هفته‌نامه سلامت: نوزادان رده سنی صفر تا دو ماه معمولا بین ۹ تا ۱۸ ساعت در شبانه روز می‌خوابند که به‌طور متوسط حدود ۱۴.۵ ساعت می‌شود. به‌طور کلی خواب در نوزادان الگوی مشخص و قانونمندی ندارد و در چند هفته اول ممکن است نوزاد بین چند دقیقه تا چند ساعت، هر چند بار طی روز بخوابد و بیدار شود. البته در نوزادانی که از شیر مادر تغذیه می‌شوند، این زمان بین ۱ تا ۳ ساعت و در نوزادانی که با شیر خشک تغذیه می‌شوند، این مدت حدود ۲ تا ۵ ساعت است.
در چند روز اول تولد شب و روز نوزاد جابجا می‌شود و حدود ۲ تا ۴ ماهگی یک الگوی ثابت برای خواب و بیداری مطابق با شبانه روز پیدا می‌کند.
خواب در نوزادان پدیده‌ای کاملا فعال است و همه نوزادان حین خواب حرکاتی از قبیل خندیدن، تغییر چهره دادن، مکیدن، پرش اندام‌ها و خس خس در بینی را تجربه می‌کنند که نشانگر خواب طبیعی است.
خیلی از پدر و مادران درباره خواب نوزاد پرسش‌ها و مشکلاتی دارند که در این مطلب تلاش کرده‌ام به رایج‌ترین آن‌ها اشاره و راه‌حل مناسب را بیان کنم.
بیشتربخوانید:
تبدیل اتاق نوزاد به اتاق کودک
محل مناسب برای خواب نوزاد
نوزاد می‌تواند در اتاق پدر و مادر، اتاق خودش یا اتاق خواهر یا برادرش بخوابد، ولی منظور این نیست که تنها رها شود و نکته مهم این است که هر کدام از این فضا‌ها که انتخاب شدند، تخت نوزاد باید نرده‌دار و جداگانه باشد.
والدینی که اصرار دارند نوزاد در تخت خودشان بخوابد، باید این نکته را بدانند که خطر خفگی برای نوزاد در این شرایط بسیار بالاست، مخصوصا در مورد پدر و مادری که داروی خواب یا دارو‌هایی که خواب‌آور هستند، مصرف می‌کنند.
نکاتی که در مورد خواب نوزاد باید به آن‌ها توجه شود
*نوزاد باید به پشت بخوابد.
*تشک زیر نوزاد باید سفت باشد و اگر از ملحفه استفاده میکنید، حتما باید ملحفه محکم روی تشک کشیده شده باشد و دور نوزاد پیچیده نشود.
*تخت باید نرده‌دار باشد و تشک با شیب ۴ تا ۵ سانت قرار بگیرد.
*حواستان باشد و مدام بررسی کنید وقتی نوزاد در تخت قرار دارد، روی صورت او با پتو، بالش و ملحفه پوشیده نشود.
*اگر از پتو در تخت نوزاد استفاده میکنید، ترجیحا پتویی سبک و از انتهای تشک تا زیر گردن نوزاد باشد و حتما دور تشک کادر شود و راحت در تخت جابجا نشود.
*هنگامی که نوزاد را در تخت خوابش می‌خوابانید، تمام بالش‌ها، کوسن‌ها و اسباب‌بازی‌ها را از فضای تخت خارج کنید.
*در اتاق نوزاد سیگار کشیدن ممنوع است.
*دمای اتاق نوزاد باید مطلوب باشد، در حدی که برای یک فرد بالغ نه زیاد گرم باشد و نه زیاد سرد.
*به هیچ وجه نوزاد را حتی برای یک لحظه روی کاناپه، صندلی دراور اتاق و هرچیزی که ایمنی و حفاظ کافی ندارد، قرار ندهید، زیرا با این کار احتمال سقوط و صدمات مغزی جدی وجود دارد.
بیشتربخوانید:
خواب نوزادان در هفته‌های اول
روش‌هایی برای خواب بهتر نوزاد
سوالی که برای خیلی از مادران پیش می‌آید این است که چه کار کنیم تا خواب نوزاد اصلاح شود. به این نکته‌ها دقت کنید:
نشانه‌های خواب‌آلودگی را در نوزاد خود شناسایی کنید: این بهترین و مهم‌ترین راه‌حل است، زیرا آن زمان بهترین و راحت‌ترین فرصت برای خواباندن او است. این نشانه‌ها در هر نوزادی تفاوت دارد و به طور مثال می‌تواند شامل مالیدن چشم‌ها، بازی کردن با گوش‌ها، گریه و بی‌قراری، خیره شدن به اطراف و... باشد. در این زمان به راحتی می‌توانید شرایط خواباندن نوزاد خود را فراهم کنید.
تشویق به خواب شبانه: به این ترتیب که در طول روز سعی کنید نوزاد را بیدار نگه دارید و با او بازی کنید و از نظر ذهنی در طول روز خسته‌اش کنید تا اوج خواب‌آلودگی در ساعات منتهی به شب بروز کند.
همچنین در طول روز، مخصوصا به‌ویژه در آغاز صبح، او را در معرض نور خورشید قرار دهید و شب هنگام، مخصوصا ساعات نزدیک به ساعت انتخاب شده برای خواب نوزاد، نور چراغ‌ها را کم و فضا را کم نور کنید.
شناسایی عادت‌های خواب: سعی کنید متوجه شوید نوزاد برای خوابیدن چه عادتی دارد، مثلا تمایل به شیر خوردن یا تکان دادن در گهواره و... برای چند هفته اول خوب است، ولی سعی کنید از ماه سوم به بعد عادت‌هایی که برای شما هم مطلوب است، انتخاب و تقویت کنید.
فراهم کردن روتین‌های خاص: برای شروع خواب نوزاد و به نوعی رساندن مفهوم خوابیدن به نوزاد سعی کنید روتین‌های خاصی را فراهم کنید؛ مثل عادت به حمام کردن، در آغوش گرفتن نوزاد، شیر دادن، پوشاندن لباس راحت و مخصوص خواب، استفاده از آهنگ یا ملودی ملایم برای خواب و ... .
به خواب خودتان هم اهمیت بدهید
سعی کنید در فرصتی که نوزاد خواب می‌رود شما نیز بخوابید و در صورتی که نگران هستید از سایرین برای زمانی که خواب هستید کمک بگیرید، تا بتوانید تجدید نیرو کنید، زیرا شما مسئول تنظیم خواب و بیداری و تامین نیاز‌های فرزندتان هستید و باید انرژی و تمرکز کافی برای این کار داشته باشید.
چه زمانی به پزشک مراجعه کنیم؟
در پایان اگر با رعایت تمام نکات فوق باز هم خوابیدن برای نوزاد شما دشوار بود بهتر است با پزشک مشورت کنید، زیرا امکان دارد دچار یک مشکل جسمی مثل ریفلاکس گوارشی یا کولیک نوزادی یا آپنه تنفسی خواب باشد که در این صورت لازم است برایش از راه‌حل‌های مناسب و دارو استفاده شود.
نکته‌های کلیدی درباره خواب شیرخواران ۲ تا ۱۲ ماه
شیرخواران در این سنین حدود ۱۲ تا ۱۳ ساعت می‌خوابند که حدود ۳ تا ۴ ساعت به صورت چرت بعداز ظهر است. البته این چرت‌ها ابتدای این رده سنی می‌تواند در ۲ تا ۳ مرتبه در روز تقسیم شود و هرچه به سمت یک سالگی می‌رویم، تعداد آن‌ها کاهش یابد و حتی به یک بار در روز برسد.
به طور کلی ۶ ماهگی سنی است که انتظار داریم بیشتر خواب شیرخوار طی شب باشد. در این سنین تقاضا برای شیرخوردن شبانه کمتر می‌شود و فقط ۲۵ تا ۵۰ درصد شیرخواران در این سن باز هم مکرر بیدار می‌شوند.
اصولا شیرخواران بین ۲ تا ۶ مرتبه در طول شب از خواب بیدار می‌شوند که این بخشی از روند طبیعی خواب آنهاست.
بعضی از آن‌ها می‌توانند به راحتی مجدد بدون کمک والدین به خواب بروند و بعضی گریه می‌کنند و برای دوباره خوابیدن به کمک والدین نیاز دارند. البته دلیل نیاز به والدین این است که آن‌ها از ابتدا کودک را وابسته به خود تربیت کرده‌اند؛ مثلا شیرخوار را عادت داده‌اند بعد از بیدار شدن، گهواره‌اش را تکان بدهند تا بخوابد.
اصلاح این عادات سخت‌تر است تا پیشگیری از بروز این عادات، به همین دلیل بهتر است از ۳ ماهگی به بعد شیرخوار در تخت نرده‌دار بخوابد، نه گهواره.
شیرخوار دوست دارد ساعت مشخصی بخوابد و ساعت مشخصی از خواب بیدار شود، پس بهتر است این ساعات را برای کودک تنظیم کنید.
خوب است که حدود یک سالگی کودک را برای خوابیدن به یک ابژه خاص مثل یک عروسک یا پتوی خاص عادت دهید. البته ممکن است همه کودکان پذیرای این ابژه خاص نباشند.
یک راه حل طلایی
یک راه حل طلایی که کمک می‌کند شیرخوار بیاموزد که خودش به خواب برود، این است که با شروع ۳ ماهگی هنگامی که به زمان خواب کودک نزدیک شدیم، او را تنها در اتاق تاریک، ساکت و خنک در تخت نرده‌دار قرار دهیم تا خودش سعی کند بخوابد.
