تحریریه ماهنامه كودك سالم
هر پدر و مادری دوست دارد بداند كه آیا كودكش روند طبیعی تكامل خود را طی می‌كند یا نه؟ این نگرانی بخصوص در خانواده‌هایی كه سابقه سقط جنین یا به دنیا آمدن نوزاد مرده یا فرزند معلول داشته‌اند، بیشتر است. همچنین خانم‌هایی كه در دوران بارداری خود مشكلات و بیماری‌هایی مثل عفونت را تجربه كرده یا زایمان سختی را پشت سر گذاشته‌اند، در این مورد نگران‌تر هستند. هر كودكی كه متولد می‌شود توانایی‌های بالقوه خدادادی زیادی دارد كه با رشد و تكامل كم‌كم به فعل در می‌آیند. اما اینكه چه مقدار از این توانایی‌ها به فعل در می‌آیند، بسته به محیط و تجارب ماه‌ها و سال‌های اولیه عمر او دارد.
والدین می‌توانند به راحتی شرایط مناسب را برای كودك فراهم و تكامل كودك را تسهیل كنند. مثلا از به كار بردن وسایلی كه حركات كودك را محدود می‌كند (مثل پارك كودك در اتاق و یا رؤرؤك)، بپرهیزند و حتی بهتر است كودك بتواند در دمای مناسب در محیط، بدون لباس، فعالیت‌های محیطی (مثل گذاردن در لگن آب و بازی در آن) داشته باشد. به این منظور سلامت كودك باید تامین شود، در محیطی شاد رشد كند، تغذیه مناسبی داشته باشد، احساس كند والدین و مراقبین دوستش دارند و از او حمایت می‌كنند. او باید بتواند منظور و احساس خود را به دیگران منتقل كند و مطمئن باشد دیگران می‌فهمند او چه می‌خواهد. همچنین، باید دنیای پیرامون خود را از طریق بینایی، بویایی، شنوایی، لامسه و ... تجربه كند و بداند اطرافش چه می‌گذرد!
رشد و تكامل انسان از لحظه تولد آغاز و با افزایش سن توانایی‌های فرد بیشتر می‌شود. البته روند این تغییرات در كودكان متفاوت است و نیازمند آگاهی از این روند می‌باشد. همچنین، شناخت بیماری و حالت‌های غیر طبیعی در كودكان مستلزم شناخت وضعیت طبیعی است. تغییرات طبیعی تكامل در جهت مثبت در ما رخ می‌دهد؛ یعنی با گذشت زمان توانایی‌هایی را كسب می‌كنیم. در شیرخواران این توانایی‌ها با بزرگ‌تر شدن، افزایش قد، وزن، دور سر و... بروز می‌كند كه به آن رشد می‌گویند. كودك می‌تواند به تنهایی بنشیند، راه برود، بدود و...
بعضی از كودكان در كسب مهارت‌های تكاملی مثل نشستن،راه رفتن،صحبت كردن و كنترل اسفنكتری(دریچه) تاخیر دارند. به نظر می‌رسد در این كودكان این بخش در سیستم عصبی دچار تاخیر بلوغ است. برخی دیگر از كودكان در همه حیطه‌های تكاملی تاخیر دارند، ولی به زودی خود را به سطح طبیعی می‌رسانند و نهایتا بدون هر نوع ناتوانی جسمی یا ذهنی، به سطح هوشی متوسط خواهند رسید. لذا این كودكان باید دقیق تر و با وسواس بیشتری نسبت به كودكان سالم مورد ارزیابی دوره‌ای تكامل قرار گیرند تا احیانا اگر اختلال تكاملی دارند، زودتر تشخیص داده و اقدامات لازم انجام شود.
پیشگیری اولیه مشكلات تكاملی شامل مراقبت قبل از تولد(قبل و حین بارداری)،حین زایمان، دوران نوزادی، شیرخوارگی و كودكی است. مراقبت‌های قبل از تولد شامل آموزش و آگاه‌سازی عمومی در خصوص خودداری از ازدواج فامیلی، ضرورت مشاوره ژنتیك قبل از ازدواج، پیشگیری از باردار شدن قبل از 18 و بعد از 35 سالگی، تعداد و فاصله مناسب بین فرزندان، عدم تماس یا استفاده از اشعه، عدم مصرف سیگار، الكل، دارو و سموم مختلف حین بارداری و مراقبت‌های بهداشتی مناسب دوران بارداری می باشد.
ادامه مطلب
