زندگی آنلاین؛ مجله اینترنتی سبک زندگی

دکتر مهسا امیدیان : پزشک عمومی ؛ متخصص تغذیه و رژیم درمانی از دانشگاه علوم پزشکی تهران

تحریریه زندگی آنلاین : ریفلاکس به برگشت محتویات و اسید معده به دهان گفته می‌شود. علت این امر این است که عضله اسفنکتر پایین مری به طور کامل شکل نگرفته است یا به خوبی بسته نمی‌شود. پدیده ریفلاکس در شیرخواران معمولا از ماه‌های اول زندگی شروع می‌شود و در 4 ماهگی به اوج می‌رسد. پس از آن علائم به تدریج کاهش می‌یابد، به صورتی که در یک سالگی 88 درصد و تا پایان 2 سالگی تقریبا تمامی موارد آن برطرف می‌شوند. ثابت شده است که وجود استعداد ژنتیکی در بروز ریفلاکس نقش دارد.

 بیشتربخوانید:

مهم ترین ریفلاکس های نوزادی

علائم

 برگشت شیر و یا مواد غذایی به دهان

 استفراغ

 وزن‌گیری نامناسب

 کمانی شدن بدن نوزاد یا شیرخوار موقع شیر خوردن، همچنین برگشتن و دور کردن سر هنگام شیر خوردن

 تحریک‌پذیری و بی‌قراری نوزاد و شیرخوار به خصوص بعد از شیر خوردن یا بعد از  غذای کمکی

 شیر نخوردن یا غذا  کمکی نخوردن (بی‌اشتهایی)

  بی‌قراری و نداشتن خواب مناسب شب هنگام و بیدار شدن مکرر

  خس‌خس سینه، سرفه یا مشکلات تنفسی

تشخیص ریفلاکس و انواع آن 

ریفلاکس به دو نوع فیزیولوژیک (طبیعی) و یا نوع پاتولوژیک (ریفلاکسی که نیاز به درمان دارد) تقسیم می‌شود. 

 در ریفلاکس فیزیولوژیک نیاز به درمان دارویی نیست و با افزایش سن شیرخوار خود به خود بهبود می‌یابد، اما ریفلاکس پاتولوژیک به دلیل عوارضی که برای شیرخواران ایجاد می‌کند، حتما نیاز به درمان دارویی دارد. شرح حال و معاینه بالینی مهم‌ترین رکن تشخیص ریفلاکس نوزاد یا شیر خوار است، اما گاهی اوقات بر اساس شرایط شیرخوار نیاز به بررسی‌های بیشتر برای تشخیص ریفلاکس یا عامل آن  است. در بعضی از شیرخواران ریفلاکس همراه و همزمان با کولیک وجود دارد. کودکان کولیکی مانند کودکان مبتلا به ریفلاکس بی‌قرار هستند و گاهی گریه‌های شدید دارند، اما تفاوت این دو در این است که شیرخوارانی که کولیک تنها دارند، شیر خوب می‌خورند بر عکس شیرخوارانی که مبتلا به ریفلاکس  هستند ، معمولا خوب شیر نمی‌خورند و وزن‌گیری خوبی ندارند. بعضی از شیرخواران هم که این دو مشکل کولیک و ریفلاکس را با هم دارند. متخصص کودکان با توجه به علائم بالینی و شرح‌حال برای شیرخوار در صورت نیاز درمان دارویی شروع می‌کند و  بهبود علائم کودک بعد از 2 هفته از شروع درمان به تایید تشخیص ریفلاکس کمک می‌کند.

 بیشتربخوانید:

ریفلاکس شایعترین بیماری گوارشی در کودکان

توصیه‌های تغذیه‌ای و توصیه‌های کلی

در ریفلاکس شیرخواران

 به والدین شیرخواران مبتلا به ریفلاکس توصیه می‌شود که بعد از شیر دادن به شیرخوار باید 15 تا 20 دقیقه بچه را حالت ایستاده در بغل نگه دارند و ضربات محکم (جهت گرفتن آروغ) به پشت شیرخوار وارد نکنید. ضربات به خصوص ضربات محکم می‌توانند سبب تشدید ریفلاکس و برگشت غذا به دهان شیرخوار شوند. در صورتی که قصد گرفتن آروغ شیرخوار را دارید پشت او را به آرامی ماساژ بدهید.

 از توصیه‌های دیگر به والدین این است که بر حسب نیاز شیرخوار به او شیر بدهند، چرا که حجم معده شیرخوار محدود است و شیر دادن زیادتر از نیاز شیرخوار سبب برگشتن محتویات معده به دهان و ریفلاکس می‌شود.

 گاهی متخصص کودکان با توجه به شرایط کودک توصیه به مصرف شیر خشکAR  (آنتی‌ریفلاکس) در شیرخواران شیرخشک‌خوار می‌کند. این نوع شیرخشک به دلیل اینکه غلیظ‌تر شده است، در برخی شیرخواران موثر است. بالای 6 ماهگی گاهی توصیه می‌شود که شیر مادر و یا شیر خشک را با برخی از سرلاک‌ها مثل سرلاک برنج  غلیظ کرده که البته این کار بهتر است با مشورت با پزشک شیرخوار و با توجه به سابقه شیرخوار انجام شود. هدف از تصحیح تغذیه در شیرخواران مبتلا به ریفلاکس، افزایش غلظت مواد غذایی یا شیر می‌باشد تا حجم محتویات معده کمتر شود و در عین حال نیازهای تغذیه‌ای شیرخوار تامین گردد.

 تعدادی  از شیر خواران مبتلا به ریفلاکس (نه همه شیرخواران مبتلا به ریفلاکس) همزمان آلرژی هم دارند.  شایع‌ترین نوع آلرژی در شیرخواران آلرژی به پروتئین شیر گاو است. در  صورتی که شیرخوار از شیر مادر تغذیه می‌کند و مبتلا به ریفلاکس به تنهایی است نیازی به محدودیت رژیم غذایی مادر نیست، اما اگر کودک همزمان به آلرژی و ریفلاکس مبتلا است با توجه به شدت و نوع آلرژی محدودیت‌هایی برای رژیم غذایی مادر در نظر گرفته می‌شود تا هم علائم آلرژی و هم ریفلاکس شیرخوار کاهش یابد. در صورتی که  شیرخوار از شیر خشک تغذیه می‌شود، متخصص‌های کودکان شیرخشک‌های با پروتئین هیدرولیزه یا تجزیه شده برای شیرخوار در نظر می‌گیرند.

درمان دارویی ریفلاکس شیرخواران

 ریفلاکس‌های پاتولوژیک به دلیل ایجاد عوارض برای شیرخواران معمولا به درمان دارویی نیاز دارند. درمان‌های دارویی در صورت لزوم و با تجویز پزشک کودکان در درمان این نوع ریفلاکس موثر هستند. برای درمان ریفلاکس شیرخواران، پزشکان معمولا از داروهای مهارکننده‌های پمپ پروتون(PPI) ، استفاده می‌کنند. به  والدین گرامی توصیه می‌شود که به هیچ وجه خودسرانه درمان دارویی برای شیرخوار را شروع نکنند و در صورت شروع درمان دارویی ریفلاکس توسط پزشک به طور ناگهانی دارو را قطع نکنند، چون قطع ناگهانی دارو می‌تواند منجر به تشدید ریفلاکس شود.