگیری می‌‌پردازیم. فراگیری به معنای آموختن چیزی بدون آموزش است؛ در حالی که یادگیری همیشه با آموزش همراه می‌‌باشد. کودک زمانی که متولد می‌‌شود و در محیط قرار می‌‌گیرد با توجه به توانایی‌‌های ذاتی ذهنی خود زبان اول یا زبان مادری را از طریق پدر و مادر، اطرافیان، همبازی‌‌ها و محیط اطراف  فرا می‌‌گیرد. او مراحل مختلف زبانی را یکی پس از دیگری پشت سر می‌‌گذارد تا به مرحله تکلم زبان مادری  می‌‌رسد.

پس از آن که کودک، زبان مادری‌اش را فرا گرفت و تکلم را آغاز کرد، حال برای آموختن زبان دوم، نیازمند آموزش است. زبانشناسان معتقدند که اگر بتوانیم شرایط مطلوب را برای کودکمان فراهم کنیم و او را از بدو تولد در معرض همزمان هر دو زبان فارسی و انگلیسی قرار دهیم، کودک هر دو زبان را فرا می‌‌گیرد و نیازی به آموزش در سنین بالاتر نخواهد داشت. در واقع در چنین شرایطی، کودک در حال فراگیری دو زبان اولیه است و بعد‌ها، همانند زبان فارسی که برای آموختن خواندن و نوشتن باید به مدرسه رفت، در همان زمان نیز می‌‌توان خواندن و نوشتن به زبان انگلیسی را به کودک آموزش داد.

این روش علمی و ساده که همانطور که بیان شد، برگرفته از نظریه‌‌های پروفسور چامسکی است، سال‌ها است که در سراسر دنیا مورد توجه بسیاری از زبانشناسان و والدین و مربیان قرار گرفته و هزاران هزار کودک از بدو تولد دوزبانه پرورش داده شده‌اند. اما هر روش علمی، راهکارهای خاص خودش را دارد که با تکیه بر این تکنیک‌‌ها و راهکارها، می‌‌توان مسیری هموارتر را طی نمود. در مقاله بعدی به این تکنیک‌‌ها و راهکارهای مورد نیاز برای پرورش کودک دوزبانه خواهیم پرداخت.